استاندارد و رفع موانع استاندارد حلال
بحث استانداردهای حلال از سال‌ها پیش در کشور مطرح بوده و کنترل و نظارت در این خصوص قدمت زیادی دارد. نظارت نظام مند بر ذبح شرعی دام‌های ذبح شده وارداتی از اوایل انقلاب اسلامی پیگیری و اجرا شده و پس از آن نهاد نمایندگی ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی به ویژه در سازمان دامپزشکی کشور، کنترل و نظارت بر ذبح شرعی دام‌های ذبح شده را به کل تولیدات کشور تسری داد، به طوری که با تصویب قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید در سال ۱۳۸۷ کشورمان واجد یکی از اطمینان برانگیز ترین سیستم‌های نظارت شرعی در این زمینه شد. فعالیتهای اداره کل نظارت بر مواد غذایی و آرایشی وزارت بهداشت در زمینه کنترل و نظارت بر مواد اولیه و محصولات فرآوری شده غذایی از لحاظ حلالیت و سازمان ملی استاندارد در زمینه تدوین استاندارد غذای حلال از دیگر فعالیتهای انجام شده در کشورند.
سازمان ملی استاندارد ایران در راستای انجام وظایف خود، اواخر دهه ۸۰ به شکل منسجم در تدوین استانداردهای حلال و ایجاد ساختار انطباق در سطح ملی و به ویژه در سطح کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی (OIC) مشارکت کرد تا ضمن تضمین حقوق اولیه هموطنان مسلمان در کشور، بتواند از این حقوق بر پایه فقه جعفری در سطح بین‌المللی با هدایت و رهبری آیت الله عالمی نماینده محترم ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی دفاع کند. این کار ابتدا با شرکت نمایندگان این سازمان در بازدیدها و دوره‌های مختلف برای آشنایی با زیرساختهای استاندارد حلال در برخی از کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی (OIC) شروع شد و با مشارکت فعال در تدوین استانداردهای مربوط به غذای حلال در این سازمان ادامه یافته است.
با آنکه در تمام استانداردهای حلال تهیه شده در گذشته در سطح بین‌المللی و به ویژه در کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی (OIC)، قوانین شریعت اسلام تنها بر اساس مذاهب چهارگانه برادران اهل تسنن، مالکی، حنفی، شافعی و حنبلی بیان شده و مذهب امام جعفر صادق علیه السلام نادیده گرفته شده بود، اما به عنوان یک اصل سعی شد در این سال‌ها مذاکرات براساس این حقیقت صورت گیرد که بحث در ریشه اختلافات فتاوی در مذاهب مختلف از حوزه علم و دانش کارشناسان استاندارد سازی خارج بوده و تنها باید با واقعیت اختلافات فتاوی در مذاهب مختلف آشنا شده و با در نظر گرفتن نقاط مشترک آنها اقدام به تهیه و تدوین استاندارد جامع جهانی در غذای حلال کرد.
به کارگیری ترکیب‌هایی با منشا حرام در فناوری مواد غذایی در جهان به ویژه در کشورهای غربی، تنها به خوک و محصولات جانبی آن مانند گوشت خوک، لارد (چربی خوک) و ژلاتین محدود نبوده بلکه استفاده از آنزیم‌هایی مانند رنت و پپسین از حیوان حرام، امولسی فایر مانند E۴۷۱ و E۴۷۲ مونو و دی گلیسیرید از حیوان حرام و الکل ( اتانول) بسیار وسیع است. امروزه موضوع تقلب یک نگرانی عمده در تجارت و صنعت مواد غذایی در جهان است. تقلب شامل جایگزینی مواد گران قیمت با جایگزین‌های کم کیفیت تر و ارزان تر، یک پدیده مشترک در بسیاری از کشورهاست. تقلب در محصولات غذایی می‌تواند برای تولیدکنندگان مواد غذایی و تامین کنندگان مواد اولیه بسیار پرسود و جذاب باشد.
ساختار صنعت حلال به دو بخش محصولات و خدمات تقسیم می‌شود. بخش محصولات خود به دو زیربخش مواد غذایی شامل موادتشکیل دهنده، و غیر غذایی شامل مواد آرایشی، بهداشتی، دارویی، چرم و غیره تقسیم می‌شود. در مقابل، بخش خدمات خود به دو زیربخش مواد غذایی، هتل و خدمات آشپزخانه‌ای و فعالیتهای وابسته شامل صدورگواهی، آموزش، بانکداری، توریسم و غیره تقسیم می‌شود. سیستم حلال می‌تواند از ۲ دیدگاه نگریسته شود. از نظر اسلامی، واجبی است که باید توسط کلیه مسلمین رعایت شود. از نظر صنعت نیز یک فرصت مغتنم تجاری برای همه در سراسر جهان است.
