ماهی بگیرو رها کن - ۶ مهر ۹۱
هر ماهیگیری که به صورت تفریحی به ماهیگیری می‌پردازد حداقل یک بار تجربه رها کردن ماهی را داشته است. عرف ماهیگیری اقتضا می‌کند که ماهی‌های با اندازه‌ کوچک رها ‌شوند. متاسفانه هنوز هستند کسانی که ماهیگیری را تنها در بیرون کشیدن ماهی از آب و یا طبخ و خوردن ماهی می‌بینند. صید بی‌رویه‌ ماهی در ایران و روش‌های منسوخ و تهاجمی که باعث می‌شود گاه به بخش بزرگی از زیستگاه‌های طبیعی آسیب وارد شود سبب شده است که حیات آبزیان با خطر مواجه شود. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته مجوز ماهیگیری صرفا در صورت التزام به سبک بگیر و رها کن catch and release fishing صادر می‌شود و ماهیگیران حق کشتن ماهی‌ها را ندارند و در صورت مشاهده با جریمه‌های سنگینی مواجه می‌شوند. از این روست که نهادینه شدن رویکرد بگیر و رها کن در ایران ضروری می‌نماید. با یک نگاه ساده می‌توان گفت هزینه‌های جانبی ماهیگیری اعم از تجهیزات ماهیگیری، هزینه‌های سفر و اقامت و... به هیچ عنوان با قیمت ماهی صید شده قابل مقایسه نیست. یعنی اگر بخواهیم هدف ماهیگیری را گرفتن ماهی بدانیم آن وقت به جز وقت و انرژی‌ که ماهیگیر هزینه می‌کند و صرفا با در نظر گرفتن معیارهای اقتصادی نیز ماهیگیری کاری عاقلانه نخواهد بود. اما آنچه معمولا از ماهیگیری به دست می‌آید بودن در طبیعت و گذراندن وقت در کنار محیط طبیعی و کسب آرامش است. این آرامش و لذت بیشتر نیز خواهد شد اگر ماهی صید شده دوباره به آب برگردانده شود.
ماهی بگیر و رها کن روشی است که به وسیله آن زیستگاه‌های طبیعی ماهیان را حفظ می‌کنیم و از آسیب رسیدن به آن جلوگیری می‌کنیم و مانع نابودی و کاهش تعداد ماهیان در محیط‌های طبیعی ‌شویم. در حال حاضر در کشورهای توسعه یافته با شعار «محدود کردن کشتن آنها به جای کشتن محدوده آنها» تلاش می‌شود تا هر چه بیشتر فرهنگ ماهیگیری بگیر و رها کن نهادینه شود. در این کشورها ماهیگیران را با تکنیک‌هایی که کمتر موجب آسیب رسیدن به ماهی صید شده می‌شود آشنا می‌کنند. تجهیزات بگیر و رها کن اعم از قلاب، طعمه و چوب استفاده شده به نوعی طراحی می‌شوند که در هنگام صید ماهی کمترین صدمه‌ای به موجود زنده وارد نشود و بعد از گرفتن بدون کوچک‌ترین آسیب بتوان آن را دوباره به آب بازگرداند. چرا که حتی در تکنیک بگیر و رها کن نیز ممکن است ماهی با خطر مرگ مواجه شود.
