در گفت وگو با مدیر کل امور خدمات شهری شهرداری تهران واکاوی شد
ماجرای «تهران کثیف»!
یکی از مهم‌ترین انتقادات به حوزه کاری مدیریت شهری طی ماه‌های گذشته، عملکرد شهرداری در حوزه لایروبی مسیل‌ها و بروف‌روبی معابر بوده است. از نگاه برخی از کارشناسان شهری، عملکرد مدیریت شهری در این حوزه با اشکالات زیادی همراه است. چالش‌های شهرداری در این حوزه چه بوده که منجر به شکل‌گیری چنین انتقاداتی شده است؟
برای توضیح این سوال، ابتدا باید به شرایط ویژه شهر تهران در زمان بارش‌ها توجه شود. تهران در مقایسه با سایر شهرهای کشور شرایط ویژه‌ای در زمان بارش‌ها دارد. به این دلیل که فاصله ارتفاعی شمال و جنوب شهر ۷۰۰ متر است و همین موضوع سبب می‌شود که سرعت آب در زمان بارش در چنین شیبی، چند برابر می‌شود. از طرف دیگر، نقطه‌ای برای نفوذ آب درون زمین در شهر تهران وجود ندارد. از این رو حتی یک قطره آب نیز باید مدیریت و هدایت شود؛ جمع‌آوری داخل یک مخزن، ورود به شبکه اصلی از طریق شبکه فرعی یا هدایت به سمت جنوب شهر برای استفاده‌های کشاورزی از جمله روش‌هایی است که می‌توان در هدایت آب ناشی از بارش‌های آسمانی از آنها استفاده کرد. با توجه به این شرایط جغرافیایی، می‌توان در مورد بارش‌های سال جاری در شهر تهران و عملکرد مدیریت شهری قضاوت کرد.
برای توضیح، از بارندگی‌های ابتدای سال جاری شروع می‌کنم. وقوع بارندگی‌های متعدد و پرحجم در ابتدای سال جاری سبب شد که آب به مقدار زیادی از روددره‌ها، رودخانه‌ها، کانال‌ها و مسیل‌ها به سمت شهر سرازیر شود اما شهرداری در این حوزه برنامه‌ریزی ویژه‌ای از سال گذشته انجام داده بود. در این قالب، در هر منطقه-ای از شهر تهران، یک واحد مسیل‌ها، فعال است که پیمانکار خاص دارد و در طول سال، نهرها و کانال‌ها از طریق آنها لایروبی می‌شود، اما امسال به دلیل حجم زیاد واریزه (ماسه‌ها و خردهسنگ‌هایی که جریان آب و سیل با خود می آورد) به تجهیزات گسترده‌تری نیاز داشتیم. از این رو، علاوه بر پیمانکار اصلی که در سطح شهر تهران کار لایروبی ۵۳۰ کیلومتر کانال اصلی را انجام می‌داد؛ پیمانکار خدمات شهری نیز مسوولیت لایروبی و تمیز کردن نزدیک به ۱۰ هزار کیلومتر شبکه فرعی همچون نهرهای کنار خیابان را بر عهده گرفت، اما با این وجود یکسری مشکلات در ماه‌های بعدی که شهر تهران با حجم زیادی از بارش‌های آسمانی مواجه بود، در جریان لایروبی مسیل‌ها و معابر سطح شهر در ابتدای شهر به وجود آمد.یکی از این مشکلات مربوط به نشتی آب از کانال امیرکبیر بود که به نظر می‌رسید تونل امیرکبیر با آب گرفتگی مواجه شده است این در حالی بود که به دلیل بروز مشکلاتی که برای لوله انتقال آب که زیر بزرگراه عبور می‌کند، به وجود آمده بود، نشتی آب رخ داد. علاوه بر این، چند نقطه دیگر در شهر نیز در زمان بارش‌های شدید، دچار مشکلات فنی شدند. از جمله، بزرگراه امام علی یا میدان آزادی که نهرهای موجود در آنها جوابگوی حجم آبی که واردشان می‌شد، نبودند.
