چالش‌های شکلاتی
آینده صنعت شکلات و شیرینی چه خواهد بود؟
در ایران همچنان صادرات شیرینی و شکلات وجود دارد اما باز هم به دلیل افزایش قیمت‌ها درصد قابل ملاحظه‌ای کاهش داشته است. بسته شدن مرزهای کشور در پی شیوع ویروس کرونا، کمبود برخی مواد اولیه و وجود مشکلاتی در حمل‌و‌نقل از جمله عوامل این موضوع بوده است. با توجه به تداوم وضعیت اقتصادی حاصل از تحریم و دوران شیوع ویروس کرونا، احتمال کاهش صادرات در صنعت شیرینی و شکلات وجود دارد؛ چراکه در حال حاضر مرزهای صادراتی باز شده، اما در همان مرزها هم برای ورود کامیون‌ها مشکلاتی وجود دارد و در مواردی حتی کامیون‌دار بعد از اینکه چند روز در مرز مانده، برگشت خورده است؛ بنابراین در حال حاضر روند صادرات و انجام کار در مرزها کند شده است.
تامین مواد اولیه
از طرف دیگر مشکلاتی که در زمینه تامین مواد اولیه مانند شکر، روغن و گندم وجود دارد و همچنین نوسانات نرخ ارز و قیمت مواد اولیه قدرت رقابت ایران در بازارهای
صادراتی را کاهش می‌دهد؛ چراکه وقتی تعهدات صادراتی به هر دلیلی به بازارهای تثبیت‌شده نرسد، رقبای صادراتی جایگزین ایران می‌شوند و احیای مجدد این بازارها نیز کار سختی است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد ظرفیت صادرات فقط در کشورهای منطقه از جمله عراق، افغانستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس سالانه ۵/ ۱ میلیارد دلار است، این در حالی است که محصولات شیرینی و شکلات ایران در حال حاضر به ۶۶ کشور دنیا از جمله کشورهای اروپای شرقی، کره، ژاپن، استرالیا و روسیه صادر می‌شود که البته بسته شدن مرز ترکیه در پی شیوع ویروس کرونا ارتباط ایران با کشورهای اروپایی مقصد را نیز قطع کرد.
تاریخچه انجمن
انجمن شیرینی و شکلات ایران در سال ۷۷ با کمک تنی چند از تولیدکنندگان بزرگ صنعت شکل گرفت و ثبت شد. از موارد مثبت این انجمن گسترده بودنش در سطح ایران و فراگیر بودنش است و اعضا هر روز که می‌گذرد قوی‌تر و تشکل نیز قوی‌تر می‌شود. در سال ۱۳۸۰ به این نتیجه رسیدیم که بنا به نیاز برای اینکه بتوانیم این صنعت را بهتر معرفی کنیم تقاضای برگزاری یک نمایشگاه تخصصی شیرینی و شکلات را کرده و مجوز را دریافت و نمایشگاه را برگزار کردیم.
نمایشگاه در یک فضای سه هزارمتری متشکل از دو سالن برگزار شد و الان قصد داریم شانزدهمین دوره این نمایشگاه را که شامل سه بخش محصولات، مواد اولیه و ماشین‌آلات مرتبط در ۵۰ هزار متر و ۱۴ سالن است، برگزار کنیم که این نشان از موفقیت در انجام این کار دارد.
چشم‌انداز
در حال حاضر چشم‌انداز خوبی برای حضور خارجی‌ها نداریم. بعد از برجام خیل عظیمی از خارجی‌ها در نمایشگاه‌های ما شرکت کردند ولی امروز حضور شرکت‌ها و افراد خارجی به‌شدت سال‌های قبل نیست و در روند ثبت‌نام شاهد انصراف خارجی‌ها بودیم. البته تمام تلاشمان را برای حضور آنها می‌کنیم.
