بهبود مشکلات بینایی با کمک بازی مبتنی بر توانبخشی
در چشم پزشکی شاخص‌هایی مانند حدت بینایی و ارزیابی میدان بینایی برای ارزیابی نتیجه درمان به‌کاربرده می‌شود. این شاخص‌ها اگرچه موفقیت در درمان را نشان می‌دهند، اما ازآنجایی‌که منعکس‌کننده احساس و درک بیماران از بیماری خود نیستند، دارای نقص هستند. بنابراین کیفیت زندگی مرتبط با بینایی درواقع درک بیماران از بینایی و مشکلات روزمره آنها را نشان می‌دهد.
در پژوهشی تحت عنوان «dido؛ بازی جدی مبتنی بر توانبخشی باهدف بهبود مشکل بینایی عدم هماهنگی حرکت چشم» که توسط مهسا عبیدی شاه تپه و یونس سخاوت، انجام و در هفتمین کنفرانس بازی‌های رایانه‌ای؛ فرصت‌ها و چالش‌ها در دانشگاه اصفهان ارائه شد، بر یافتن شیوه‌ای کم هزینه و آسان برای توانبخشی افراد دارای اختلال بینایی تمرکز شد.
کارشناس مرکز نوآوری و صنایع سرگرمی دانشگاه اصفهان با اشاره به این پژوهش، اظهار کرد: در چشم پزشکی شاخص‌هایی مانند حدت بینایی و ارزیابی میدان بینایی برای ارزیابی نتیجه درمان به کاربرده می‌شوند.
این شاخص‌ها اگرچه موفقیت در درمان را نشان می‌دهند، اما ازآنجایی‌که منعکس کننده احساس و درک بیماران از بیماری خود نیستند، دارای نقص هستند. از زمان تغییر رویکرد سیستم مراقبت‌های بهداشتی به ارزیابی نتایج درمانی به‌صورت بیمار مدار، شاخص‌های ذهنی در کنار شاخص‌های عینی جایگاه ویژه‌ای پیدا کردند. در همین راستا مفهوم «کیفیت زندگی» و «کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی» تعریف شد.
نسیبه صرامی افزود: تاثیر بیماری‌های مختلف چشمی بر کیفیت زندگی شناخته شده است. کیفیت زندگی مرتبط با بینایی درواقع درک بیماران از بینایی و مشکلات روزمره آنها را نشان می‌دهد. برای این منظور به رتبه‌بندی مشکلات بیماران بر اساس قضاوت آنها می‌پردازیم.
وی با بیان اینکه از بین بیماری‌های مختلفی که در زمینه چشم وجود دارند، بیمارانی که مبتلا به استرابیسم هستند را به دلایل مختلف مورد بررسی قرار می‌دهند، توضیح داد: بیماری بر روی ظاهر و زیبایی بیماران تاثیر مستقیم دارد، بیماری در گروه‌های مختلف سنی شایع است، بیماری زمینه ارثی و ژنتیکی دارد، بیماری به طور مستقیم محدودیت‌های شغلی، اجتماعی و اقتصادی برای بیمار ایجاد می‌کند و بیماری بر روی کارکرد روزانه بیمار و عملکردهای روزمره او تاثیر مستقیم دارد.
کارشناس مرکز نوآوری و صنایع سرگرمی دانشگاه اصفهان به بازی طراحی شده در این پژوهش اشاره و تصریح کرد: dido؛ بازی جدی مبتنی بر توان بخشی باهدف بهبود مشکل بینایی عدم هماهنگی حرکت چشم است.
بازی شامل یک کاراکتر سوار بر واکسن است که در محیطی همانند داخل رگ در حال حرکت است. در مسیر حرکت کاراکتر، موانعی وجود دارد که در صورت برخورد کاراکتر با آنها، بازیکن می‌بازد و باید بازی را از نو شروع کند.
صرامی ادامه داد: این موانع همان کاراکتر ویروس است. در طراحی محیط از کاراکتر و عناصر اضافی خودداری شده است، زیرا تنوع در اجزای محیط و کاراکتر باعث عدم تمرکز چشامی در فرد شده و نتیجه موردنظر محقق نمی‌شود. همچنین بازی در محیط دوبعدی طراحی شده است. ژانر بازی طراحی شده هایپرکژوال است. همچنین در طراحی بازی از طیف رنگ‌های آبی و سبز استفاده شده که تأثیر آرام بخشی دارند.
