مزیتی که در حال از بین رفتن است
حیات شرکت‌های فولادی در گرو مدیریت انرژی
در این راستا رضا محتشمی‌پور معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت در همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ آهن عنوان کرد: تا سال ۱۳۹۹ گلوگاه اصلی زنجیره فولاد، تامین سنگ‌آهن بود، ولی هم‌اکنون معضل اصلی، محدودیت‌های حوزه انرژی است. متاسفانه در کشور ما بار محدودیت‌های انرژی به بخش صنعت منتقل می‌شود و سیاستگذاران کاری برای اصلاح مصرف انرژی در بخش خانگی انجام نمی‌دهند. سال گذشته محدودیت‌های شدیدی در حوزه مصرف انرژی برای بخش صنعت داشتیم و امسال این محدودیت‌ها بیشتر خواهد بود. آینده صنعت فولاد نمی‌تواند مثل گذشته آن باشد و باید در حوزه تولید و مصرف انرژی، اقدامات اساسی انجام دهیم.
برای ادامه حیات ناچار به ایجاد نیروگاه هستیم
مدیرعامل شرکت گسترش صنایع و معادن ماهان پیش‌تر در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره مشکلات تامین انرژی عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که سال گذشته با آن مواجه بودیم که کار مجموعه را تحت‌الشعاع خود قرار داده و البته سایر صنایع نیز به آن مبتلا بوده‌اند، قطعی ناگهانی برق و در برخی مواقع گاز بوده است.
محمدحسین بصیری در ادامه با تاکید بر این موضوع که در حقیقت صنایع، چوب سیاست‌های غلط گذشته را می‌خورند، چراکه دست‌اندرکاران فکری به حال تامین برق و گاز کشور نکرده‌اند، بیان کرد: در اوج مصرف برق دولت به‌راحتی برق صنایع را قطع می‌کند و میلیاردها تومان ضرر به شرکت‌های خصوصی تحمیل می‌شود. البته در فصل سردتر همین دغدغه درباره گاز نیز وجود دارد.
وی در ادامه با تاکید بر این موضوع که به‌دلیل قطعی برق در سال گذشته، ما تصمیم گرفتیم برای برطرف کردن نیازهای خود نیروگاه احداث کنیم، خاطرنشان کرد: از همین‌رو برای ایجاد این نیروگاه سال گذشته مطالعات آن را انجام داده که امسال احداث آن را عملیاتی خواهیم کرد. البته اصولا کار صحیحی نیست که شرکت‌ها خود نیروگاه ایجاد کنند، اما برای ادامه روند تولید خود چاره‌ای جز این اقدام ندارند.
خودکفایی شرکت‌های فولادسازی نیازمند سرمایه‌گذاری کلان
در شرایط کنونی و با توجه به محدودیت‌های استفاده از انرژی برای واحدهای فولادسازی این پرسش مطرح می‌شود که وضعیت صنعت فولاد چه خواهد شد؟ در این راستا زکریا نایبی فعال و کارشناس فولاد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در پاسخ به این پرسش که وضعیت آینده صنعت فولاد با وجود محدودیت‌های انرژی به کدام سمت و سو پیش خواهد رفت، عنوان کرد: به نظر می‌رسد با وجود کمبود سنگ آهن در کشور، محدودیت‌های انرژی همچون گاز و برق و گران شدن قیمت آنها و عوارض صادراتی، دیگر مزیتی برای تولید فولاد در کشور باقی نمانده است. نایبی در ادامه با اشاره به گران شدن قیمت گاز و برق عنوان کرد: علاوه بر قطع شدن گاز و برق قیمت انرژی نیز چند برابر گران شده است. برای نمونه قیمت گاز نسبت به سال گذشته سه برابر شده است. به تازگی نیز از سوی ارگان‌های دولتی نامه‌ای مبنی بر این موضوع که واحدهای فولادسازی برای سه ماه تابستان امسال به مدت یک ماه برق خواهند داشت، ارسال شده است و زمان استفاده آنها از ساعت ۱۲ شب تا ۹ صبح خواهد بود.
وی در ادامه تاکید کرد: با توجه به این شرایط شرکت‌های فولادسازی باید چشم خود را روی انرژی ارزان‌قیمت ببندند و بیش از پیش به این سمت و سو بروند که انرژی مورد نیاز خود را تامین کنند و در تامین گاز و برق مورد نیاز به خودکفایی برسند، چراکه چاره‌ای غیر از این ندارند.
