اثر کرونا
کووید ۱۹ نتوانست صنعت بیمه را متوقف کند
آنچه در پی می‌آید گزارشی از عملکرد نهاد ناظر صنعت بیمه است که در کنار دستاوردهای ریز و درشت، نه نیم‌نگاه بلکه نگاه عمیقی هم به مهار پیامدهای ویروس کرونا و کاهش تلفات روانی آن داشته و دارد.
گزارش مختصر زیر نگاهی دارد به عملکرد و دستاوردهای این صنعت.
شمای کلی صنعت
شرکت بیمه ایران در نقش تنها شرکت بیمه دولتی به همراه ۲۴ شرکت بیمه غیردولتی: آسیا، البرز، دانا، پارسیان، توسعه، رازی، کارآفرین، سینا، ملت، دی، سامان، نوین، پاسارگاد، معلم، میهن، کوثر، ما، آرمان، تعاون، سرمد، تجارت نو و حکمت صبا به همراه دو شرکت تخصصی بیمه زندگی به نام‌های: خاورمیانه و باران در سرزمین اصلی و شش شرکت بیمه غیردولتی: امید، حافظ، ایران معین، آسماری، متقابل کیش و متقابل اطمینان متحد قشم در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و نیز دو شرکت بیمه اتکایی امین و اتکایی ایرانیان فعالیت می‌کنند.
بدین ترتیب، تعداد کل شرکت‌های بیمه در کشور به ۳۳ شرکت می‌رسد. در سال ۱۳۹۸ همراه با گسترش شبکه فروش و خدمت‌رسانی بیمه، تعداد شعب شرکت‌های بیمه به ۱۳۱۷ شعبه در سراسر کشور، نمایندگان بیمه فعال به ۷۷.۲۰۸ نماینده جنرال (نمایندگان بیمه عمر به ۳۹.۲۵۸ نماینده فعال)، کارگزاران بیمه (اعم از حقیقی و حقوقی) به ۹۶۵ کارگزاری فعال و تعداد ارزیابان خسارت بیمه به ۶۵۲ ارزیاب فعال افزایش یافته است. تعداد کل دفاتر ارتباطی شرکت‌ها یا کارگزاران بیمه خارجی فعال در کشور، در سطح شش مرکز باقی مانده است. علاوه بر این بیمه مرکزی به‌عنوان نهاد ناظر صنعت بیمه و پژوهشکده بیمه به‌عنوان بال پژوهشی این نهاد در صنعت بیمه ایفاگر نقش خود برای سیاستگذاری، هدایت و نظارت بر صنعت بیمه است.
عملکرد صنعت بیمه
حق بیمه تولیدی
بر اساس آمار سال ۱۳۹۸، مقدار حق بیمه تولیدی شرکت‌های بیمه مستقیم به حدود ۱/ ۵۹ هزار میلیارد تومان رسیده است که در مقایسه با سال گذشته حدود ۸/ ۳۵ درصد رشد نشان می‌دهد.
به لحاظ نقش شرکت‌های بیمه در بازار، سهم و وزن اصلی همچنان بر دوش شرکت‌های بیمه ایران و آسیاست که درمجموع ۵/ ۴۱ درصد از حق بیمه بازار را تولید کرده‌اند.
در سال ۱۳۹۸، سهم بخش غیردولتی از حق بیمه تولیدی بازار بیمه به ۶/ ۶۸ درصد افزایش یافته است. همچنین میزان انحصار شرکتی در بازار بیمه بر اساس شاخص هرفیندال-هیرشمن (مجموع مجذورات سهم هر یک از شرکت‌های بیمه) در مقایسه با سال گذشته کاهش یافته و به میزان ۱۳۴۶ رسیده است. این مقدار حکایت از نیمه‌متمرکز و شبه‌رقابتی بودن بازار بیمه کشور دارد اما چنانچه این میزان به زیر هزار واحد برسد، بازار بیمه ازنظر شاخص یاد‌شده کاملاً رقابتی و غیرمتمرکز خواهد بود.
حق بیمه سرانه
در سال ۱۳۹۸، شاخص حق بیمه سرانه (نسبت حق بیمه تولیدی به جمعیت کشور) در مقایسه با سال گذشته ۱۵۷ هزار تومان افزایش یافته و به ۷۱۱ هزار تومان رسیده است. این شاخص طی پنج سال اخیر روند صعودی داشته به‌نحوی‌که نسبت به ابتدای دوره ۵/ ۲ برابر شده است.
