دیپلماسی در مونیخ

کامران کرمی / عضو گروه خبر پنجاه و چهارمین کنفرانس امنیتی مونیخ به صحنه جدال ظریف، نتانیاهو و الجبیر تبدیل شد تا بیش از پیش شاهد افزایش تخاصم میان ایران، عربستان و اسرائیل باشیم. اگرچه وزیر خارجه ایران با هوشمندی از این جدال لفظی عبور کرد تا تمرکز خود را بر ابتکار تهران برای تدارک امنیت در منطقه و حل بحران‌های موجود بگذارد، اما به‌نظر می‌رسد که زمینه‌های همگرایی میان ریاض و تل آویو با محوریت ایران بیش از پیش بروز و ظهور یافته است.

در این کنفرانس محمد جواد ظریف با طرح مجدد مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای در خلیج‌فارس، دولت‌های ساحلی را دعوت کرد تا با ایجاد یک منطقه قدرتمند به‌جای مرد قوی و شبکه سازی امنیتی که مبتنی بر درک دغدغه‌ها و احترام به تفاوت‌هاست، زمینه‌ها برای آغاز گفت‌وگو را فراهم آورند. ظریف پیش‌تر نیز پیشنهاد «پیمان عدم تجاوزگری» را به مقامات آل‌سعود داده بود که مقامات ریاض به آن واکنشی نشان نداده‌اند. اگرچه امیر قطر در جریان سخنرانی خود در نشست مونیخ از پیشنهاد یک سازوکار امنیت منطقه‌ای برای حل مشکلات حمایت کرده بود، اما تحرکات عربستان در دو سال اخیر نشان می‌دهد که مقامات سعودی تمایلی به چنین پیشنهادها و ابتکارات از سوی رقبای خود ندارند. در این چارچوب و با همگراتر شدن مواضع اعلامی و همچنین تحرکات عربستان و اسرائیل علیه ایران، دیپلماسی فعال اگرچه می‌تواند در تلطیف فضای در حال شکل گیری علیه برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران موثر باشد، اما محدود بودن چنین راهبردی، ضرورت ایجاد ظرفیت‌های استراتژیک‌تر برای عبور از وضعیت موجود را گوشزد می‌کند.