مدیریت شهری چگونه با شهروندان رابطه برقرار میکند؟
دو درس از نظرسنجیهای شهرداری
مدیران شهری پایتخت در پاسخ به این سوال عنوان میکنند: اگرچه طی دورههای گذشته مدیریت شهری نیز، نظرسنجیهای مختلفی از شهروندان در خصوص عملکرد مدیریت شهری انجام میشد اما نظرسنجیهای انجام شده طی دوره جدید مدیریت شهری با یک تغییر رویکرد اساسی نسبت به قبل انجام شده است. این نظرسنجیها با هدف پاسخ به دو سوال مهم طراحی شدهاند. سوال اول آنکه شهروندان از کدام بخش عملکرد مدیریت شهری رضایت و از کدام بخش احساس نارضایتی دارند. در این بخش مشخص میشود شهروندان با کدام یک از اقدامات و تصمیمات مدیریت شهری موافق و با کدام مخالف هستند. این موضوع در میان ساکنان مناطق مختلف و اقشار مختلف درآمدی مورد بررسی قرار میگیرد. پرسش دیگر بررسی روند و میزان رضایت یا نارضایتی شهروندان در طول دورهها و سالهای مختلف است. به این معنا که در طول زمان احساس رضایت شهروندان با چه تغییراتی مواجه میشود. در مجموع از یک سو ارزیابی شهروندان از عملکرد مدیریت شهری و از سوی دیگر تغییرات این ارزیابی در طول زمان مورد سنجش قرار میگیرد.
از دیدگاه مدیریت شهری در دوره جدید، که شعار «تهران، شهری برای همه» را هدف اصلی خود قرار داده است ارزیابی و سنجش مستمر نظرات شهروندان در باره محیط زندگی و شیوه اداره آن، اهمیت دارد. از این رو مدیریت شهری تلاش کرده تا نتایج این نظرسنجیها در تصمیمات جدید اخذ شده برای اداره شهر ترتیب اثر داده شود. مدیران حوزه اجتماعی شهرداری تهران با تاکید بر آنکه نتایج پژوهشها و نظرسنجیها به تدریج جای خود را در نظام تصمیمگیری مدیریت شهری باز میکند، بیان میکنند: اثربخشی نتایج این نظرسنجیها در دو وجه قابل ردیابی است. اول آنکه در دوره جدید مدیریت شهری، ارزیابی مدیران شهری، فقط با اتکا به کارنامه عملکرد عمرانی آنها نیست. بلکه میزان رضایت شهروندان از کیفیت زندگی در محله، حس تعلق آنها به مکان زندگی و میزان اعتماد آنها به مدیریت شهری از جمله معیارهایی است که در انتخاب و ارزیابی مدیران شهری مورد توجه قرار میگیرد. به عنوان مثال یکی از مهمترین معیارهای موفقیت شهرداران مناطق، میزان رضایت و حس تعلق شهروندان به منطقه زندگی خودشان است.
از دیدگاه مدیران شهری مهمترین کاربرد نظرسنجیهای انجام شده، ارائه تصویر کامل از میزان رضایت شهروندان است. وجه دوم اثرگذاری نظرسنجیهای انجام شده، بهبود نظام ارتباطی میان مدیریت شهری و شهروندان است. مدیران اجتماعی شهرداری تهران در توضیح این وجه کاربرد نظرسنجی عنوان میکنند: تفاوت دیدگاه و زبان مدیریت شهری و شهروندان موجب میشود تا میزان اهمیت و کارکرد یک طرح شهری از نظر هر یک متفاوت باشد. به این معناکه ممکن است یک طرح شهری از دید مدیریت شهری یک اقدام مهم و اساسی برای شهر و شهروندان محسوب شود و به همین دلیل انتظار استقبال گسترده از طرح شهری از سوی شهروندان را داشته باشند اما در مقابل، از دیدگاه شهروندان، طرح شهری اجرا شده از درجه بالای اهمیت برخوردار نیست. از این رو، انجام نظرسنجیهای دورهای سبب میشود ارتباط میان نظام تصمیمگیری مدیریت شهری و شهروندان اصلاح شود، ارتقا پیدا کند و در جهت رفع کمبودها فعالیت شود.
اعمال این وجه از اثرات نظرسنجی در تصمیمگیری مدیریت شهری به خوبی قابل مشاهده است. به طوریکه طی دو سال اخیر یکی از مهمترین سیاستهای مدیریت شهری، کاهش میزان تنشها در شهر و ایجاد فضای آرام برای زندگی شهروندان در پایتخت است. به گفته مدیران شهری، این وجه به خوبی از نظرات و انتظارات شهروندان مشارکتکننده در نظرسنجی استخراج شده است. یکی از مهمترین اقدامات مدیریت شهری در این حوزه، ایجاد و برقراری یک مسیر ارتباطی مستقیم میان مدیران ارشد شهرداری و شهروندان در حوزههای کاری مختلف است. به عنوان مثال حضور مدیران شهری در محافل و مکانهای مختلف شهری همچون مترو و برقراری یک مسیر گفت و گوی مستقیم میان دو طرف، از یک سو سبب میشود تا مدیران شناخت دقیقی از انتظارات، چالشها و دغدغههای شهروندان داشته باشند و از سوی دیگر موجب میشود، تا به تدریج میزان اعتماد شهروندان به مدیریت شهری افزایش پیدا کند. در این مسیر شهروندان به مرور شاهد اعمال نظرات و خواستههای خود در مهمترین تصمیمات مدیریت شهری هستند. آنطور که مدیران شهری در دوره جدید معتقدند با ایجاد ارتباط مداوم با شهروندان میتوان مسیری برای ایجاد همدلی بیشتر و محیطی آرام همراه با کیفیت بیشتر برای زندگی پایتختنشینان فراهم کرد.