تحقیق، توسعه و راهبری تکنولوژی
استراتژی فولاد خوزستان برای ارتقای بهره‌وری چیست؟
فولاد خوزستان نیز در راستای نیل به این اهداف، در حوزه تحقیق، توسعه و بهینه‌سازی تکنولوژی، از سال‌های گذشته با دپارتمان‌های مختلف فعالیت خود را آغاز کرده است. تقریباً می‌توان گفت از ۳۵ سال پیش که فولاد خوزستان فعالیت تولیدی خود را آغاز کرد، به صورت مستمر فعالیت‌های توسعه و بهینه‌سازی تکنولوژی را در دستور کار قرار داشت اما در اوایل دهه ۷۰ شمسی، پس از انسجام اولیه فعالیت‌های مربوط به تکنولوژی، فعالیت‌های R&D (تحقیق و توسعه) نیز در این شرکت شکل گرفت. بنابراین فولاد خوزستان به صورت مستقل در سال‌های گذشته، یعنی حدود ۲۵ سال پیش- دارای دپارتمان‌های تحقیق و توسعه، بهینه‌سازی و تکنولوژی بوده است.
بخش R&D فولاد خوزستان دپارتمانی با نام خود یعنی «R&D» دارد و در حوزه بهینه‌سازی نیز دپارتمانی با نام «مهندسی صنایع» راه‌اندازی شده است که در آن هر آنچه در خصوص بهینه‌سازی به‌عنوان اپتیموم‌سازی، (بهینه‌سازی اقتصادی) است دنبال می‌شود، این فعالیت‌ها شامل شبیه‌سازی، بهینه‌سازی مسائل مدیریتی، تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها، اقتصاد مهندسی، فعالیت‌های مربوط به بهینه‌سازی حمل‌ونقل‌ها و کنترل موجودی انبار، فضاهای اداری و صنعتی است و خلاصه هر آنچه در حوزه مهندسی صنایع و کنترل کیفیت گنجانده‌شده در حوزه مدیریت مهندسی صنایع قرار داشته و انجام می‌شود.
در بخش R&D فولاد خوزستان هم کلیه فعالیت‌های وابسته به تحقیق و توسعه، شامل نوآوری‌ها، پژوهش‌های بنیادی و عملی که لازم بوده در صنعت وجود داشته باشد همه در این قسمت جانمایی شده‌اند که تحت دستورالعمل به کار گرفته‌شده در اروپا هستند.
اما در مورد بحث تکنولوژی باید گفت فولاد خوزستان از ابتدای فعالیت‌اش که به صورت تولیدی و عملیاتی از دهه ۶۰ آغاز شد تا سال ۱۳۸۸، فعالیت‌های مدیریت تکنولوژی را به صورت غیرمتمرکز انجام می‌داد و این پروسه را به صورت یک پروسه جزیره‌ای با چند دپارتمان، کنترل و هدایت می‌کرد؛ مثل مهندسی کارخانه، مهندسی صنایع، واحد فروش، بهره‌بردار و سایر واحدهایی که در مدیریت تکنولوژی نقش داشتند. اما در انتهای سال ۱۳۸۸ فولاد خوزستان برای اولین‌بار با کمک متخصصین دانشگاه، یک طرح و پایلوت در خصوص استقرار مدیریت تکنولوژی در حوزه فولاد را انجام داد. بعد از این اقدام، گروهی از دانشگاهیان با همکاران متخصص فولاد خوزستان به نگارش کلیه. فعالیت‌ها و پروسه اصلی مدیریت تکنولوژی در فولاد خوزستان پرداختند. پایه این طرح بر اساس مدل «گریگوری» بود و دو سال طول کشید تا مدون شود و پس از آن با تایید هیات‌مدیره فولاد خوزستان، دپارتمانی تحت عنوان «راهبری تکنولوژی» در ابتدای دهه ۹۰ ایجاد شد.
در ادامه یعنی از سال ۱۳۹۲ به بعد، فولاد خوزستان با تغییراتی که در چارت و سازمان‌دهی خود داشت، به این فکر افتاد که تغییراتی را در حوزه ساختار سازمانی‌اش اعمال کند. از آنجا به بعد قسمت R&D، قسمت مدیریت مهندسی صنایع و قسمت مدیریت تکنولوژی، تحت‌عنوان «راهبری تکنولوژی» به یک مدیریت یکپارچه تبدیل شد که بنده افتخار این را داشتم که برای اولین بار راهبری کل مجموعه‌ای تحقیقات، تکنولوژی و بهینه‌سازی را به عهده داشته باشم.
رسالت و فعالیت اصلی این مجموعه بر پایه «مراقبت از تکنولوژی» و «انتخاب تکنولوژی برای نیازهای تولیدی بر اساس تولید محصولی است که خود به تایید و نیاز مشتری نیازمند است» و «بهینه‌سازی روش‌ها و سیستم‌ها»ست. بنابراین در بخش تکنولوژی، «انتخاب تکنولوژی»، «اکتساب آن»، «تایید نیازهای آن»، «ارزیابی تکنولوژی»، «بومی‌سازی تکنولوژی و تجاری‌سازی» و موضوعاتی که در خصوص «مالکیت معنوی، نگه‌داشت آن» و هر آنچه در مورد مدیریت تکنولوژی است انجام می‌شود.
