پیام امید بخش
اصلاح شبکه‌های فرسوده برق چگونه عملیاتی می‌شود؟
برنامه ۰۹۹ شامل توسعه ظرفیت تولید نیروگاهی کشور، توسعه شبکه‌های انتقال، فوق توزیع و توزیع، ارتقای ظرفیت تولید نیروگاه‌های موجود با انجام تعمیرات اساسی و نیمه اساسی واحدهای نیروگاهی، انجام تعمیرات پیشگیرانه و بهینه‌سازی شبکه‌های برق و همچنین برنامه‌های متنوع مدیریت مصرف است. خوشبختانه اکنون می‌توانیم اعلام کنیم که از ابتدای سال تاکنون، رشد مصرف برق صنایع بزرگ بیش از ۱۰ درصد و بخش کشاورزی بیش از ۴ درصد نسبت به سال گذشته بوده است و البته رشد مصرف انرژی برق در کشور نسبت به سال گذشته حدود ۴/ ۴ درصد بوده است. همچنین گزارش‌های اولیه نشان از کاهش مصرف در بخش خانگی دارد که این جابه‌جایی سهم مصرف به سمت مصارف مولد می‌تواند در سال جهش تولید، خوشایند باشد که امیدواریم تا پایان سال نیز ادامه یابد. این درحالی است که براساس گزارش‌های موجود، هنوز روزهای گرمی را پیش‌رو داریم و پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی از افزایش دما در مقایسه با میانگین سال گذشته حکایت دارد. لازم به ذکر است که با هر درجه افزایش میانگین دما در کشور تقریبا ۱۵۰۰ مگاوات به مصرف برق کشور افزوده می‌شود. در این شرایط همراهی مشترکان در ساعات اوج مصرف، بیش از گذشته ضرورت دارد.
با این حال برای صنعت برق، با وجود همه این تنگناها و فشارهای مضاعف اقتصادی، اظهار لطف و حمایت مقام معظم رهبری از عملکرد وزارت نیرو پس از رؤیت گزارش اولین‌های برقی، مایه آرامش، خوشنودی و دلگرمی است. گزارش اولین‌های برقی بیانگر دستاوردهایی است که برای نخستین بار در صنعت برق کشور در سال ۱۳۹۸ حاصل شده است.
در پی ارسال این گزارش، مقام معظم رهبری خطاب به وزیر محترم نیرو مرقوم فرمودند:
«کار برق را با همین جدیت دنبال کنید. فرسودگی شبکه و اتصالات (توانیر) هم بسیار مهم است. از زحمات شما و همکارانتان تشکر می‌کنم».
دغدغه معظم‌له درخصوص پایداری شبکه‌های برق و رفع فرسودگی آن باید به عنوان اولویت اصلی صنعت برق مورد توجه قرار گیرد.
پس از این پیام، وزیر نیرو به معاون برق و انرژی پی‌نوشت کرد:
«مزید افتخار است که تلاش‌های همکاران صنعت برق مورد عنایت رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است. در پیگیری و اجرای دقیق فرمایشات ایشان، ضروری است:
۱- برنامه‌های تامین برق مطمئن و پایدار، با جدیت دنبال شود.
۲- اصلاح و نوسازی شبکه‌های فرسوده به ویژه در مناطق آسیب‌پذیر در اولویت قرار گیرد.
۳- برنامه زمان‌بندی طرح‌های لازم و الزامات تحقق آنها با قید فوریت تهیه و ارائه شود».
شتاب‌بخشی به برنامه‌های بهسازی و نوسازی
پس از ابلاغ پیام ایشان، ویرایش اول برنامه‌های صنعت برق با اولویت بافت مرکزی پایتخت، کلان شهرها، مراکز استان‌ها و روستاها و نقاط آسیب‌پذیر تدوین شد. در حال حاضر برخی از تجهیزات شبکه، عمری بیش از ۵۰ سال دارند. در حالی که عمر مفید تجهیزات برقی معمولا حدود ۳۰ سال است و قطعا اگر تاکنون در مدار بهره‌برداری باقی مانده‌اند، چیزی نیست جز آنکه با عملیات بهسازی و نگهداری و تعمیر مناسب سر پا نگه داشته شده‌اند. در برخی از کلانشهرها بیش از ۳۰ درصد، شبکه فرسوده وجود دارد. تهران از جمله این کلانشهرها است و در بقیه کلان شهرها نیز این موضوع به وضوح دیده می‌شود. قطعا هر حادثه‌ای که ناشی از پیری و عمر زیاد این تجهیزات است، می‌تواند خاموشی‌هایی را به دنبال داشته باشد.
