نگاهی به چنداثر منتشر شده با موضوع آثار و دیدگاه‌های اصغرفرهادی
سیمای کارگردان اسکاری ایران در آینه کتاب‌ها
فرهادی و پرسش‌هایش
از مهم‌ترین ویژگی‌های هنرمندان برجسته ایجاد پرسش در ذهن مخاطب است؛ چه پرسش‌های فلسفی که ریشه در مجهولات ازلی و ابدی انسان‌ها دارد و چه سوالاتی که اذهان را به دردهای اجتماع رهنمون می‌شود. بررسی مفهوم پرسش و پرسشگری مقوله‌ای است که که اسدالله غلامعلی در کتاب تازه انتشار یافته«فرهادی و سینمای پرسش» به آن توجه نشان داده است. نویسنده این کتاب معتقد است مفاهیم و مسائلی که در سینمای اصغر فرهادی مطرح می‌شوند، نه تنها جدی و عمیق‌اند و از کلیدی‌ترین مباحث و دغدغه‌های بشری محسوب می‌شوند، بلکه پرسش‌های بی‌شماری را مطرح می‌کنند که پاسخ آنها می‌تواند برای هر مخاطب، منحصربه‌فرد باشد. این کتاب ۴ فصل دارد که عناوین شان به ترتیب عبارت است از؛ «تکرار و توسعه عناصر»، «تراژدی ایرانی»، «فرهادی و طبقه متوسط» و «فرهادی، داستایوفسکی و باختین».فصل دوم کتاب ۴ بخش دارد که عناوین این بخش‌ها هم به این ترتیب است: «درآمد»، «تراژدی مدرن»، «فرهادی، هگل و قهرمان محق» و «فرهادی، ایبسن و تنهاترینِ مردم». کتاب «فرهادی و سینمای پرسش» به روش توصیفی تحلیلی نوشته شده است و مانند سینمای فرهادی به‌دنبال پاسخ نیست؛ چون در جهان معاصر پاسخ‌ها نیستند که نجات بخش‌اند، بلکه این پرسش‌ها هستند که انسان را به بازاندیشی در خویش سوق می‌دهند. هر کدام از فصول این کتاب، شامل تاویلی از سینمای فرهادی هستند. این کتاب در ۱۹۰ صفحه به قیمت ۱۶ هزار و ۵۰۰ تومان از سوی نشر ورا منتشر شده است.
سینماگر و بحران‌ها
از دیگر کتاب‌هایی که در سال‌های اخیر با رویکردی متفاوت به سینمای فرهادی پرداخته است می‌توان به کتاب «بوطیقای گسست» اشاره کرد. مازیار اسلامی در این کتاب از بعد جامعه‌شناختی به مضمون فیلم‌های او پرداخته است. اهمیت سینمای اصغر فرهادی از فیلم «چهارشنبه سوری» به بعد، به زعم نویسنده این کتاب، تلاش برای درونی کردن خود بحران گسست است. نامگذاری کتاب نیز به همین دلیل است. به تعبیر مازیار اسلامی این تلاش برای درونی کردن، تجربه ناکام ایده گسست و جدایی در روایت تاریخی سال ۱۳۷۶ درون روایت‌های از هم گسیخته است. سینمای فرهادی نام خاص این فرآیند گسست و جدایی تاریخی است که از سال ۱۳۷۶ شروع می‌شود، ادامه پیدا می‌کند، دچار لختی و رخوت می‌شود و سپس به وقفه و سکته می‌رسد اما بالقوگی آن جامعه را از درون دچار گسست و جدایی می‌کند. این کتاب می‌کوشد تصویری از حرکت بطئی این گسست و جدایی در سینمای فرهادی باشد و این کار را با نقشه برداری از موقعیت دقیق آن در هر فیلم این فیلمساز و تحولی که خود این حرکت در ماهیت مطالبه ایجاد می‌کند، انجام داده است. نویسنده در این کتاب از فیلم رقص در غبار شروع کرده، سپس به شهر زیبا و چهارشنبه سوری می‌رسد. این روند با درباره الی و جدایی نادر از سیمین ادامه پیدا می‌کند و در نهایت به فیلم گذشته می‌رسد. «بوطیقای گسست» در ۱۲۵ صفحه، به قیمت ۱۱۰ هزار ریال از سوی نشر چشمه منتشر و راهی بازار نشر شده است.
راز‌های موفقیت
هر هنرمندی برای موفقیت راه‌هایی را پیموده و سدهایی را از میان برداشته است؛ فرهادی به‌عنوان هنرمندی جهانی از این قاعده مستثنی نیست. اسماعیل میهن دوست در کتاب خود با عنوان «رودررو با اصغر فرهادی»» ضمن بررسی روند رشد کیفی آثار این کارگردان موانع و توانایی‌های فرهادی را برای غلبه برآنها شرح داده است. در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: «در انگیزه من برای انتشار کتاب حاضر، علاوه‌بر رشد کیفی آثار فرهادی و گام‌های بلندی که او در فیلم به فیلم بر می‌داشت، چند عامل تاثیرگذار بودند. نخست، موفقیت فرهادی به عنوان فیلم‌سازی مستقل، با خاستگاهی خارج از پایتخت که بدون اتکا به حمایت و بهره‌مندی از انواع رانت‌های دولتی و خصوصی و برخلاف برخی که حتی سیاه‌مشق‌های اولیه خود را به مدد سرمایه و نگاتیو دولتی انجام داده و می‌دادند. او صرفا به اتکا ذوق، استعداد و پشتکار خود، مسیر فیلم‌سازی‌اش را هموار کرده و قله‌های موفقیت را یکی پس از دیگری فتح می‌کرد. و عامل دیگر ویژگی آثار فرهادی، از جنبه جلب توامان مخاطب به اصطلاح عام و خاص، چه داخلی و چه خارجی است. از نتایج و دستاوردهای این ویژگی همین بس که از چهارشنبه سوری به بعد حضور فیلم‌های او در جشنواره فجر، فاصله آراء داوران رسمی جشنواره، منتقدین و عامه تماشاگر را از بین برد. نمود بارز این مقوله، در انتخاب نماینده ایران برای اسکار در مورد جدایی نادر از سیمین، عیان شد که جلسات و رای کمیته منتخب بنیاد فارابی - با همه اما اگرها و برخوردهای متناقض مدیریت وقت سازمان سینمایی با فرهادی و فیلمش - بدل به یک امر تشریفاتی شده بود. در واقع این فشار افکار عمومی بود که در خروجی دیگر جلسات آن کمیته را غیر‌ممکن ساخته بود. یکی از دلایل عمده بدل شدن شادی جایزه اسکار فرهادی به یک جشن ملی را باید در همین ویژگی و جایگاه فیلم و فیلم‌سازی نزد آحاد جامعه جست.» کتاب «رودررو با اصغر فرهادی» در ۳۸۰ صفحه به قیمت ۲۰ هزار تومان از سوی انتشارات روشنگران به چاپ رسیده است.
ارسال نظر