وی با بیان اینکه تحقیقات دانشمندان در دانشگاه هاروارد نشان داده که رنگ آبی بر هورمون‌های بدن تأثیر می‌گذارد و درنتیجه باعث فعال شدن مغز و افزایش هوشیاری می‌شود، گفت: سبز یکی از رنگ‌های آرام بخش بوده که استرس، اضطراب و افسردگی را درمان کرده و با بهبود فعالیت مغز، توانایی خواندن و خلاقیت را افزایش می‌دهد. مطالعات نشان داده که رنگ سبز باعث تحریک غده هیپوفیز می‌شود.
صرامی اضافه کرد: بازی با استفاده موتور بازی‌سازی یونیتی و زبان برنامه نویسی ساخته شده و برای پلتفرم‌های ویندوز و اندروید خروجی گرفته شده است. بازی طراحی شده یک بازی بی پایان است و به همین دلیل مراحل پشت سرهم و پیوسته بوده و با توجه به زمان سپری شده به مرحله بالاتر می‌رود. تفاوت مراحل در این است که سرعت حرکت کاراکتر در هر مرحله بیشتر از مرحله قبلی خواهد بود. در هر مرحله که بازیکن ببازد، بازی از اول شروع می‌شود. بازی با استفاده از کلیدهای اروکی قابل کنترل است.
وی هدف از طراحی بازی را کمک به افراد دارای استرابیسم عنوان کرد و افزود: این افراد دارای عدم هماهنگی حرکت چشم هستند که بعد از مدتی دچار انحراف چشم شده و در صورت ادامه یافتن به تنبلی چشم دچار می‌شوند.
با طراحی این بازی سعی شده این مشکل را برای این افراد بهبود ببخشیم. شیوه بازی به این صورت است که کاراکتر به‌صورت عمودی حرکت می‌کند. در چشم برای کنترل حرکت بالا و پایین چهار عضله درگیر هستند، در طی بازی نیز با قرار دادن موانع به‌صورت تصادفی در مسیر کاراکتر مجبور به حرکت و جابه‌جایی می‌شود که در این بین بازیکن مجبور است که چشم خود را برای کنترل کاراکتر به بالا و پایین حرکت دهد که در این صورت چهار عضله مجبور به کار خواهند شد.
کارشناس مرکز نوآوری و صنایع سرگرمی دانشگاه اصفهان خاطرنشان کرد: با افزایش سرعت کاراکتر، بازیکن نیز مجبور خواهد شد چشم خود را بیشتر حرکت دهد و این کار باعث افزایش کار عضلات چشم نیز خواهد شد. علاوه بر این، حرکت افقی نیز باعث درگیر کردن دو عضله دیگر چشم خواهد شد که مسوول حرکت دادن چشم به چپ و راست هستند. بازیکن مجبور است که برای دیدن موانع به چپ و راست نگاه کند. این حرکت‌ها باعث می‌شود که چشم مجبور به حرکت شده و عضلات نیز به تبع آن شروع به حرکت خواهند کرد و درنهایت باعث خواهد شد که انحراف چشم در این افراد بهبود یابد.
صرامی تاکید کرد: افرادی که دچار استرابیسم هستند اگر بتوانند تمرین‌های مناسب را برای مدتی انجام دهند می‌توانند مشکل را بدون پذیرفتن خطر و هزینه‌های گزاف جراحی بهبود ببخشند. تکنولوژی می‌تواند این امکان را برای افراد فراهم کند تا بتوانند بدون جراحی و با حداقل امکانات به بهبود مشکل چشمی خود رسیدگی کنند. ازاین‌رو پژوهش حاضر به طراحی و توسعه یک بازی جدی مبتنی بر روش‌های توانبخشی باهدف بهبود مشکل انحراف چشم پرداخته است. برای محقق‌سازی هدف پژوهش بخشی از تمرین‌های توانبخشی در قالب یک بازی جدی دوبعدی طراحی و ارائه شد.
