هانی صیامی‌مدیر عامل گروه معادن سنگ راژان عنوان کرد:
تجهیز معادن، شرط لازم توسعه صنعت سنگ
اگرچه برخی تولیدکنندگان دارای خط تولیدی با پیشرفته‌ترین تکنولوژی روز هستند اما توسعه یک صنعت به مفهوم توزیع کلی این فاکتور به‌صورتی متقارن بین تمامی‌اجزای سیستم است. به‌منظور بررسی وضعیت صنعت سنگ و کالبدشکافی مشکلات موجود در صادرات محصولات سنگی، در خدمت جناب اقای‌هانی صیامی‌مدیر عامل گروه معادن سنگ راژان گفت و گویی انجام دادیم. شرکت راژان مجموعه‌ای خصوصی در زمینه اکتشاف، استخراج؛ فرآوری و صادرات انواع سنگ‌های تزئینی (به‌طور خاص مرمر و تراونیکس) است. صیامی‌تجهیز تکنولوژیک معادن و کارخانجات را شرط لازم برای توسعه صادرات می‌داند اما او معتقد است این شرط لزوما برای حضور در بازارهای جهانی کافی نیست. صیامی‌می‌افزاید اصولا صادرات مقوله‌ای است که دانش و فرهنگ خاص خود را می‌طلبد؛ او بیان می‌کند فعالان حوزه سنگ باید در سایه حمایت دولت اقدام به تبلیغ و شناساندن و ارائه محصولات خود به بازارهای جهانی کرده و در تمامی‌مراحل تا انعقاد قراردادهای بین‌المللی به اصول حرفه‌ای در سطح بین‌المللی پایبند باشند. همچنین مدیرعامل سنگ راژان حمایت دولت از صادرکنندگان در قالب وضع قوانین به منظور تسهیل امور صادراتی آن‌ها و شناسایی بازارهای هدف بالقوه از طریق نهادهایی چون وزارتخانه، اتاق بازرگانی و سفارت‌خانه‌ها را امری مهم و تاثیرگذار در توسعه صادرات صنعت سنگ کشور می‌داند.
سطح صادرات صنعت سنگ کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
باید اذعان کرد با وجود معادن غنی در کشور متاسفانه صنعت سنگ ما در حوزه صادرات، وضعیت مناسبی ندارد. ایران جزو چهار کشور اول دنیا به لحاظ برخورداری از معادن و ذخایر سنگی به‌خصوص سنگ‌های تزئینی است؛ که امروزه تقاضای بالایی در نقاط مختلف دنیا دارد. اما وقتی به‌جایگاه کشور در میان کشورهای صادرکننده نگاهی بیاندازیم متوجه ایجاد شکاف عمیق بین توان بالقوه و بالفعل در این صنعت می‌شویم. کشور ما با دارا بودن بیش از ۱۰۰۰ معدن فعال در جایگاه‌هجدهم کشورهای صادرکننده سنگ دنیا قرار دارد و سهم ما از بازارهای جهانی به ۵ درصد هم نمی‌رسد. صنعت سنگ ایران فاصله زیادی با ظرفیت واقعی خود دارد فاصله‌ای که پر کردن آن هم موجب اشتغال افراد زیادی شده، هم دامنه صادرات غیر نفتی و ارزآوری کشور را توسعه خواهد داد. کل معادن موجود در کشور ایتالیا یک چهارم معادن ایران است اما حجم صادرات این کشور ۲۰ برابر ما است. اگر بخواهیم نمونه‌ای موفق در همسایگی خودمان مثال بزنیم باید به کشور ترکیه اشاره کرد. ترکیه بیش از ۷۵ درصد محصولات سنگی خود را روانه بازارهای بین‌المللی می‌کند که این رقم معادل ۱۵ برابر کل صادرات سنگی ایران است. بررسی ترکیب صادراتی کشور نیز حاوی پیام‌های مهمی‌در مورد کیفیت محصولات و حجم ارزش افزوده آن‌ها است. جالب است بدانید از این حجم پایین صادرات مشتقات سنگی کشور (۵ درصد) بیش از ۸۰ درصد آن به‌صورت خام است.