ضریب نفوذ بیمه
ضریب نفوذ بیمه (نسبت حق بیمه تولیدی به تولید ناخالص داخلی برحسب قیمت جاری) برای سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۹) در حدود ۵/ ۲ درصد است. بدین‌ترتیب، شاخص مذکور طی پنج سال اخیر همواره از روند صعودی برخوردار بوده و نسبت به سال گذشته حدود ۱/ ۰ واحد افزایش نشان می‌دهد. اگرچه میزان ضریب نفوذ بیمه در دنیا به‌مراتب از کشور ما بالاتر است (۹/ ۲ برابر در سال ۱۳۹۸) اما میزان این شاخص در کشور ما، به‌ویژه طی چند سال اخیر از سطح منطقه بالاتر رفته است (به‌طور نمونه در سال ۱۳۹۸، حدود ۶/ ۰ واحد بیشتر). جایگاه کشور ما از حیث ضریب نفوذ بیمه در دوره پنج‌ساله اخیر، با ۱۱ پله صعود به رتبه ۵۱ در دنیا رسید و در منطقه با دو پله ارتقا در مکان سوم ایستاد.
بیمه‌های زندگی
حق بیمه تولیدی بیمه‌های زندگی بر اساس آمار سال ۱۳۹۸ حدود ۷/ ۸ هزار میلیارد تومان بوده است که در مقایسه با سال قبل ۴/ ۳۷ درصد رشد نشان می‌دهد. بررسی آمار این رشته در بازار بیمه حاکی از افزایش ۵/ ۲واحدی در سهم از پورتفوی این رشته در مقایسه با ابتدای دوره پنج سال اخیر دارد. همچنین طی سال ۱۳۹۸ این میزان با ۲/ ۰ واحد افزایش نسبت به سال قبل به ۷/ ۱۴ درصد
رسیده است.
ضریب خسارت
ازآنجا که به دلیل مقدماتی بودن آمار سال ۱۳۹۸ و عدم اعلام ارقام نهایی خسارات معوق و ذخایر حق‌بیمه این سال، محاسبه ضریب خسارت بازار بیمه کشور (حاصل تقسیم خسارت واقع‌شده به حق بیمه عاید‌شده) امکان‌پذیر نیست؛ از این‌رو از نسبت خسارت (حاصل تقسیم خسارت پرداختی به حق بیمه تولیدی) به‌جای ضریب خسارت استفاده می‌شود. بر این اساس، نسبت خسارت بازار بیمه در سال ۱۳۹۸ معادل ۳/ ۵۶ درصد است که ۲/ ۷ واحد در مقایسه با سال گذشته کاهش یافته است. لازم به ذکر است در محاسبه نسبت خسارت، هزینه‌های صدور و کارمزد شبکه فروش و هزینه‌های اداری-عمومی شرکت‌های بیمه در نظر گرفته نمی‌شود.
علت اصلی کاهش نسبت خسارت طی سال ۱۳۹۸، عملکرد شرکت بیمه ایران است که با برخورداری سهم ۴/ ۳۱ درصد از حق بیمه‌های تولیدی و ۹/ ۳۳ درصد از خسارت‌های پرداختی بازار، نسبت خسارت خود را ۸/ ۶ واحد کاهش داده است.
- به دلیل مقدماتی بودن آمار سال ۱۳۹۸ و عدم اعلام ارقام نهایی خسارات معوق و ذخایر حق‌بیمه این سال، محاسبه ضریب خسارت بازار بیمه کشور امکان‌پذیر نیست؛ لذا از نسبت خسارت به‌جای ضریب خسارت استفاده شده است. بررسی آمارها در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که نسبت خسارت ۱۱ شرکت بیمه: حافظ ۱/ ۱۱۰ درصد، رازی ۳/ ۷۸ درصد، میهن ۱/ ۶۹ درصد، امید ۱/ ۶۸ درصد، معلم ۷/ ۶۳ درصد، نوین ۸/ ۶۱ درصد، ایران ۸/ ۶۰ درصد، ملت ۶/ ۶۰ درصد، البرز ۷/ ۵۹ درصد، دانا ۵/ ۵۷ درصد و سرمد ۵۷ درصد بالاتر از سطح بازار بیمه (۳/ ۵۶ درصد) بوده است.
سهم بیمه‌های زندگی
طبق آمار سال ۱۳۹۸، حق بیمه‌های رشته زندگی در کشور به حدود ۷/ ۱ میلیارد دلار رسیده و طی پنج سال اخیر ۹/ ۱ برابر شده است.