هدف برنامه‌ریزی صورت گرفته، شتاب بخشی به تلاش‌های پیشین، مدون کردن برنامه‌ها در قالب یک طرح ملی و سراسری و جبران بهینه‌سازی‌های انجام نگرفته به دلیل کسری منابع طی سه سال آینده است.
ضرورت اصلاح شبکه‌های فرسوده برق
امروزه وابستگی مردم به برق به حدی است که حتی خاموشی‌های چند دقیقه‌ای نیز قابل تحمل نبوده و منجر به اختلال در فعالیت‌های روزمره است. توسعه فضای مجازی، دولت الکترونیک و ارائه خدمات غیرحضوری بدون برق غیر ممکن است. تامین برق مراکز درمانی در شرایط شیوع بیماری‌های همه‌گیر، آموزش‌های فرزندانمان در خانه، همه و همه نیازمند زیرساختی پایدار برای تامین برق مستمر است. فرسودگی شبکه‌های برق، علاوه بر اتلاف انرژی، تهدیدی برای امنیت و پایداری شبکه‌های برق است. بازیابی پس از حادثه در شبکه‌های فرسوده طولانی خواهد بود. جایگزینی آنی تجهیزات فرسوده با توجه به از رده خارج بودن برخی از قطعات، به سادگی ممکن نیست. از طرفی شبکه‌های فرسوده تحمل افزایش مصرف را نخواهند داشت و در برابر پدیده‌های جوی و بلایای طبیعی بسیار آسیب‌پذیر هستند. از این رو بهسازی و نوسازی شبکه‌های فرسوده ضرورت اساسی تأمین برق پایدار است.
راهکارهای بهره‌ور و سازگار
بدون شک اجرای طرح‌های بهسازی و نوسازی باید متناسب با منابع مالی و همچنین با رویکرد کاهش هزینه و مدت زمان اجرا و سازگار با محیط‌زیست صورت پذیرد. احداث پست‌هایی با کمترین ابعاد و احداث شبکه‌های هوایی با حداقل حریم موردنیاز و همچنین احداث شبکه‌های زمینی در حداقل زمان ممکن و کمترین تأثیرات ترافیکی مدنظر است. استفاده از پست‌های با عایق گازی (GIS)، پست‌های طبقاتی، پست‌های تک ترانسفورماتور، استفاده از هادی‌های پر ظرفیت، استفاده از کابل‌های خودنگهدار، جابه‌جای ترانسفورماتورها و تعادل بار پست‌ها، از جمله این راهکارها است.
ایمنی شهروندان، جلوگیری از قطع شاخ و برگ درختان، توجه به مبلمان شهری و افزایش رضایتمندی شهروندان، ملاحظات اساسی برای اجرای این راهکارهاست. از دستاوردهای اجرای این طرح می‌توان به جهش تولید در بخش تامین تجهیزات صنعت برق، تامین برق مطمئن و پایدار و کاهش خاموشی‌ها به‌ویژه در مناطق روستایی، کاهش تلفات برق، بهبود کیفیت ولتاژ تحویلی به مشترکین، توسعه اشتغال در بخش‌های پیمانکاری و اجرایی و همچنین افزایش رضایتمندی مشترکان اشاره کرد.
تامین منابع مالی موردنیاز
اگرچه منابع مورد نیاز این طرح، بالغ بر ۳۰ هزار میلیارد تومان است، ولی در فاز اول جهت‌گیری برای تامین ۱۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی برای اقدامات فوری‌تر است. هم اکنون پنج راهکار برای تامین مالی مورد نیاز برای اجرایی کردن این طرح دیده شده است که شامل استفاده از منابع داخلی، ظرفیت بازار سرمایه، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، استفاده از منابع بانکی و سایر منابع است. جزئیات این راهکارها پس از نهایی شدن اعلام خواهد شد.
سخن پایانی؛ همکاری سایر سازمان‌ها، شرط لازم موفقیت
دغدغه مقام معظم رهبری در خصوص لزوم اصلاح فرسودگی شبکه، چراغی روشن پیش روی صنعت برق قرار داده است. امید است با استمرار تلاش‌ها در خصوص اصلاح و بهینه‌سازی زیرساخت‌های فرسوده و ارتقاء سطح عملکرد بخش برق وزارت نیرو، پاسخگوی دغدغه ایشان در رفع مشکلات مردم عزیز کشور از این حیث باشد. انجام این مهم در کنار فعالیت شبانه‌روزی پرسنل صنعت برق، نیاز به همکاری و یاری نهادها و سازمان‌های مرتبط بالاخص مجلس شورای اسلامی، سازمان برنامه و بودجه و نهادهای تامین مالی وزارت کشور، شهرداری‌ها دارد تا با فراهم‌کردن اختیارات، مجوزها و منابع مالی مورد نیاز، تحقق این هدف ملی را امکان‌پذیر کند.
