بورس تهران نماد شفافیت و نقدشوندگی در اقتصاد کشور
از ۱۵ آذر ماه ۱۳۸۵ به‌دنبال تصویب قانون جدید بازار سرمایه و با مصوبه شورای‌عالی بورس، بورس اوراق بهادار تهران در قالب شرکت سهامی عام شروع به کار کرد. سرمایه این شرکت در شروع به کار خود ۱۵ میلیارد تومان بود و در شرایط فعلی به ۱۵۰ میلیارد تومان رسیده است. این شرکت سهامی عام از جهت ترکیب سهامداری منحصر به فرد است. به این دلیل که طبق قانون هیچ شخص حقیقی و حقوقی به‌صورت مستقیم و غیر‌مستقیم نمی‌تواند بیش از ۵/ ۲ درصد از سهام شرکت را داشته باشد. بر اساس مصوبه شورا سه دسته سرمایه‌گذاران نهادی، شرکت‌های کارگزاری و سایر اشخاص سهامداران این شرکت هستند. این شرکت در اول دی سال ۱۳۹۵ در تابلوی اصلی بازار اول بورس عرضه شد. شرکت بورس اوراق بهادار تهران حدود ۸۰۰۰ سهامدار دارد.
بورس اوراق بهادار در افزایش فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی و دسترسی آسان‌تر افراد به معاملات اقدامات قابل‌توجهی انجام داده است. بر همین اساس بورس اوراق بهادار تهران از تاریخ شروع به فعالیت خود از لحاظ دسترسی تحولات چشمگیری را تجربه کرده است. این شرکت از زمان آغاز به کار خود تاسیس‌های تالار منطقه‌ای را آغاز کرد تا جایی که حالا ۲۲ تالار منطقه‌ای در مراکز استان‌ها در سراسر ایران فعال هستند. علاوه بر این از سال ۸۴ صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه وجود نداشت، در شرایط فعلی اما ۱۷۴ صندوق سرمایه‌گذاری در بورس فعال است که ارزش پرتفوی آنها به بیش از ۱۵۶ هزار میلیارد تومان می‌رسد. ضمن اینکه ۱۱ صندوق قابل‌معامله نیز در بورس فعال است.
عضویت در فدراسیون جهانی بورس‌ها و فدراسیون بورس‌های آسیایی و همچنین ۱۲ تفاهم‌نامه همکاری از جمله اقدامات این شرکت به‌شمار می‌رود. عضویت در ICNG که یک نهاد بین‌المللی مربوط به بحث‌های حاکمیت شرکتی نیز یکی از اقدامات این مجموعه به حساب می‌آید. بورس اوراق بهادار تهران در زمان آغاز فعالیت خود از فرصت اجرای سیاست اصل ۴۴ به بهترین نحو استفاده کرد. این موضوع با تاکید انجام واگذاری‌ها در بورس به دلیل شفافیت معاملات زمینه تعمیق بازار سهام را فراهم کرد. چرا که بازار سهام نماد شفافیت و نقدشوندگی است و یک بازار رقابتی محسوب می‌شود. نظم بخشی در به موقع برگزار شدن مجامع شرکت‌هایی که از طریق خصوصی‌سازی در بورس پذیرفته شدند، یکی از کارکردهای بازار سرمایه در استفاده از فرصت‌های خصوصی‌سازی بوده است.
ارزش بازار سهام ۳۳ هزار میلیارد تومانی سال ۸۵ حالا به ۳۹۸ هزار میلیارد تومان رسیده است. همگام با بزرگ شدن بازار و افزایش محسوس حجم معاملات، سیستم معاملات تغییر کرد و در آذر ماه سال ۸۷ سامانه معاملات ATUS پیاده‌سازی شد. بر همین اساس کندی‌ها و توقف‌ها در سیستم معاملات قدیم مرتفع شد و ظرفیت معاملات سهام به طرز چشمگیری افزایش یافت. قبل از پیاده‌سازی این سیستم، ارزش معاملات یک میلیارد تومانی رقم قابل‌قبولی بود این در حالی است که بعد از آن ارزش معاملات خرد، رقم ۹۰۰ میلیارد تومانی را نیز تجربه کرد. در سال جاری نیز این سیستم معاملات با نسخه جدید سال ۲۰۱۷ به‌روز شد تا دیگر مشکلات سامانه معاملات نیز برطرف شود.