نکته فنی دیگر اینکه نهرها وقتی ساخته می‌شوند برای بارش با دوره بازگشت مثلا دو ساله جوابگو هستند. بارش‌های فعلی با دوره بازگشت ۲۵ساله هستند و حجم بسیار زیاد بارش از ظرفیت نهرهای عرضی بیشتر است. البته در دنیا، شهرها را پر از نهرهای فرعی نمی‌کنند و به گونه‌ای مدیریت می‌کنند تا ظرفیت نهرهای موجود را افزایش دهند یا کارهای فنی خاص انجام می‌دهند به عنوان مثال، در برخی نقاط دنیا وقتی آب جریان دارد اجازه می‌دهند آب از کف برخی خیابان‌ها بگذرد و به رودخانه‌ها بریزد. البته این نکته را تاکید کنم که شهر تهران به لحاظ جغرافیایی چنین ظرفیتی را ندارد. با این حال در شهر تهران مطابق با برنامه‌ریزی‌های انجام شده تلاش شده تا به صورت مستمر در ۱۲۰ ناحیه تهران، لایروبی نهرها انجام شود. در عین حال، به صورت شبانه روزی کانال‌های اصلی بررسی می‌شود.
علاوه بر باران، بارش برف و عملکرد شهرداری تهران نیز از جمله موضوعات مورد توجه شهروندان است. برای این حوزه چه اقداماتی انجام شده است؟
درباره بارش برف برنامه دیگری داریم؛ در این راستا به صورت مستمر وضعیت آب و هوای کشور و دنیا را رصد می‌کنیم؛ طبق اطلاعات به دست آمده امسال یک سال پر باران و برف، با غالب بودن باران بر برف است. به همین دلیل از مرداد ماه جلساتی در حوزه خدمات شهری با سازمان‌های حوزه خدمات شهری و مناطق ۲۲گانه برگزار کرده و تاکید کردیم که باید از تابستان خود را تجهیز کنند. همچنین یک دستورالعمل ۲۷ بندی آماده کردیم که اگر هر بخش آن را اجرا کند در برف هیچ گاه دچار مشکل نخواهد شد. در همان مردادماه اعتبار مشخص کردیم و بر اساس جغرافیای بارش هر منطقه اعتبار اختصاص دادیم. در این زمینه، به معاونت خدمات شهری مناطق ۲۲گانه تاکید شد، از طریق مناقصه، ماشین‌آلاتی همچون نمک پاش، محلول پاش، گریدر، لودر و هر چه نیاز است تهیه کنند. سازمان مدیریت پسماند نیز مامور شد تا حدود ۲۴۰ خودروی سنگین تخصصی نمک پاش و محلول پاش که جدید هستند و بیش از دو سه سال از عمرشان نمی‌گذرد را در اختیار مناطق قرار دهد. همچنین از سازمان آتش‌نشانی به عنوان یک سازمان تخصصی نیز کمک گرفتیم. در کنار آن نیز از طریق تبلیغات فرهنگی شهروندان به استفاده کمتر از خودروهای شخصی تشویق می‌شوند. این نکته را نیز اضافه کنم که در زمان برف حدود چهارده هزار کارگر خدمات شهری به ناوگان برف‌روبی اضافه می‌شود. در دستورالعملی که به مناطق دادیم اعلام کردیم از حدود ۱۸ هزار کارگر فضای سبز، در زمان بارش برف استفاده شود و به آنها امکانات مورد نیاز دادیم.
آیا فرمانده عملیات در زمان برف‌روبی مشخص شده است؟
شهرداران منطقه به عنوان رئیس ستاد برف روبی انتخاب شدند. برای آنکه هیچ فردی سلیقه‌ای کار نکند از مناطق درخواست شد تا سناریوی عملیات در زمان برف‌روبی را تعریف و به صورت مکتوب برای سازمان ارسال کنند تا به این ترتیب در زمان وقوع بارش‌ها، هیچگونه کم و کاستی وجود نداشته باشد.
آیا در زمان بارش‌ها، معابر و مناطق برای برف‌روبی اولویت‌بندی شده‌اند؟
بله، مطابق با برنامه‌ریزی انجام شده، اولویت نخست، بزرگراه‌ها، اتوبان‌ها و مسیرهای اصلی هستند تا شهر انسداد پیدا نکند و نیروهای خدمات رسان و شهروندان بتوانند حرکت کنند. در اولویت دوم نیز، رمپ‌ها، پل‌ها، معابر روبه‌روی ایستگاه‌های مترو، نزدیک مدارس، بیمارستان‌ها و مکان‌هایی که تردد زیاد است، قرار گرفته اند.