آیا کیفیت نامناسب محصولات تولیدی،علت اصلی حضور کم‌رنگ ما در بازارهای جهانی است یا ظرفیت تولیدی کارخانجات و معادن ما؟
در این رابطه می‌توان گفت حجم کم واحدهای تولیدی استاندارد در کشور یکی از علل اصلی مقادیر پایین صادرات سنگی است. در حال حاضر برخی کارخانجات و معادن ما مجهز به ماشین‌آلات و تکنولوژی روز دنیا هستند و توانایی تولید محصولات با کیفیت و سازگار با استانداردهای جهانی را دارند. اما تعداد کم این واحدها موجب کشش پایین بخش عرضه در بازار سنگ کشور شده است. به‌دیگر بیان به واسطه محدود بودن واحدهای تولیدی مجهز، در بسیاری از مواقع صنعت سنگ کشور توان پاسخگویی در مقابل سفارشات بزرگ را ندارد. البته مجموعه‌ای از عوامل ساختاری در صنعت سنگ کشور موجب کاهش سطح صادرات محصولات سنگی کشور شده است که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهم کرد. اگر امروزه از ۶۰۰۰ واحد تولیدی تنها ۳ تا ۵ درصد آن یعنی ۲۰۰ تا ۳۰۰ واحد تولیدی توان عرضه محصولات با کیفیت و مطابق با استانداردهای جهانی را دارا هستند برای صادرات همین حجم اندک نیز ما با مشکلات عدیده مواجه‌هستیم. بنابراین افزایش سطح کیفی و ظرفیت تولیدی محصولات نمی‌تواند تضمینی برای توسعه صادرات باشد.
علاوه بر بهبود وضعیت تکنولوژیک صنعت سنگ به‌نظر شما راه‌کار اصلی در توسعه صادرات محصولات سنگی چیست؟
صرف تولید محصولات و به‌کارگیری تکنولوژی در تولید آن‌ها، شرط کافی برای توسعه صادرات نیست. صادرات مقوله‌ای وسیع با دامنه‌ای از عوامل تاثیرگذار است که دانش خاص خود را می‌طلبد. راه ورود به بازارهای جهانی از مسیر تعامل مناسب با سایر کشورها می‌گذرد. به‌نظر من عدم تعامل صحیح و رعایت اصول حرفه‌ای با کشورهای دنیا مهم‌ترین چالش موجود در صادرات سنگ کشور است. با وجود پیشرفت صنعت سنگ نسبت به گذشته، همچنان فرهنگ و دانش صادرات در بین فعالان حوزه سنگ یا در سطح کلان در تمامی‌صنایع دیگر کشور نیز وجود ندارد. بنگاه‌های تولیدی ما ابتدایی‌ترین اصول در حوزه صادرات را نیز رعایت نمی‌کنند. تولیدکنندگان باید بدانند امروزه در فضای رقابتی حاکم بر بازارهای مختلف، گام اول در توسعه یک صنعت، ایجاد تقاضای موثر است و این تقاضاست که در یک بازار رقابتی عرضه را به‌دنبال خود می‌کشد و موجب توسعه ابعاد یک صنعت می‌شود. برای ایجاد تقاضا کانال‌های متعددی باید تعریف شده و پیرو آن اقداماتی موثر نیز صورت گیرد. در وحله اول یک تولیدکننده باید در چهارچوبی ساختار‌یافته اقدام به معرفی و بازاریابی برای محصولات خود کند. در مقیاس بین‌المللی یک بنگاه اقتصادی باید به‌صورت مداوم بازارهای هدف را رصد کرده و به شناسایی جنبه‌های مختلف، برای ورود به آن‌ها بپردازد. علاوه بر این آگاهی از نحوه تنظیم قراردادهای بین‌المللی و رعایت اصول حرفه‌ای در معاملات تجاری بین کشوری، از دیگر الزامات مهم در حوزه صادرات محصولات است.
