موضع دو پهلوی دوحه درباره رابطه با تهران
رابطه قطر و ایران چندان دوستانه نیست
وزیر دفاع قطر نیز پیش‌تر در مصاحبه با روزنامه «واشنگتن‌پست» ضمن ابراز نگرانی درباره آنچه «اقدامات ایران خارج از مرزهایش» خواند، از لزوم گفتوگو با تهران برای رفع این نگرانی‌ها سخن گفته بود. تحلیلگران این اظهارات را ناشی از بهبود نسبی فضای تخاصم میان قطر و دولت‌های عربی از یکسو و افزایش همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی دوحه با آمریکا در شرایط کنونی می‌دانند که حفظ فاصله منطقی با ایران را ضروری می‌سازد. در همین ارتباط، محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی وزیر خارجه قطر با بیان اینکه ما با ایران مرزهای مشترک داریم همان‌طور که مرز مشترک با عربستان داریم، گفت: «ما با ایران اختلافاتی در زمینه سیاست‌های این کشور داریم و در عین حال با هم زمینه‌های مشترکی از جمله میادین گازی مشترک داریم. بزرگ‌ترین میدان گازی جهان بین ما و ایران مشترک است. اما این اختلافات بین ما در منطقه در میدان جنگ حل نمی‌شود، بلکه با گفتوگو رفع خواهد شد.» عبدالرحمن آل‌ثانی درخصوص اینکه کشورهای محاصره‌کننده قطر این کشور را به حمایت از تروریسم متهم می‌کنند و اینکه آیا قادر هستند در این سفر ترامپ را در این زمینه قانع کنند یا خیر، گفت: «آمریکا به خوبی می‌داند و با قطر نیز در مبارزه با تروریسم همکاری دارد.»
وزیر خارجه قطر پیش‌تر هم به موضوع اختلاف نظر با ایران اشاره کرده بود اما همزمان گفت که باید اختلافات با ایران را از طریق گفتوگو حل کرد. محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی در گفت‌وگویی در موسسه «آمریکن اینترپرایز» در پاسخ به سوالی درباره رابطه کشورش با ایران گفت: «باید جغرافیای منطقه را در نظر بگیریم. ما فقط یک مرز زمینی داریم که آن هم با عربستان است که مسدود شده است، در شرق خود امارات و در سمت دیگر بحرین را داریم. ایران تنها مسیر ما در شمال است. قطر با ایران مرز مشترک و بزرگ‌ترین میدان گازی مشترک را دارد. بنابراین عادی است که این روابط را داشته باشیم.» او اضافه کرد: «بعد از محاصره، ایران تنها مسیر پرواز، تردد و انتقال مواد غذایی، اقلام و دارو به قطر بود. ما هیچ دسترسی دیگری برای انتقال اقلام خود نداریم. این به آن معنی نیست که ما با سیاست‌های ایران موافق هستیم یا به این کشور نزدیک‌تر شده‌ایم، این مساله هرگز برای ما مطرح نبوده است.» آل‌ثانی اضافه کرد: «ما همواره بین روابط اقتصادی و روابط سیاسی تمایز قائل شده‌ایم. ما از قوانین بین‌المللی تبعیت می‌کنیم و در عرصه سیاسی با سیاست‌های ایران در بسیاری از موارد اختلاف‌نظر داریم.» او گفت: «قطر در مساله سوریه در سوی مخالف ایران قرار دارد، قطر در عراق در سوی دیگر معادله قرار دارد، قطر در یمن در سوی دیگر قرار دارد، اما راه پیشرفت در این مسائل، از طریق درگیری و میدان نبرد نیست، ما با هم در یک منطقه زندگی می‌کنیم و هرکدام‌مان باید درک کنیم که باید به حاکمیت یکدیگر احترام بگذاریم، باید بر اصول اساسی امنیت و همزیستی مسالمت‌آمیز توافق داشته باشیم و هیچ‌یک در امور داخلی دیگری دخالت نکند و هیچ کشوری علیه کشور دیگر اقدامات خصومت‌آمیز انجام ندهد. ما معتقد به گفتوگو هستیم و اعتقاد داریم که باید کانال‌های گفتوگو را باز نگه داشت.»
قطر با وجود اینکه در برخی موضوعات منطقه‌ای همچون سوریه و یمن با ایران اختلاف‌نظر دارد، اما در سال‌های اخیر روابط نسبتا خوبی با ایران برقرار کرده است که تحلیلگران یکی از دلایل آن را فشارهای عربستان بر دوحه ارزیابی می‌کنند. دوحه در ۴سال اخیر و پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی در ایران از تمایل ایران برای تشکیل مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای حمایت به‌عمل آورده است، موضوعی که تاکنون مقامات ریاض به آن واکنشی نشان نداده‌اند، اگرچه با رویکرد تهاجمی خود به نوعی آن را رد کرده‌اند. وزیر امور‌خارجه ایران مجددا ۵ بهمن ماه در گفتوگو با روزنامه ینی شفق ترکیه از پابرجا بودن دعوت دیرپای ایران برای گفتوگو خبر داد و گفت: «در انتظار روزی هستیم که همسایگانمان این دعوت را بپذیرند و متحدان آنها در اروپا و غرب نیز آنها را به آن تشویق کنند.»