در سال ۱۳۹۸، همراه با رشد ۸/ ۸درصدی کل حق بیمه تولیدی کشور (بر پایه دلار) در مقایسه با سال گذشته، رشد دلاری حق بیمه‌های زندگی نیز ۸/ ۹ درصد افزایش پیدا کرده است. این امر موجب شده که سهم بیمه زندگی در بازار بیمه به ۷/ ۱۴ درصد در سال ۱۳۹۸ افزایش یابد. سهم از پورتفوی بیمه زندگی در بازار بیمه، نسبت به ابتدای دوره پنج سال اخیر معادل ۵/ ۲ واحد افزایش نشان می‌دهد. این در حالی است که شاخص مذکور در مقایسه با بازار بیمه دنیا (به میزان ۳/ ۴۶ درصد در سال ۱۳۹۸) و بازار بیمه منطقه (با ۴/ ۲۷ درصد در سال مذکور) به‌مراتب پایین‌تر است. مطابق آخرین آمارها، کشور ما بر مبنای حق بیمه تولیدی رشته زندگی طی پنج سال اخیر با سه پله صعود در منطقه جایگاه سوم را کسب کرده است. به‌علاوه، در رده‌بندی کشورهای دنیا از حیث تولید حق بیمه زندگی، جمهوری اسلامی ایران در مکان پنجاه‌و‌یکم قرار گرفته که نسبت به ابتدای دوره مذکور پنج پله صعود کرده است.
برترین اقدامات بیمه مرکزی
تاسیس صندوق بیمه حوادث طبیعی
حذف نسخه فیزیکی بیمه‌نامه شخص ثالث در راستای اهداف دولت الکترونیک، اقتصاد هوشمند و کاهش مراجعات بیمه‌گذاران به شرکت‌های بیمه
انعقاد قرارداد مازاد خسارت حوادث فاجعه‌آمیز (CAT) در رشته‌های آتش‌سوزی، مهندسی و پول در صندوق برای ۱۲ شرکت بیمه رازی، آرمان، دی، کوثر، میهن، سرمد، سامان، تعاون، سینا، کارآفرین، معلم و تجارت نو با راهبری بیمه مرکزی
راه‌اندازی و تقویت سامانه نظارت و هدایت الکترونیکی صنعت بیمه موسوم به سنهاب
اعطای مجوز تخصصی به شرکت‌های بیمه «خاورمیانه» و «باران» با تمرکز بر صدور بیمه‌های زندگی
صدور مجوز برای ارائه ۱۶ محصول جدید بیمه‌ای
ارزیابی ریسک واحدهای بزرگ صنعتی و غیر‌صنعتی
تهیه، تولید و انتشار «کتاب سالنامه آماری کشور» و «گزارش سالیانه لاتین»
بررسی محاسبات ذخیره ریاضی و مشارکت در منافع بیمه‌های اندوخته‌دار
برنامه‌ریزی برای تسهیل ورود استارت‌آپ‌های بیمه‌ای برای ارائه خدمات آنلاین
بررسی کفایت ذخایر در رشته بیمه شخص ثالث
طراحی و پیاده‌سازی نظام شایسته‌سالاری مبتنی بر مدیریت دانش در سطح صنعت بیمه
طراحی و ایجاد آرشیو نظام‌مند بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران با قابلیت‌های مختلف:
راه‌اندازی مرکز پاسخگویی تلفنی چهار‌شماره‌ای ۲۳۴۲
گنجاندن ۱۱۵ مطلب بیمه‌ای در کتب درسی دانش‌آموزان و ارائه آموزش بیمه‌ای به دانش‌آموزان
تهیه، تولید و پخش مجموعه تلویزیونی دور برگردون در شبکه سوم سیما با هدف کاهش تلفات جاده‌ای (۵۲ قسمت)
طراحی و راه‌اندازی سامانه یکپارچه نظارت بر بیمه‌های باربری و نظارت بر بیمه‌های آتش‌سوزی
اعمال بیش از هشت مرحله بخشودگی حق بیمه مربوط به موضوع بند (ب) ماده ۲۴ قانون بیمه شخص ثالث (جرائم صندوق تامین خسارت‌های بدنی) در خصوص انواع گروه‌های خودرویی در راستای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و ترویج فرهنگ بیمه
پرداخت مبلغ ۸.۲۶۰ میلیارد ریال به مراجع درمانی در برای کمک به مقابله با شیوع بیماری کرونا
در دستور کار قرار گرفتن ایجاد مرکز ملی مدیریت ریسک و ارائه خدمات آموزشی و مشاوره‌ای در زمینه مدیریت ریسک به بخش‌های تولیدی به منظور ایجاد شناخت و نهادینه شدن امر مدیریت ریسک در فرآیندهای تولیدی.
مهم‌ترین تقدیرنامه‌ها
کسب رتبه نخست فاوای بیمه مرکزی در بین تمامی دستگاه‌های اجرایی
برگزیده شدن طرح پیاده‌سازی نظام شایسته‌سالاری مبتنی بر مدیریت دانش در سطح صنعت بیمه به عنوان اقدام برجسته و برتر وزارت امور اقتصادی و دارایی در جشنواره شهید رجایی
دریافت نشان توسعه فرهنگ بیمه به اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل بیمه مرکزی در هفدهمین دوره سمپوزیوم بین‌المللی روابط عمومی‌ها
تقدیر از پدافند غیر‌عامل بیمه مرکزی در پروژه مانور ارزیابی برق دستگاه‌های اجرایی.
