بازنگری برای رسیدن به ساختاری منسجم و چابک
بررسی ویژگیها و چالشهای ساختاری ایمیدرو
سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی به موجب ماده ۶ قانون تمرکز امور صنعت و معدن و تشکیل وزارت صنایع و معادن (مصوب سال ۱۳۷۹)، «به منظور بررسی، تهیه و اجرای طرح‌های احداث، توسعه، تجهیز و نوسازی صنایع تولیدی متالورژی، استخراج و فرآوری مواد معدنی و اجرای طرح‌های اکتشافی»، تشکیل شده است. به موجب قانون مذکور و طبق تاسیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) چنین مستفاد می‌شود که ماموریت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ماهیتاً مشابه ماموریت سازمان گسترش بوده فقط از نظر حوزه کاری با آن متفاوت است. بر این اساس ماموریت سازمان عبارت است از: «توسعه بهره‌برداری از ذخایر معادن فلزی و غیر‌فلزی و صنایع معدنی کشور و نوسازی معادن و صنایع معدنی موجود.»
سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) بازوی اجرایی معاونت معدنی و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت است که به منظور انجام وظایف قانونی خود در دو حوزه ترویجی و تصدی شرکت‌های دولتی نسبت به تدوین برنامه استراتژیک خود برای بازه زمانی برنامه چهارم و پنجم و ششم اقدام کرده است.
آنچه نقش ایمیدرو را در تولید ثروت و رشد اقتصادی کشور پر‌رنگ‌تر می‌سازد وجود ذخایر عظیم و غنی معدنی با تنوع زیاد مواد معدنی، وجود پتانسیل‌های لازم برای توسعه معادن و صنایع معدنی در سطح کشور و برخورداری از نیروی انسانی متخصص، متعهد و دلسوز است. همچنین ایمیدرو نقش بسزایی در اجرای سیاست‌های کلان نظام و سیاست‌های بلندمدت جمهوری اسلامی ابلاغی مقام معظم رهبری مرتبط با صنعت و معدن (بند (۴) سیاست‌های کلان به سیاست‌های کلی بخش معدن اشاره کرده است) دارد. علاوه بر اینها ایمیدرو به ارتقای سهم معدن و صنایع معدنی در تولید ناخالص ملی و اولویت دادن به تامین مواد مورد نیاز صنایع داخلی کشور، صادرات مواد معدنی فرآوری شده، گسترش همکاری‌های بین‌المللی (فنی و اقتصادی)، جذب و جلب دانش فنی، منابع و امکانات داخلی و خارجی در زمینه اکتشاف معدنی و ایجاد واحدهای فرآوری و تبدیل مواد معدنی به مواد واسطه و مصرفی نیز کمک می‌کند. در این راستا ایمیدرو با شناسایی پهنه‌های اکتشافی، اولویت‌های مناطق دارای ظرفیت معدنی را تعیین کرده و زمینه‌های مناسب برای رشد صنایع معدنی و فلزی در بخش آلیاژها و فلزات گرانبها و عناصر نادر خاکی و کمیاب و تولید مواد پیشرفته و... را ایجاد می‌کند.
تحقق اهداف و سیاست‌های کلان دولت در بخش معدن و صنایع معدنی مستلزم وجود ساختار چابک، پویا، کارآمد و منعطف است. فقدان چنین ساختاری یقیناً ناکارآمدی، موازی‌کاری، ناهماهنگی و آسیب‌پذیری معادن اعم از دولتی و غیردولتی را به دنبال خواهد داشت. از این‌رو در تدوین و طراحی سازمان بایستی به مولفه‌هایی از قبیل رهبری (بیان چشم‌انداز، استراتژی‌ها و سیاست‌های کلی)، تصمیم‌گیری و ساختار (تصمیم‌گیری در خصوص ساختار: وظیفه‌ای، بخشی، ماتریسی، شبکه‌ای)، منابع انسانی (کارکنان: چیدمان مناسب افراد روی پست‌های متناسب)، فرآیند و سیستم‌های کاری و فرهنگ توجه ویژه‌ای داشت چراکه اثربخش بودن طرح‌های سازمانی به این مولفه‌ها بستگی دارد.