باید در نظر داشت جدا شدن بخش اجرایی و نظارتی بورس خود یکی از مهمترین اقدامات در بازار سرمایه بوده است. ثمرات این تفکیک را می‌توان در وضعیت نظارتی و اجرایی مطلوب امروزی مشاهده کرد. در تازه‌ترین تحولات این حوزه اصلاح دستورالعمل افشای اطلاعات ناشران با تلاش همکاران به سرانجام رسیده است که کارکردهای مطلوب آن را به‌زودی در تالار شیشه‌ای منعکس می‌شود. این دستورالعمل نیز به تفکیک مرز بین نظارت و اجرا کمک مناسبی خواهد کرد. اما یکی از مهمترین اقدامات در سال‌های اخیر تفاهم‌نامه با بورس استانبول بوده است که گام مهمی در راستای توسعه مناسبت‌های بین‌المللی به شمار می‌رود. بر این اساس علاقه‌مندی دوطرفه بین بورس تهران و بورس استانبول برای پذیرش متقابل ابزارها و سهام شرکت‌ها وجود داشته است که امید می‌رود در ادامه ثمرات آن به بار بنشیند.
شاید تنوع صنایع و شرکت‌های بورس تهران در کمتر بازار سهامی مشاهده شود. این مهمترین دلیل علاقه سرمایه‌گذاران خارجی برای مشارکت در بورس تهران است. بر همین اساس تلاش‌های بسیاری برای بنگاه‌هایی طالب تامین مالی بین‌المللی صورت گرفته است. در این راستا تهیه دستورالعمل برای بحث حاکمیت شرکتی صورت گرفته است. در راستای رتبه‌بندی حاکمیت شرکتی نیز بورس اوراق بهادار تهران اقدامات شایسته‌ای را انجام داده است تا بتوان شاخصی برای آن تعریف و منتشر کرد. به ویژه اینکه بورس‌های خارجی خواستار گزارشگری حاکمیت شرکتی هستند. این موضوع به‌عنوان یک اقدام مشترک بین سازمان وشرکت بورس صورت گرفته است. تلاش برای الزام شرکت‌ها به تهیه صورت‌های مالی بر اساس استانداردهای بین‌المللی (IFRS) می‌تواند زمینه تامین مالی بین‌المللی را فراهم کند، از دیگر اقدامات مهم این شرکت به شمار می‌رود. این موضوع را باید از این جهت مد نظر قرار داد که در شرایط فعلی ضرروت تامین مالی بین‌المللی بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است.
به ویژه آنکه پتانسیل‌های موجود در بازار سرمایه در مقایسه با چند سال اخیر به طرز قابل‌توجهی افزایش یافته است. در سال‌های اخیر عمده تامین مالی داخلی بوده است. بازار بدهی در بازارهای بین‌المللی چند برابر بازار سهام است. اما در ایران هنوز بازار بدهی توسعه چندانی نداشته است. از این رو این ابزار می‌تواند ابزار جذابی برای سرمایه‌گذاران خارجی در راستای توسعه بازار باشد. علاوه بر اینکه امکان انتشار اوراق ارزی نیز توسط ناشران وجود دارد. در همین راستا بود که در نشست‌های مختلفی ابعاد مهم الزامات تامین مالی بین‌المللی برای ناشران بورسی و نهادهای مالی بررسی شد. اما موضوع قابل‌توجه دیگر در سال‌های اخیر افزایش قابل‌توجه ابزارهای مالی است که زمینه برای توسعه و تعمیق بازار سهام را نیز فراهم کرده است. اوراق آتی، اختیار معامله، معاملات مشتقه و بازار بدهی (اوراق مشارکت، صکوک و گواهی سپرده) از مهمترین این ابزارها هستند. این در حالی است که قبل از سال ۸۷ فقط سهام و حق تقدم در بورس تهران معامله می‌شد. ارزش بازار بدهی در شرایط کنونی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان است.
در زمینه نرم‌افزاری برای توسعه بازار مشتقه نیز تلاش‌هایی انجام شده است که انتظار می‌رود به‌زودی اثرات آن در بازار مشاهده شود. راه‌اندازی کمیته فقهی در سال‌های اخیر یکی از بهترین اتفاقات بوده است چرا که این کمیته با بررسی روی اوراق مختلف بین‌المللی زمینه پذیرش آن را در بورس تهران براساس شریعت اسلام فراهم می‌کند. تکنولوژی نیز نقش پررنگی در توسعه بازار در سال‌های اخیر داشته است. بدون تکنولوژی و همکاری شرکت فناوری اطلاعات، بورس به شکل کنونی نمی‌توانست باشد. تلاش‌های همکاران در بورس و اوراق بهادار همچنان ادامه دارد. امید می‌رود با همکاری بخش‌های مختلف روز به روز به توسعه بازار سرمایه نزدیک شویم.
ارسال نظر