این فعال حوزه فولاد در ادامه با تاکید بر این موضوع که خودکفایی شرکت‌های فولادسازی نیازمند سرمایه‌گذاری و نیازمند هزینه‌های کلان است، عنوان کرد: برای تولید هر مگاوات برق به ۵۰۰ هزار تا یک میلیون یورو سرمایه‌گذاری نیاز است. البته شرکت‌های بزرگ همچون فولاد مبارکه یا فولاد خوزستان این توانایی را دارند که در این زمینه سرمایه‌گذاری انجام دهند، اما مساله آن است که شرکت‌های کوچک‌تر این توانایی را ندارند.
نایبی در پاسخ به این پرسش که آیا دولت در زمینه تامین انرژی و ایجاد نیروگاه نمی‌تواند کمکی به شرکت‌های فولادسازی انجام بدهد، گفت: سال گذشته سازمان ایمیدرو با شرکت مپنا قراردادی در زمینه ایجاد نیروگاه با ظرفیت ۱۰ هزار مگاوات برای فولادسازها منعقد کرده است که تامین چنین نیازی در حقیقت سبب تامین ۱۵ درصدی برق کشور و تامین کل برق صنعت فولاد خواهد شد، اما به نظر می‌رسد چنین قراردادی در حد یک قرارداد باقی مانده و تا عملیاتی شدن فاصله بسیاری داشته باشد.
وی در ادامه یادآور شد: مشکل تامین برق در کشور ربط چندانی به واحدهای فولادسازی ندارد، شک نداشته باشید که حتی اگر واحدهای فولادسازی نیز مستقل شده و نیروگاه برای خود ایجاد کنند، مشکل تامین برق کشور حل نخواهد شد؛ چراکه مشکل ما در زمینه برق به مشکلات کلانی همچون ضعف مدیریت مصرف برق و فرهنگ غلط مصرف برق در کل کشور بازمی‌گردد، اما به نظر می‌رسد دیواری کوتاه‌تر از شرکت‌های فولادسازی پیدا نمی‌شود.
این کارشناس فولاد در ادامه خاطرنشان کرد: در بخش تامین آب نیز مشکل بر همین روال است. کل صنعت بیشتر از ۵ درصد میزان مصرف آب را به خود اختصاص نمی‌دهد و این در حالی است که بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد مصرف آب کشور به بخش کشاورزی اختصاص دارد، بخش کشاورزی به دلیل استفاده از روش‌های سنتی و غیرمکانیزه مصرف بالایی از آب را به خود اختصاص داده است، اما هیچ‌گاه به این دلایل مهم جهاد کشاورزی را مقصر نمی‌دانند، اما همان ۵ درصد مصرف صنعت به چشم می‌آید. در زمینه گاز نیز همین‌گونه است. مصرف خانگی گاز در ایران بسیار بالاست، ایران به اندازه چین یک میلیاردی گاز مصرف می‌کند، این در حالی است که چین به صورت سیستماتیک کنترل هوشمند در مصرف انرژی دارد.
نایبی در پاسخ به این پرسش که آیا با وجود اعمال محدودیت مصرف گاز و برق ممکن است میزان تولید فولاد در سال‌جاری کاهش پیدا کند، گفت: از سال گذشته بود که شرکت‌های فولادسازی با اعمال محدودیت گاز و برق روبه‌رو شدند، اما با وجود این در ۴ ماه سال ۲۰۲۲ میلادی نسبت به سال گذشته آن، بالاترین نرخ رشد فولاد در بین ۶۶ کشور فولادسازی جهان به نام ایران ثبت شد.
وی در پایان تاکید کرد: در چنین شرایطی تامین انرژی واحدهای فولادسازی، مهم‌ترین چالشی است که این واحدها در میان‌مدت و بلندمدت باید به فکر چاره‌اندیشی برای آن باشند.
کلام آخر
آینده صنعت فولاد نمی‌تواند در ادامه گذشته و با اتکا بر انرژی ارزان‌قیمت مسیر خود را طی کند؛ در چنین شرایطی که مزیت‌های تولید فولاد از بین رفتن است، این صنعت بیش از گذشته نیازمند این موضوع است که حیات خود را با مدیریت انرژی گره بزند. نگاه کوتاه‌مدت تا بلندمدت باید در این نگاه مدیریتی حاکم باشد تا عبور از این چالش را امکان‌پذیر کند. بهینه‌سازی مصرف انرژی در روند خط تولید تا ایجاد نیروگاه و کمک گرفتن از سایر انرژی‌های جایگزین، می‌تواند جزو این راهکارها مدنظر قرار گیرد.