اما یکی از نکات مهمی که در اظهارات مقامات دوحه همواره مورد اشاره قرار گرفته است، موضوع گفتوگو با ایران و پرهیز از درگیری است. در واقع کارشناسان تاکید و اصرار مقامات دوحه به گفتوگو با جمهوری اسلامی را مرتبط با اختلافات قطر با عربستان سعودی و همچنین نقش منطقه‌ای این بازیگر می‌دانند که تحقق آن در شرایط ثبات و به دور از تنش‌ها است. پیش‌تر «خالد بن‌محمد العطیه» وزیر‌دفاع قطر در مصاحبه با روزنامه «واشنگتن‌پست»، در پاسخ به این پرسش که آیا دولت(آمریکا) نگران فعالیت‌های نظامی ایران خارج از مرزهایش نیست، گفت: «قطعا این‌طور است؛ اما چطور باید به این مساله رسیدگی کنیم؟ یک راه سخت وجود دارد که راهکاری فاجعه‌بار خواهد بود و در مقابل آن، یک راه تعامل و گفتوگو وجود دارد که البته ما همیشه این راه را تشویق می‌کنیم.» العطیه درباره روابط دوستانه قطر با همسایگان به‌خصوص ایران نیز افزود: «ما با همگان روابط دوستانه داریم. ما در موضوع تامین انرژی جهان مسوولیت داریم. ما باید یک جریان بدون اشکال و آرام انرژی داشته باشیم و این به آن معنا است که ما باید دشمن نداشته باشیم.» او همچنین درخصوص استفاده قطر از حریم هوایی ایران در بحبوحه تنش‌ها با امارات و عربستان نیز گفت: «حریم هوایی ایران تنها حریم هوایی است که ما در اختیار داریم. ایران همچنین به ما یک خط دریایی هم داده که بتوانیم به مواد غذایی‌مان که برخی از آنها از آذربایجان، ترکیه یا اروپا وارد می‌شود، دسترسی داشته باشیم.» بحران روابط چهار کشور عربی با قطر اندکی بعد از اولین سفر دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا به منطقه ایجاد شد. زمانی که چهار کشور عربی در پنجم ژوئن (۲۰۱۷) روابط دیپلماتیک با قطر را قطع کردند. در پی این اقدام، دولت مستعفی یمن، لیبی، مالدیو، موریتانی و جزایر کومور نیز به تبعیت از عربستان روابط خود را با قطر قطع کردند. جیبوتی و اردن نیز سطح روابط دیپلماتیک را با دوحه کاش دادند و «اَمان» مجوز دفتر الجزیره در اردن را لغو کرد.
چهار کشور عربی قطر را به حمایت از تروریسم متهم کردند و برای عادی شدن روابط، خواستار قطع رابطه سیاسی با ایران و اخراج نظامیان ترکیه از قطر و تعطیلی شبکه الجزیره شدند هر چند که در مناسبات رسمی این شروط را انکار کردند. در پی این بحران، وزیر‌خارجه قطر در جلسه‌ای در اتحادیه عرب، ایران را کشوری شریف خواند و بعد از آن روابط تجاری قطر با ایران توسعه یافت و نظامیان بیشتری از ترکیه به قطر اعزام شدند. عربستان و قطر پیش از این نیز دچار بحران بودند. در مارس ۲۰۱۴ عربستان، بحرین و امارات سفرای خود را از دوحه بیرون بردند و گفتند دوحه به توافق‌هایی که در شورای همکاری شده پایبند نمانده است. نوامبر ۲۰۱۴ سفرای این کشورها به قطر بازگشتند و قطر اعلام کرد به آنچه عربستان مقررات شورای همکاری خوانده، عمل می‌کند. پیش‌تر نشریه «فوربس»، با پرداختن به موضوع تنش میان قطر و همسایگان عربی نوشت: «طرف قطری در این رقابت نفسگیر شرایط بهتری دارد؛ چراکه دولت آمریکا با ادامه تشویق طرفین به مصالحه، اکنون بر حمایت از دوحه تاکید می‌کند. در مقابل قطر نیز وعده داده است که بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار در اقتصاد آمریکا سرمایه‌گذاری کند که ۱۰ میلیارد دلار از این مبلغ در بخش زیرساخت خواهد بود.»
ارسال نظر