سایکسپیکو
رد پای دو غریبه (فصل ۶-بخش چهل و دوم)
ویلسون بر سر سوریه میان انگلیس و فرانسه وساطت می‌کند
بن بست
پس از آنکه پرزیدنت ویلسون از واشنگتن به پاریس بازگشت، در ۲۰ مارس ۱۹۱۹ با لوید جورج و بالفور، کلمانسو و پیچون در آپارتمان مجلل لوید جورج در Rue Nitot دیدار کرد. پیچون بحث را با توصیف مذاکرات پیچیده‌ای آغاز کرد که تا آن موقع رخ داده بود. او شرح مختصری از سایکس- پیکو، اعلامیه انگلیس و فرانسه در ۹ نوامبر ۱۹۱۸ که به واسطه آن بریتانیا سعی کرده بود از تندی و تیزی آن بکاهد، و دیدار «ببر» با لوید جورج در لندن در ماه دسامبر را بر زبان آورد. سپس پیشنهادها و بحث‌های اخیرتری هم در پاریس صورت گرفته بود: پیشنهاد فرانسه در ۱۵ فوریه و پیشنهاد مخالف انگلیس در برابر پیشنهاد فرانسه که اندازه سوریه را محدود می‌کرد؛ پیشنهادی که فرانسوی‌ها آن را بلافاصله رد کرده بودند. پیچون که به‌عنوان «سایه وفادارِ» [Faithful shadow] کلمانسو پنداشته می‌شد همچون نخست‌وزیر، یک دکتر بود که روزنامه نگار شده بود. اما بر خلاف کلمانسو، وزیر خارجه عضو کمیته آسیایی فرانسه بود که هزینه عضویت می‌پرداخت و حامی متعهد- اگر نگوییم آرام و بی خیال- ادعای فرانسه نسبت به شام بود که وی آنگاه که در پایان سال قبل در پارلمان فرانسه سخنرانی کرده بود وعده پیشبرد آن را داده بود.
پیچون نیز مانند کلمانسو از توانایی پارلمان و احساسات عمومی در مورد سوریه آگاه بود و به ویلسون و لوید جورج گفت که پیشنهاد ۱۵ فوریه بیشترین چیزی بود که دولت فرانسه می‌تواند پیشنهاد دهد. او با اظهار این استدلال که سایکس- پیکو هم بیش از سه سال پیش در وایت هال از این استدلال استفاده کرده‌اند اصرار داشت که «افکار عمومی فرانسه نمی‌پذیرد که این کشور پس از فداکاری‌ها و دادن قربانی‌های بسیار در جنگ حتی به‌صورت نسبی هم کنار گذاشته شود و نتواند نقش بزرگی در کارزار سوریه ایفا کند». پیچون سپس توجیهات و مقدمه چینی‌های گسترده‌ای را در مورد ادعای فرانسه بر سوریه شروع کرد. او اشاره کرد که «فرانسه تعداد زیادی بیمارستان در سوریه دارد... حدود ۵۰ هزار کودک در مدارس ابتدایی فرانسوی درس می‌خوانند... سیستم خط آهن سوریه، فرانسوی است... بیروت یک بندر کاملا فرانسوی است. کارهای برقی و گازی همگی به دست فرانسوی‌ها انجام می‌شود و همین مساله در مورد روشنایی‌های کنار سواحل هم مصداق دارد». فرانسه باید «قَیّم» سوریه باشد.
لوید جورج گفت خیر و پاسخ داد که دادن قیمومیت سوریه به فرانسه مخالف [روح] «پیمان ما با اعراب است». اشاره او به وعده موهومی بود که «هنری مک ماهون» [کمیسیونر عالی انگلیس در مصر که وعده استقلال به عرب‌ها داد و حکمرانی هاشمی‌ها را در بخشی از کشورهای عربی پذیرفت] در اکتبر ۱۹۱۵ به حسین داده بود. پیچون که آشکارا اوقاتش تلخ شده بود گفت که اولین باری که نامه مک ماهون را دیده زمانی بود که هانکی، مشاور لوید جورج، چند هفته قبل تر به او نسخه‌ای از آن را داده بود. پیچون می‌گوید: «چگونه فرانسه می‌تواند با توافقی محدود شود که ماهیت آن برای وی ناشناخته است آن هم در زمانی که توافقنامه ۱۹۱۶ امضا شده بود؟»
لوید جورج می‌گفت که «این توافقنامه ممکن بود به تنهایی از سوی انگلیس منعقد شود اما این انگلیس بود که کل کارزار سوریه را سازمان داد. هیچ سوالی در مورد حق انگلیس بر سوریه وجود ندارد». جورج که از تلاش فرانسوی‌ها برای برانگیختن خشم عمومی از طریق روزنامه‌ها عصبانی شده بود به پیچون یادآور شد که «اگر افکار عمومی فرانسوی وجود دارد، افکار عمومی انگلیسی هم هست». او می‌گفت انگلیسی‌ها می‌دانند که «بار کل عملیات سوریه بر دوش بریتانیای کبیر بود. تعداد نیروهای فرانسوی مشارکت‌کننده آنقدر اندک بود که بود و نبودشان فرقی نداشت». بیش از یک میلیون نیروی انگلیسی حضور داشتند. همزمان تلفات ۱۲۵ هزار نفری هم وجود داشت و این عملیات «صدها میلیون پوند» هزینه به دنبال داشته است. او افزود که «کمک عرب‌ها ضروری بود».
تا اینجا پرزیدنت ویلسون ساکت بود در حالی که انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها به احتجاج با یکدیگر برخاسته بودند. ویلسون صحبت‌ها را قطع کرد تا پیشنهادی بدهد؛ پیشنهادی که تا چند هفته نُقل محافل فرانسوی بود. ویلسون گفت:«یکی از اصول اساسی که ایالات متحده آمریکا به آن پایبند است اصل رضایت حکومت شوندگان [Consent of the governed] است». به همین دلیل، از این نظر «تنها ایده این است که آیا فرانسوی‌ها مورد پذیرش سوری‌ها قرار دارند یا خیر؟» و «اینکه آیا انگلیسی‌ها مورد قبول ساکنان بین النهرین هستند یا خیر؟». تنها روش برای درک این مساله همانا اعزام کمیسیونی برای «شناسایی خواسته‌های مردم در این مناطق است». کلمانسو هم از فرصت استفاده کرد تا لوید جورج را شرمسار سازد و بنابراین، موافقت خود با این پیشنهاد را اعلام کرد. او تاکید کرد که اگر این کمیسیون در جست و جوی معین ساختن ایده‌ای در سوریه باشد، در این صورت باید فلسطین و بین النهرین را هم مورد بازدید قرار دهد.
ارسال نظر