یرساختهای مناسب کیفی غذای حلال
بسیاری در صنعت غذای جهانی به ایده حلال به عنوان یک وسیله جدید بازاریابی نگاه می‌کنند. برای ورود به این بازار پرسود، صنعت باید مبانی دینی و علمی الزامات حلال را درک کرده و محترم بشمارد. تقلب‌ها و آلودگی‌های ثانویه، افزودنی‌ها و اجزای تشکیل دهنده مواد غذایی به مواد حرام و شبهه ناک، نگرانی‌های عمده صنعت و تجارت غذا هستند. غذای حلالی که به صورت مناسب فرآوری، تصدیق و گواهی شده باشد، لازمه تجارت آزاد غذای حلال در سطح بین‌المللی است. با این حال اکثر کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی فاقد زیرساختهای مناسب کیفی غذای حلال بوده و تنها به علت اینکه اکثر غالب مردم مسلمان هستند محصول تولیدی خود را به طور خودکار حلال محسوب می‌کنند.
گواهی حلال تنها یک گواهی محصول نهایی نبوده بلکه شامل تایید کلیه مواد تشکیل دهنده و مراحل فرآوری است. امروز عقیده بر تولید غذای حلال از مزرعه تا سفره است. بنابراین تصدیق و گواهی تمام مواد برای انطباق حلال به وسیله مراجع ذیصلاح اسلامی امری بسیار مهم است. عبور از فرایندهای خوداظهاری و گواهی طرف دوم یا بر پایه قرارداد به سمت سیستم گواهی طرف ثالث یا صدور گواهی می‌تواند نقش موثری در تسهیل تجارت در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا کند.
موارد دیگر از جمله ایجاد آزمایشگاه مرجع‌اندازه شناسی حلال و توسعه‌اندازه شناسی حلال از بخش‌های دیگر چنین زیرساختهایی است.
البته سیستم‌های پایش سختگیرانه تری برای مراجع ذیصلاح حلال لازم است و تکنیک‌های آزمایشی چالش بزرگی برای تعیین اصالت سیستم غذای حلال‌اند. بنابراین پژوهش‌های کار بردی در راستای انتخاب روش‌های علمی کارآمد، به روز و معتبر برای تشخیص ترکیب‌های غیرحلال ( مانند مواد با منشاء خوک و...) در محصولات غذایی به شدت ضروری است.ایجاد یک مرکز اسلامی به منظور هماهنگی در حدود احکام و مسایل شرعی فقه جعفری در خصوص محصولات حلال، ایجاد مرکز تحقیق و توسعه صنعت حلال در ایران و ایجاد آزمایشگاه مرجع مجهز برای تصدیق غذای حلال در کشور با بهره گیری از علم حلال که عبارت است از کاربرد دانستنی‌ها و روش‌های علمی (شاخه ای از علوم تجربی) برای اطمینان از انطباق محصولات حلال بر اساس قانون شریعت و الزامات دین اسلام در ایران، نیازهای پایه‌ای چنین زیرساختهایی است.
برای حمایت از مصرف کنندگان مسلمان چه کاری باید انجام دهیم؟
گام اول انجام شده و در حال حاضر راهنمای عمومی غذای حلال سازمان همکاری‌های اسلامی / موسسه استاندارد و‌اندازه شناسی کشورهای اسلامی را که بر اساس مشترکات فقهی هشت مذهب رسمی سازمان همکاری اسلامی تهیه شده است، به عنوان اسناد مرجع در دست داریم. با این حال این تنها یک راهنماست و در حال حاضر نیاز به تشخیص و توسعه روش‌های آزمون برای بسیاری از محصول‌ها بر اساس یک فهرست اولویت بندی شده داریم. حرکت از دانش به استاندارد ،پیچیده اما پیش نیاز مبرم برای وجود استانداردهای مستحکم و خلال ناپذیر است.
مسلمانان حق دارند انتظار داشته باشند غذایی که می‌خورند حلال، سالم و بهداشتی باشد. آلاینده‌های حرام مواد غذایی، موادی هستند که ممکن است به دلیل آلودگی‌های محیطی، رویه‌های کشاورزی و دامداری یا فرآیندهای تولید و یا به عمد به عنوان جعل و تقلب وارد زنجیره غذایی شده باشند. تعیین حدود مجاز برای پذیرش محموله ها، گام مهم دیگر در هر برنامه حمایتی و مراقبتی مصرف کنندگان مسلمان است.
ارسال نظر