در ماهی بگیر و رها کن به چند دلیل ممکن است ماهی کشته شود. دو عامل مهم آن استرسی که به ماهی وارد می‌شود و دیگر فشار و تقلای ماهی و احتمال مجروح شدن آن در حین تلاش برای فرار است. بعد از به دام افتادن ماهی استرس و هجان وارد شده و همچنین تلاش و تقلای بیش از اندازه‌ ماهی باعث افت میزان اکسیژن در بدن ماهی می‌شود. این مساله باعث بالا رفتن اسید لاکتیک در بدن ماهی و نفوذ آن به خون ماهی می‌شود. اسیدلاکتیک در بدن ماهی مانند هر اسید دیگر منجر به پایین آمدن PH خون می‌شود. پایین آمدن PH خون باعث اختلال اساسی در سوخت و ساز بدن و سرانجام مرگ ماهی شود. اگر ماهی بلافاصله به آب برگردانده شود احتمال نرمال شدن PH خون بیشتر خواهد بود و خطر کمتری آن را تهدید می‌کند. بنا بر این به ماهیگیران توصیه می‌شود مدت کمتری را به بغل کردن و بوسیدن ماهی بگذرانند! ماهی که مدت درگیر بودنش با ماهیگیر طول می‌کشد بعد از رها شدن ممکن است سالم و زنده به نظر برسد، اما تحقیقات نشان داده است که همین اختلالات ناگهانی به وجود آمده در سوخت و ساز بدن ماهی تا سه روز بعد از رها شدنش در آب می‌تواند به مرگ آن بینجامد. پس اولین توصیه به ماهیگیران بگیر و رها کن این است که تا حد ممکن در رها کردن ماهی عجله کنند و آن را به سرعت به آب بازگردانند.
عامل دیگری که منجر به مرگ ماهی می‌شود قلاب ماهیگیری است. با توجه به اینکه قلاب‌های بگیر و رها کن به شکلی خاص طراحی شده‌اند که کمترین آسیب را به همراه داشته باشند، صدمات ناشی از این قلاب‌ها بسیار ناچیز است. با این حال بسته به اینکه قلاب در کجا درگیر شده است و ماهی چقدر انرژی برای جدا شدن از آن خرج کرده است این صدمات تفاوت می‌کند. ماهی‌هایی که قلاب را بلعیده‌اند به شکم و سیستم گوارشی آنها آسیب رسیده است. صدماتی که در صورت گیر کردن قلاب به لب‌ها، دهان و فک ماهی وارد می‌شود به مراتب قابل جبران‌تر است. قلاب‌های سه تایی به هیچ وجه نباید استفاده شود چرا که آسیب‌های کشنده وارد خواهد کرد. خارهای روی قلاب‌ها باید برداشته شود تا در هنگام بیرون آوردن آن از دهان ماهی باعث پارگی پوست و گوشت نشود. عامل دیگری که در رها کردن ماهی منجر به مرگ آن می‌شود تماس پوست ماهی با محیط بیرون آب است. ماهی‌ها به سختی می‌توانند خود را با فشار و دمای متفاوت با فشار و دمای آبی که در آن بوده‌اند هماهنگ کنند و به نوعی دچار شوک می‌شوند. از طرف دیگر بیرون آمدن ماهی از آب و تماس پیدا کردن آن با دست ماهیگیر، تور یا سایر اجسام خشک باعث می‌شود که لایه‌ نازک لزج روی پوست ماهی برداشته شود. ترمیم این لایه‌ مخاطی محافظ نیاز به زمان دارد. بنابراین بعد از بازگرداندن ماهی به آب باکتری‌ها فرصت می‌یابند تا در غیاب این غشای محافظ وارد بدن ماهی شوند و باعث بروز بیماری، عفونت‌های پوستی یا حتی مرگ ماهی شوند. بیرون آوردن ماهی از آب باعث می‌شود تا نظم تنفس ماهی و ریتم دهن زدن ماهی به هم بخورد. از طرفی حجم هوایی که وارد پیشابدان می‌شود نیز باعث آسیب رسیدن به ماهی می‌شود. ماهی برای تنظیم این شرایط فشار را در شکم و سیستم تنفسی خود تغییر می‌دهد اما تماس ماهیگیر با اجزای تنفسی ماهی و فشارهای احتمالی وارد شده بر شکم ماهی باعث می‌شود که این تنظمات دچار اختلال شود و حتی بعد از بازگرداندن ماهی به داخل آب نیز نتواند سیستم سابق خود را احیا کند که حتی می‌تواند به مرگ ماهی بینجامد.