ویژه نامه نکوداشت 50 سالگی بورس

• فصل جدیدبورس

• در جشن پنجاهمین سالگشت بورس

  

  گذر سال‌ها خود امری مبارک است و جشن پنجاه سال حیات بورس در ایران مبارک باد. پنجاه سال زمانی بس بلند است که بسیار کارها را می‌طلبد. یادمان نرود که از پایان جنگ جهانی دوم فقط ۷۴ سال گذشته است؛ از سال‌هایی که اروپا با خاک یکسان شده بود و اروپاییان ویرانه‌ها را به آبادی امروز رسانده‌اند و از آن هفتاد و اندی سال، اقتصاد بعد از انقلاب ایران چهل سال آن را داشته و نهاد بورس نیز از چنین فرصتی برخوردار بوده است. جا دارد بپرسیم که چقدر موفق بوده‌ایم؟

• روسای سازمان بورس

• چالش‌های بورس در آغاز انقلاب

  

  اله ویردی رجایی سلماسی در آذرماه ۱۳۵۹ عهده‌دار دبیرکلی بورس شد. وی هفده سال عهده‌دار این مسوولیت بود. رجایی سلماسی به‌عنوان اولین دبیر کل پس از پیروزی انقلاب اسلامی نقش مهمی در پایه‌ریزی بورس اوراق بهادار تهران داشت. او می‌گوید بورس در آغاز فعالیت خود پس از انقلاب ۲۵ کارمند داشت و در ابتدا معاملات خاصی در این بازار انجام نمی‌شد. بورسی که همه معاملات آن به‌صورت دستی و نقدی انجام می‌شد، آن هم فقط دو روز در هفته و تابلویی داشت که قیمت‌ها با دست روی آن نوشته می‌شد. وی با قدردانی از کار تمام مدیرانی که پس از وی سکانداری بورس تهران را به عهده گرفتند، وضعیت کنونی بازار سهام را مناسب دانست.

• پنج موتور رونق بورس

  

  با گذشت پنجاه سال از عمر بازار سرمایه به نظر می‌رسد زمان آن رسیده تا فصل تازه‌ای در مسیر توسعه و پیشرفت بورس‌های کشورمان آغاز شود. شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ضمن مروری بر نیم قرن فعالیت بازار سرمایه، نسبت به آینده این بازار ابراز خوش‌بینی می‌کند. وی توجه به زیرساخت‌های فناوری، ورود سرمایه‌گذاران خارجی، تکمیل و اصلاح قوانین و مقررات، ارتباط میان بازارهای مختلف و تقویت سودآوری شرکت‌ها را پنج محرک اصلی توسعه بازار سرمایه در آینده عنوان می‌کند. در این گزارش مهم‌ترین چالش‌ها و ماموریت‌های سازمان بورس از زبان محمدی شناسایی و معرفی می‌شوند.

• موج تحولات در دوران نخستین رئیس سازمان

  

  علی صالح‌آبادی در حالی سکانداری بورس را در سال ۸۴ به عهده گرفت که بعد از رجایی سلماسی، میرمطهری و عبده‌تبریزی، به‌عنوان آخرین دبیر کل سازمان کارگزاران بورس شناخته شد. جوان‌ترین مقام مسوول این نهاد مهم، پس از تغییرات ایجاد شده در قانون بازار همان سال، به‌عنوان اولین رئیس سازمان بورس شناخته شد.

• اولین های بورس ایران

• جایگاه بورس در ۵۰ سالگی

  پنجاه سال از تاسیس بورس تهران می‌گذرد. بورس تهران پس از برنامه‌ریزی‌های فراوان سرانجام در بهمن ۱۳۴۶ افتتاح شد. در سال‌های نخست راه‌اندازی «سهامداری» در میان عموم تازگی داشت. بر این اساس در چندین سال نخست، بورس با ضعف در سمت عرضه و همچنین تقاضا همراه بود و معاملات بسیار کم‌رمقی را تجربه می‌کرد. فضای کنونی معاملات سهام نسبت به سال‌های نخست تغییرات محسوسی داشته است. در سال‌های نخست راه‌اندازی بورس یکی از مشکلات اصلی عدم استقبال از بازار سهام بود، کمتر کسی به سرمایه‌گذاری در سهام تمایل نشان می‌داد. در حالی‌که بورس به منظور جذب سرمایه‌ها و همچنین افزایش مشارکت عمومی در بخش تولیدی کشور ایجاد شد اما ساختارشکنی و معرفی بازار جدید برای سرمایه‌گذاری نیاز به فرهنگ‌سازی چندین ساله داشت.

• رویای ۵۰ سالگی

  

  حکایت شیرین نیم قرن فعالیت بورس در کشورمان را چه کسی بهتر از علی سعیدی، معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس، روایت می‌کند. وی نویسنده کتاب ارزشمند تاریخ بازار سرمایه ایران بوده و جزئیات تلخ و شیرینی را از سال‌های قبل از تاسیس بورس، هنگام تاسیس تا پیروزی انقلاب اسلامی و پس از انقلاب حکایت می‌کند. در این بخش بازخوانی جذابی از دورهنگام بازار سرمایه تا به امروز خواهد شد؛ از میز معاملات کارگزاری‌ها تا کاستودین‌ها و سیستم معاملات برخط امروزی.