در بحث مدیریت مهندسی صنایع هم همان‌طوری که پیش از این نیز به آن اشاره شد، با عنوان بهینه‌سازی کلیه مسائل بهینه‌سازی که در تمام مباحث مهندسی صنایع وجود دارد، به صورت کامل انجام می‌شود. در بحث مربوط به R&D هم یک تفاوت نسبت به سال‌های قبل از ۱۳۹۲ صورت گرفته است که بر اساس آن R&D فولاد خوزستان بیشتر به سوی R&D عملیاتی هدایت شده است. دلیل آن هم به این موضوع بازمی‌گردد که از ابتدای دهه ۹۰ فولاد خوزستان به سمت خصوصی‌سازی حرکت کرد و این تغییر سیاستگذاران این شرکت را به این فکر وا‌داشت که از این پس، بیش از آنکه به نگارش دانش‌های بیسیک و پایه‌ای بپردازند به سمت استفاده از دانش‌های بیسیک حرکت کنند؛ با هدف دست یافتن به تکنولوژی‌های خاص، رفع نیازهای عملیاتی و بهبود تکنولوژی‌های موجود و طراحی محصولات جدیدی که در عرصه فولاد وجود دارند.
افق برنامه‌های توسعه‌ای
اما فولاد خوزستان در بخش تحقیق و توسعه و تکنولوژی برای آینده چه برنامه‌هایی دارد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت فولاد خوزستان برای آینده در نظر دارد که در حوزه R&D به سمت استفاده از انرژی‌های پاک خصوصاً انرژی خورشیدی گام بردارد. همچنین این شرکت در نظر دارد که برنامه بازیافت ضایعات و بازچرخانی ضایعات در فرآیند تولید را دنبال کند. به دست آوردن «بای‌پروداکت‌هایی» با ارزش افزوده بیشتر که در قسمت R&D به دنبال آن هستیم از دیگر برنامه‌های توسعه‌ای در این بخش به‌شمار می‌رود. همچنین ابداع تکنولوژی‌های جدید یا تغییرات در آنها و انقلاب در تکنولوژی‌های موجودمان از دیگر اهداف ماست. تولید دانش جدید در حوزه فولاد، نگهداری و مدیریت دانش در ابعاد واقعی آن و به صورت کاملاً علمی که این موضوع را هم فولاد خوزستان در یک پروسه مدیریت دانش از حدود شش تا هفت سال پیش به دنبال طراحی آن بوده و ساختاری هم برای آن طراحی کرده است، که به عنوان یکی از شاخه‌های دپارتمان فعلی ما اضافه خواهد شد.
در بحث مدیریت مهندسی صنایع یا بهینه‌سازی‌ها نیز با کمک همکاران مستقر در واحد آی‌تی فولاد خوزستان، به دنبال استقرار هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و کلیه تکنولوژی‌هایی که در انقلاب صنعتی چهارم وجود دارند نیز هستیم. ما به دنبال آن هستیم که همه این برنامه‌ها را تا جایی که امکان‌پذیر است، محقق کنیم. زیرا تکنولوژی‌هایی که در صنعت فولاد تعبیه شده‌اند، تکنولوژی‌هایی با عمرهای طولانی هستند و از آنجایی که هزینه‌های بالایی دارند، رهاسازی آنها به راحتی امکان‌پذیر نیست و تا جایی که صرفه اقتصادی وجود دارد باید از آنها استفاده کرد. البته باید نگاهی به توسعه آنها و جایگزینی آنها داشته باشیم که همه این کارها را در دستور کار داریم.
اما موضوع دیگری که در بحث بهینه‌سازی وجود دارد، همکاری ما با دانشگاه‌های معتبر در کشور است که هم برای بحث تحقیق و توسعه و بهینه‌سازی و هم برای استقرار تفکرات جدید استراتژیک و بهینه‌سازی در افزایش بهره‌وری و بهبود سیستم‌های داخلی‌مان از آنها کمک می‌گیریم.
در بحث مدیریت تکنولوژی هم به دنبال تغییر از مدل گریگوری به مدل فال هستیم که این مدل فال تا حدودی متمایز با مدل گریگوری است. این مدل وابسته به استراتژی‌های سازمان است و بر اساس آنها انعطاف بیشتری دارد. این مدل در بیس ساختار مدیریت تکنولوژی‌مان است و در ادامه عملکرد مدیریت تکنولوژی ما به دنبال ارزیابی تکنولوژی فولاد خوزستان هستیم. تدوین نقشه راه تکنولوژی فولاد خوزستان بر اساس تغییراتی که در سال‌های آینده در محصولات فولادی و محصولات جایگزین ایجاد خواهد شد. از سوی دیگر آینده‌نگاری و آینده‌پژوهی که در امر تکنولوژی است آن هم به کمک دانشگاه علامه قراردادی بسته شده که دوستان و دانشمندان تکنولوژی مدیریتی‌مان در کنار ما هستند تا نگارش این مهم انجام گردد و سند آن حداکثر ظرف یک سال ارائه شود و بر اساس آن به مسیر فولاد خوزستان برای دستیابی به بهترین تکنولوژی‌ها و مدیریت آن خودمان را هدایت کنیم.
