در آستانه فرصت‌سوزی

«تمام شعب و واحدهای تابعه بانک‌ها و موسسات اعتباری و صرافی‌ها باید از انجام هر گونه خرید و فروش ارزهای مذکور یا انجام هرگونه اقدامی که به تسهیل یا ترویج ارزهای یادشده بینجامد، به‌طور جد اجتناب کنند. همچنین لازم به ذکر است با متخلفان، برابر قوانین و مقررات مربوط برخورد خواهد شد.»‌

همان‌طور که از این اطلاعیه برداشت می‌شود، خرید و فروش و نگهداری هرگونه رمزارز نه برای افراد عادی بلکه برای موسسات مالی، بانک‌ها و صرافی‌ها غیرمجاز شمرده شده است.

 در اسفندماه سال ۹۷ نیز بانک مرکزی پیش‌نویس سیاست‌نامه خود را در قبال رمزارزها منتشر کرد و در آن خرید و فروش رمزارزها را از طریق صرافی‌های دارای مجوز بانک مرکزی مجاز دانسته است و همچنین نگهداری رمزارز را برای اشخاص، مطابق با قوانین ارزی مجاز دانسته است. البته در همین پیش‌نویس انتشار رمزارز با پشتوانه ریال و ارز توسط افرادی به غیر از بانک مرکزی غیرقانونی و با پشتوانه طلا و فلزات گران‌بها نیازمند اخذ مجوز از بانک مرکزی و همچنین انتشار رمزارز بدون پشتوانه مشهود و غیرمشهود بلامانع در نظر گرفته شده است.

البته این سیاست‌نامه هنوز به تصویب نهایی نرسیده است و شکل قانون به خود نگرفته است. بنابراین فعلاً جهت فعالیت در این حوزه هنوز منع قانونی ندارد.

همان‌طور که نعناکار مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات هم چندی پیش اشاره کرد: «در حوزه فعالیت‌های خصوصی، مادامی‌که قانون منع برای آن وجود نداشته باشد یا جرم‌انگاری صورت نگرفته باشد، مجاز است و فعالیت غیرقانونی به‌حساب نمی‌آید.» بنابراین می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که در حال حاضر خرید و فروش، نگهداری رمزارزها و حتی ایجاد یک رمزارز جدید توسط افراد هیچ مشکل قانونی ندارد.

در چند هفته اخیر با بالا گرفتن تب ماینینگ و مشکلات شبکه برق کشور، موضوع رمزارزها بار دیگر پررنگ شده است و متاسفانه اظهار نظرهای ضد و نقیضی توسط مسوولان بانک مرکزی اعلام شده است، مثلاً چند روز پیش ناصر حکیمی برای خرید و فروش و حتی نگهداری رمزارزها توسط افراد عادی هشدار داده و آن را غیرقانونی دانسته‌اند ولی نگفته است با استناد به کدام بند کدام قانون به این ممنوعیت اشاره کرده‌اند.

فناوری بلاک‌چین یکی از به‌روزترین و مهم‌ترین فناوری‌های جهان است که به عنوان فناوری‌های دگرگون کننده (Disruptive) شناخته می‌شوند و به علت زمان نسبتاً کمی که از به وجود آمدن این فناوری گذشته است، خوشبختانه در حال حاضر در داخل کشور از این فناوری عقب نیستیم، در صورتی که از این فرصت استفاده کنیم می‌توانیم در جهان یکی از پیشتازان این فناوری باشیم و حتی محصولات تولید شرکت‌های داخلی در این زمینه را صادر کنیم که از دو جنبه می‌تواند مهم باشد، ۱) صادرات فناوری و ارزآوری از فناوری که یکی از بهترین انواع صادرات است، ۲) در صورت به دست آوردن سهم مناسبی از بازار این صنعت در سطح جهانی می‌توانیم نقش استراتژیک چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ فناوری در این حوزه در جهان ایفا کنیم.

پدیده بلاک‌چین چه ما بخواهیم چه نخواهیم خواهد آمد و قوانین بازی را برهم خواهد زد. طبق پیش‌بینی‌های انجام‌شده صنعت بانکداری، بازارهای بورس و سرمایه و صنعت بیمه بیشترین تحول را در این مسیر تجربه خواهند کرد و شاید ۱۰ سال دیگر شاهد هیچ‌کدام از این صنایع به شکل امروزی نباشیم.

در حالی که در خارج از ایران کشورهای مختلف در حال سرمایه‌گذاری بر روی این فناوری هستند، در صورتی که با این پدیده بدون مطالعه و در نظر گرفتن فرصت‌ها و ارزش افزوده‌های آن برخوردها شود که منجر به فرصت‌سوزی می‌شود، چند سال بعد هم مدیریت جریان را از دست خواهیم داد، مردم از سرویس‌هایی استفاده خواهند که شرکت‌های خارجی آنها را ایجاد کرده‌اند و ممکن است مشکلات اقتصادی و سیاسی زیادی را به همراه داشته باشد. در صورت عدم سرمایه‌گذاری بر روی این فناوری، اندک توسعه‌دهندگان و کارآفرینان موجود این فناوری هم ممکن است به پروژه‌های بین‌المللی دیگر ملحق شوند و استعداد خود را خارج از ایران خرج کنند.

پیشنهاد من به مسوولان این است که، با مطالعه بیشتر این فناوری و فرصت‌هایی که ایجاد می‌کند به‌جای محدود کردن شرکت‌های نوپا، جوانان و کارآفرینان این حوزه و تلف کردن وقت و انرژی این افراد در پیچ و خم ادارات برای اخذ مجوز، نهایتاً چارچوبی برای فعالیت در نظر گرفته شود که سریع‌تر بتوانیم به فناوری‌های در کلاس جهانی دست پیدا کنیم و فرصت‌ها را از دست ندهیم.