• بورس تهران نماد شفافیت و نقدشوندگی در اقتصاد کشور

  

  حسن قالیباف اصل از سال ۱۳۸۶ سکاندار شرکت بورس اوراق بهادار تهران بوده است. وی که یک دانش‌آموخته مالی است تنوع ابزارهای مالی از زمان شروع به کار خود را یکی از تحولات مهم بازار سرمایه می‌داند. وی توسعه بازار بدهی و بزرگ‌ترین تامین مالی دولت در تاریخ بازار سرمایه در اسفند سال ۹۴ و عرضه اولیه سهام مخابرات و پتروشیمی خلیج فارس را از شیرین‌ترین خاطرات دوران فعالیت خود عنوان می‌کند. وی می‌گوید هر روز برای بازار سرمایه یک روز تازه است و تحولات زمینه تعمیق معاملات سهام را فراهم می‌کند. با وی گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانیم.

• فرابورس ایران مهد نخستین‌های بازار سرمایه

  

  در حال حاضر سکانداری فرابورس ایران بر عهده امیر هامونی است. این مدیر جوان بازار سرمایه که بعد از مصطفی امید قائمی به‌عنوان دومین مدیرعامل فرابورس از سال ۹۲ معرفی شده، طی سال‌های اخیر توانسته است رشد و توسعه قابل‌توجهی را در این بازار ایجاد کند. هامونی در اظهارات خود قدمت بازار سرمایه ایران را چند صد سال بیشتر از ۵۰ سال می‌داند و معتقد است فرهنگ معامله‌گری از سال‌های خیلی دور میان ایرانیان وجود داشته و هم‌اکنون شکلی توسعه‌یافته و مدرن به خود گرفته است. وی همچنین عمر ۱۰ ساله فرابورس را بخشی از نیم قرن فعالیت بازار سرمایه ایران قلمداد می‌کند که طی سال‌هایی که از عمر این بورس سپری شده تحولات بی‌شماری را تجربه کرده و مسیر رشد و توسعه را با راه‌اندازی بازارها و ابزارهای مختلف تامین مالی به خوبی طی کرده است. فرابورس که ابتدا آمده بود در قالب بازاری خارج از بورس به فعالیت بپردازد، با رشد و توسعه سریع خود در دو بُعد بازار سهام و اوراق بدهی و پاسخگویی به طیف وسیعی از نیازهای متنوع تامین مالی، از سال‌های پیش به‌عنوان یک بورس کامل و ساختار یافته فعالیت‌های خود را پی گرفته و هم‌اکنون در امتداد همین رسالت‌ها در حرکت است.

• رکوردهای طلایی بورس جوان

  

  بورس‌های کالایی یک نهاد مالی بسیار تاثیرگذار در هر اقتصادی است. این بازار از طرق‌ مختلف نظیر تشکیل بازارهای کالایی، استفاده از ابزارهای مالی، تسهیل مبادلات و کاهش هزینه‌های مبادلاتی، ایجاد شفافیت و انسجام در بازار به کمک قاعده‌مندی و نظارت، امنیت معاملات را تضمین کرده و کمک شایانی به توسعه اقتصاد کشور می‌‌کند. واضح است که بورس‌های کالایی طی سال‌های طولانی برای اقتصاد کشورها منافع بسیاری را در پی داشته است. این مزایا سبب شد تا سیاست‌گذاران اقتصاد ایران نیز در سال ۱۳۸۲ اقدام به راه‌اندازی بورس فلزات و پس از آن با توسعه فعالیت‌های کالایی خود در سال ۱۳۸۶ مبادرت به تاسیس بورس کالا کنند. حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران یکی از مهم‌ترین خدمات بورس‌های کالایی را ایجاد بسترهای مناسب و امکان انجام مبادلات و معاملات کالاها در زمان‌های آینده عنوان می‌کند. به اعتقاد وی حذف رانت‌های قیمتی، قیمت‌گذاری غیردستوری، ساماندهی بازار نقد کالایی و تخصیص بهینه مهمترین اهداف راه‌اندازی بورس کالا در ایران است. سلطانی‌نژاد از رکوردهای طلایی این بورس جوان همچون بیشترین ارزش معاملات قراردادهای آتی، بیشترین تعداد معاملات آتی سکه و بیشترین حجم و ارزش معاملات پتروشیمی را از آن خود کرده است نیز سخن به میان آورد.

• «سپرده‌گذاری مرکزی» نبض تپنده بازار سرمایه

  

  شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه مطابق با قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر ماه ۱۳۸۴، جهت انجام امور پس از معاملات بازارهای داخل بورس یا خارج از بورس تشکیل شد. وظایف سپرده‌گذاری و امانت‌پذیری انواع اوراق بهادار در سامانه عملیاتی و همچنین خدمات پس از معاملات بازارهای مالی شامل سپرده‌گذاری و ثبت، نگهداری و انتقال اوراق بهادار و پایاپای و تسویه معاملات انجام شده در بازارهای مالی از جمله فعالیت‌های این شرکت است. به این ترتیب سپرده‌گذاری با توجه به ایجاد ارتباط میان تمامی نهادهای بازار سرمایه به‌عنوان نبض تپنده بازار شناخته می‌شود. ضمن اینکه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی(سمات) از اعضای وابسته فدراسیون بورس‌های اروپا- آسیا (FEAS) است. عضویت در مجمع نهادهای ثبت، سپرده‌‌گذاری و تسویه و پایاپای آسیا - اقیانوسیه (ACG)، عضویت در سازمان بورس‌های کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی،عضویت در اتحادیه الکترونیکی بین بورسی و عضویت در انجمن استانداردسازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری آسیا (AFSF) از جمله دیگر افتخارات سمات است.