تدبیر برای حضور هیات‌های خارجی در نمایشگاه همیشه در دستور کار ما بوده است که در دو بخش صورت می‌پذیرد. یکی توسط انجمن در راستای بهره‌برداری هیات‌های خارجی بنا به مصلحت که کدام کشور را دعوت کنیم، صورت می‌گیرد. در حالت دوم، مرکز توسعه تجارت بنا بر سیاست‌های خودش هیات‌هایی از سایر کشورها طبق تشخیص خودشان مناسب با این صنعت دعوت می‌کنند که هزینه‌هایش نیز بر عهده سازمان توسعه تجارت است. شرکت‌هایی که می‌آیند اکثراً تمایل به سرمایه‌گذاری دارند و تلاش می‌کنند کالاهای خودشان را بفروشند و عرضه کنند و بیشتر به دنبال یک بازار مناسب و امن برای فعالیت خودشان هستند و متاسفانه طی تبلیغات دروغ کشورهای غربی این موضوع کمی بازدارنده است، البته چشم‌انداز و انتظارات ما نسبت به حجم حضور خارجی‌ها در نمایشگاه متفاوت است.
صنعت شکلاتی
شیرینی و شکلات جزو پویاترین صنایع کشور بود. اما الان کارخانه‌های تولید مواد اولیه شیرینی و شکلات و بیسکویت با توجه به رکودی که در بازار حکم‌فرماست، تولیدشان با ظرفیت اسمی متفاوت است.
صنعت شیرینی و شکلات طی یک برآورد نشان می‌دهد که در سال قادر به تولید حدود ۲۴۰۰ هزار تن محصول شیرینی و شکلات به غیر از محصولات سنتی است. ولی در سال ۱۳۹۵ در خوش‌بینانه‌ترین وضعیت ۱۶۰۰ هزار تن محصول تولید داشتیم که یک خلأ ۶۰۰ هزارتنی را شاهد هستیم و در این میان نیز مقدار ۲۵۰ هزار تن به ارزش تقریبی ۵۸۵ میلیون دلار صادرات داشتیم و بقیه به مصرف داخل رسیده است. انتظار ما رسیدن به ظرفیت اسمی است ولی با توجه به شرایط فعلی کمی مشکل به نظر می‌رسد.
رقیب همسایه
بزرگ‌ترین رقیب ما در منطقه ترکیه است و صادرات هنگفتی هم به این کشور داریم. از لحاظ تکنولوژی و دانش برتر روز چیزی کمتر از ترکیه نداریم و تولیدات با‌کیفیتی انجام می‌دهیم و صنعت بسته‌بندی نیز از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. ولی برای صادرات یکسری مولفه‌ها و مواردی وجود دارد که باید دولت در اختیار ما بگذارد، از جمله جلوگیری از نوسانات ارز، تهیه مواد اولیه تولید، مساله حمل‌و‌نقل که بسیار مساله مهمی در صادرات هستند و از همه مهم‌تر مشوق‌ها وحمایت‌هایی که دولت از صادرکننده انجام می‌دهد. مثلاً در ترکیه به صادرکننده‌ها ۴۰ تا ۵۰ درصد یارانه تعلق می‌گیرد ولی در ایران مدتی است که مشوق‌های صادراتی قطع شده است و اگر هم تعلق بگیرد شامل یکسری شرکت‌ها می‌شود. مساله مالیات بر صادرکننده نیز یک فشار مضاعف به صادرکننده وارد می‌کند و از طرفی حمل‌و‌نقل با مشکل روبه‌رو است. بعد از برجام کمی مساله تهیه مواد اولیه حل شد اما سابق بر این برای تهیه مواد اولیه نمی‌توانستیم اعتبارات اسنادی را گشایش کنیم و از کشورهای اروپایی نمی‌توانستیم مواد غذایی و مواد اولیه تولید را وارد کنیم و اگر هم وارد می‌شد دارای کیفیت مطلوب نبود. در حال حاضر هم شرایط شبیه قبل از برجام است. به طور مثال طبیعتاً وقتی کسی مواد اولیه با‌کیفیت انتخاب کرده است قیمت تمام‌شده بالایی خواهد داشت. توجه کنید که بعضی از محصولاتی که قیمت آنها تغییر نمی‌کند به این معناست که به حاشیه سود کمتری رضایت داده است که به خاطر رکود حاکم در بازار است. کالاهای ما در زمره کالاهای لوکس قرار می‌گیرد و جزو کالاهای اساسی نیست و اولین کالایی است که از سبد مصرف‌کننده خارج می‌شود.