در کنار تلاش بخش خصوصی برای حضور در بازارهای خارجی، دولت چگونه می‌تواند در این مسیر فعالان حوزه سنگ را یاری کند؟
تصور می‌کنم دولت از دو کانال می‌تواند بر معادلات صنعت سنگ کشور تاثیرگذاری مستقیم داشته باشد. نخست دولت باید ساختاری ایجاد کند تا هزینه بخش تولید کاهش یافته و به‌طبع با کاهش قیمت تمام شده، توان رقابتی این بخش را تقویت کند. تنظیم قوانین مبتنی بر دانش تولید با هدف حمایت از بخش تولیدی در صنعت، و نظارت بر اجرای آن‌ها از عوامل مهم در توسعه صادرات سنگ کشور خواهد بود. بالا بودن قیمت محصولات سنگی یکی از عوامل اصلی در کاهش تقاضا برای سنگ ایرانی است.
دوم آن‌که دولت باید با ایجاد چهارچوبی منظم اقدام به کاهش اصطکاک موجود بین بخش‌های مختلف و تسهیل سازوکارهای حاکم در صادرات صنعت سنگ کند. به‌دیگر بیان، تدوین یک خط‌مشی ساختار‌یافته و ایجاد ارتباط منظم و هماهنگ بین نهادهای اصلی در حوزه صادرات یعنی وزارتخانه، اتاق‌های بازرگانی و سفارت‌خانه‌ها گامی‌موثر در توسعه صادرات خواهد بود. علاوه بر این دولت باید در ایجاد بازارهای جدید و حضور در بازارهای بالقوه، همواره تولیدکنندگان و فعالان حوزه سنگ را همراهی کند. به‌عبارت دیگر دولت ضمن به‌کارگیری اهرم‌های خود برای شناسایی و حضور در بازار کشورهای مختلف، باید در ادامه مسیر ضمن حمایت از صادرکنندگان برای ورود به این بازارها بر تعامل آن‌ها نظارت داشته و حتی در مراحل قانونی انعقاد قرارداد نیز یاری‌رسان آن‌ها باشد. ایجاد بستر مناسب برای مبادلات ارزی و ضمانت‌نامه‌های لازم در مبادلات تجاری نیز از دیگر وظایف دولت در این زمینه است. اگر بخواهیم نقش اصلی دولت در توسعه صنعت سنگ را تعریف کنیم باید گفت دولت باید تا جایی که می‌تواند با وضع قوانین و اجرای حمایت‌های لازم از بخش خصوصی، جریان ورود آن‌ها به بازارهای صادراتی را تسهیل کند؛ پیامد این امر ورود جریان ارزی از سایر کشورها به سیستم اقتصادی کشور و توسعه ابعاد آن در زمینه‌های مختلف خواهد بود.
آیا در همسایگی کشور به خصوص کشورهای حوزه خلیج فارس پتانسیل صادراتی برای محصولات سنگی وجود دارد؟
در حال حاضریکی از نقاط اصلی برای هدف‌گیری محصولات سنگی، کشورهای حوزه خلیج فارس هستند که کشورهایی چون ایتالیا، اسپانیا، ترکیه و چین حضوری پررنگ در این بازار دارند. مزیت رقابتی کشور ما نسبت به این رقبا هزینه‌های واسطه‌ای پایین مثل هزینه حمل‌نقل و ترانزیت است. اما متاسفانه با وجود این مزیت‌ها ایران سهم ناچیزی در تامین سنگ‌های مورد نیاز کشورهای همسایه دارد. برای مثال قطر از چند سال گذشته به‌منظور آماده‌سازی خود برای برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال، تقاضای پایداری در این زمینه دارد. احداث صدها مرکز ورزشی، تجاری، اقامتی و تفریحی نیازمند واردات بالای مصالح ساختمانی به‌خصوص سنگ است. اما به‌دلایل مختلفی که شرح آن‌ها در بالا داده شد متاسفانه ایران سهمی‌از این بازار بی‌نظیر ندارد.
ارسال نظر