علاوه بر موضوع لایروبی مسیل‌ها و معابر، یکی از مهم‌ترین انتقاداتی که در سال‌های اخیر به مدیریت شهری وارد می‌شود، موضوع تمیزی معابر و خیابان‌های شهر است. برخی اعتقاد دارند شهر تهران نسبت به سال‌های گذشته کثیف‌تر شده است. از نظر شما چنین وضعیتی بر شهر حاکم است؟
این گونه نیست، شهر تهران کثیف‌تر نشده است. برای این پاسخ نیز دو دلیل دارم. اول آنکه زمان جمع‌آوری زباله‌ها در سطح شهر تغییر نکرده و مخازن جمع‌آوری زباله دیر به دیر تخلیه نمی‌شود. بنابراین در این حوزه نسبت به گذشته تغییری ایجاد نشده است. دوم آنکه، در دو سال گذشته زیرساخت‌ها، جهان‌بینی فنی و تخصصی ارتقا پیدا کرده و شهرداری متوجه این موضوع شده و با برنامه منسجم کار می‌کند. بنابراین، دلیلی وجود ندارد شهر کثیف‌تر شده باشد. طی دوسال گذشته برخلاف سال‌های قبل، برای مناطق ۲۲گانه و نواحی ۱۲۰گانه پیمانکارانی انتخاب شده که باید شرایط لازم را داشته باشند. حرفی که سال‌ها گفته می‌شد و اجرایی نمیشد این بود که باید کار را حجمی به پیمانکاران خدمات شهری می‌دادند و در این دوسال چنین هدفی به اجرا درآمد. الان شرایط خوب است و پیمانکاران بیشتری می‌آیند و قراردادهای جدید منعقد می‌شوند. بعضی از افراد به دلایلی غیر از موضوعات فنی موج راه می‌اندازند و موضوعاتی مطرح می‌کنند. این در حالی است که نظارت‌ها کاملا مشخص است؛ پیمانکاران مورد بازخواست قرار می‌گیرند و اگر کسری کار داشته باشند همان روز به همان مقدار از صورت وضعیت پیمان کار کسر می‌شود. به ویژه آنکه پیمانکاران به دنبال کسب سود از کار کردن در این حوزه هستند بنابراین نمی‌خواهند ضرر کنند؛ در نتیجه سعی می‌کنند کارشان را خوب انجام دهند. اگر در شهر قدم بزنید شاهد این موضوع را می‌بینید و به ندرت در کنار خیابان کیسه زباله می‌بینید. سازمان مدیریت پسماند در حال برنامه‌ریزی جدی برای ساماندهی این موضوع است تا بتواند آن را مهار کند. همیشه گفته می‌شد حجم وزن پسماند در شهر تهران ۸ هزار تن است، اما طبق آخرین آمار پسماند خانگی به ۵هزار و ۳۰۰ تن رسیده است.
ارزیابی شما از عملکرد شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل و ساماندهی سگ‌های ولگرد چیست؟
درباره ماجرای سگ‌ها باید بگویم سگی که بلاصاحب است و در شهر به عنوان سگ ولگرد شناخته می‌شود ممکن است خطرناک بوده و بیماری داشته باشد. تعداد این سگ‌ها در مناطق حاشیه‌ای بیشتر است و نمی‌توانند بلاتکلیف بمانند. در تمام دنیا غیر از سگ‌هایی که کنترل می‌شوند، باید برای مابقی سیاست‌گذاری انجام شود. در ماجرای انتشار فیلمی با مضمون تزریق اسید به سگ‌ها؛ مدیریت ارشد شهرداری تهران دخالت کرد و جلساتی برگزار شد. از NGOها دعوت کردند تا با نظر آنها مراکز نگهداری سگ‌ها اداره شود. در این بخش نسبت به گذشته شرایط بهتری حاکم شده و بر محله‌ها نگهداری و نظارت بیشتری صورت می‌گیرد.