ساختار سازمانی ایمیدرو از زمان تاسیس تاکنون چندین بار مورد بازنگری قرار گرفته است اما در این بازنگری‌ها نیز همواره ساختار منسجم و چابک که قابلیت پاسخگویی به نیازهای توسعه‌ای کشور را داشته باشد مورد نظر بوده است. از این‌رو با توجه به سیاست‌های دولت یازدهم و همچنین اقتصاد مقاومتی (ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری)، اهداف و استراتژی‌های جدید با رویکرد توسعه و توانمندسازی بخش معدن و صنایع معدنی، ساختار سازمانی بازنگری و تدوین شده است. این ساختار از لحاظ سلسله‌مراتب با کمترین سطوح سازمانی و با نگرش مدیریت متمرکز طراحی شده است.
چالش‌ها و عوامل اثرگذار در تغییر ساختار سازمانی ایمیدرو
عواملی که در بازنگری، بازاندیشی و بازآفرینی ساختار سازمانی اثرگذار بوده‌اند و موجبات تغییر آن را فراهم ساخته‌اند عبارتند از:
۱- تغییر جهت استراتژیک و سیاست‌های کلان
۲- تعریف مجدد وظایف و تکالیف قانونی
۳- تغییر سیاسی (تغییر دولت و کابینه)
۴- رشد سازمانی (تغییر در اندازه و قلمرو سازمان)
۵- تغییر در افراد (تغییر در دانش مهارت و بینش افراد سازمانی)
۶- واکنش نسبت به مسائل درون و برون‌سازمانی
با توجه به عوامل فوق‌الذکر و با در نظر گرفتن ابعاد زیر می‌توان ساختار سازمانی متناسب با اهداف و سیاست‌های کلان دولت و استراتژی‌های سازمان را تدوین کرد.
ابعاد ساختاری و ابعاد محتوایی
ساختار فعلی ایمیدرو با توجه به ابعاد ساختاری و محتوایی، اهداف و وظایف اساسی و در قالب چند حوزه به شرح ذیل تعریف شده است:
الف- هدف: بررسی و تهیه و اجرای طرح‌های احداث، توسعه، تجهیز و نوسازی صنایع تولیدی متالورژی، استخراج و فرآوری مواد معدنی و اجرای طرح‌های اکتشافی
ب- وظایف اساسی سازمان از قبیل:
بررسی‌های علمی، اکتشاف و تجهیز معادن و استخراج آنها
توسعه سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین
ایجاد شرکت‌های معدنی و صنعتی با رویکرد مشارکت با بخش خصوصی
نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور
ارائه کمک و راهنمایی‌های فنی به شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی
توسعه فعالیت‌های معدنی و صنایع معدنی دارای مزیت رقابتی در مناطق کمتر توسعه‌یافته
رشد سرمایه‌گذاری در ایجاد واحدهای زنجیره معدن و صنایع معدنی دارای فناوری نوین و پرریسک
توسعه دانش، پژوهش‌های کاربردی و فناوری‌های مورد نیاز بخش معدن و صنایع معدنی
توسعه توانمندی‌های منابع انسانی بخش معدن و صنایع معدنی
ج- حوزه‌های تشکیلاتی:
۱- حوزه ریاست هیات عامل
۲- حوزه معاونت مالی و اداری
۳- حوزه معاونت برنامهریزی و توانمندسازی
۴- حوزه معاونت طرح‌های توسعه معدن و صنایع معدنی
هر کدام از حوزه‌های فوق مسوولیت برنامهریزی، اجرا و نظارت بخشی از مجموعه وظایف و تکالیف مرتبط به اهداف و سیاست‌های کلان سازمان را بر عهده دارند و شرح وظایف کلان معاونت‌ها و مدیریت‌ها و طرح تفصیلی تشکیلات تهیه و تنظیم شده است. بر این اساس طرح تفصیلی پرسنلی نیز تدوین شده که در این طرح عناوین پست‌های سازمانی، تعداد سمت و شرایط احراز هریک از آنها تعریف شده است.
برای طراحی ساختار ایمیدرو حتی‌الامکان سعی شده ارکان و مولفه‌ها و ابعاد محتوایی و ساختاری مورد توجه قرار گیرد و مطالعات تطبیقی داخلی و خارجی انجام پذیرد. اما با وجود این به شاخص‌ها و ضوابط سازماندهی و تشکیلات سازمان‌های توسعه‌ای بایستی توجه ویژه‌ای داشت. در هر حال با ابلاغ قانون رفع موانع تولید و رقابت‌پذیری در سال ۱۳۹۴ فرصتی حاصل شد تا ایمیدرو مجدداً ساختار و طرح تفصیلی خود را بازنگری و اصلاحات یا تغییرات لازم را اعمال کند. ساختار سازمانی ابزار مناسبی است برای انتخاب و انتصاب افراد شایسته در پست‌های متناسب و در زمان مقتضی.
ارسال نظر