استفاده از اسکلت فولادی کارخانه‌ای در ساخت و ساز ، اجباری شود
انجمن صنفی تولیدکنندگان سازه‌های فولادی استان تهران در سال 1389 با تلاش جمعی از تولیدکنندگان اسکلت فلزی و سوله ثبت قانونی شد. از ابتدای تاسیس تاکنون همه اعضای این انجمن صنفی مصمم به ارتقای فنی و کیفی سازه‌های فولادی و نیز الزام همه تولیدکنندگان به اجرای استانداردهای رایج در کشور و در نهایت تولید محصولی با کیفیت و استاندارد بوده‌اند. آنها همچنین بر لزوم استفاده از آن نوع اسکلت فلزی تاکید دارند که توسط کارخانه‌ای تولید شود که دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت صنعت است.
مهندس اسداله باقرزاده، رییس این انجمن معتقد است که استفاده از سازه فولادی غیراستاندارد به معنای بازی کردن با جان انسان‌هاست ونباید به بهانه صرفه جویی در هزینه‌ها از اسکلت بی کیفیت کنار خیابانی استفاده شود. وی تولیدکننده و مهندس محاسب و فارغ‌التحصیل سال ۱۳۷۵ رشته عمران است و برلزوم استفاده از اسکلت کارخانه‌ای استاندارد توسط سازندگان تاکید بسیار دارد. به همین مناسبت با وی به گفت و گو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
آقای مهندس، سازه فلزی تولیده شده توسط کارخانه‌ای که دارای پروانه بهره برداری از وزارت صنعت است با سازه فلزی تولیده شده در محل ساخت و ساز چه تفاوتی دارد؟
این قیاس مانند این است که کالای غیراستاندارد را با کالای استاندارد مقایسه کنیم. استفاده از سازه غیراستاندارد به معنای بازی کردن با جان انسان‌هاست. شاید مالک یک ساختمان با این تصور که از سرمایه خود استفاده بهتری بکند، اسکلت فلزی را در همان محل کارگاه ساخت و ساز بسازد. در واقع یکی از مشکلات رایج شدن اسکلت بی‌کیفیت، تصورکاهش هزینه‌هاست.در حالی که اگر سازندگان مسکن بررسی دقیق داشته باشند، خواهند دید اسکلت کارخانه‌ای در مجموع مزیت‌های اقتصادی بیشتری دارد. یکی از این مزیت‌ها سرعت اجرای اسکلت فلزی در کارخانه است که چند برابر بیشتر از آن است که یک یا دو کارگر آن را در محل ساخت‌وساز انجام ‌دهند.
براساس آمارهای مراجعی مانند شهرداری حدود ۹۵ درصد ساخت و سازهای کشور زیر۷ طبقه است که سازه های فولادی آن‌ها بصورت کنار خیابانی انجام می‌شود، آن هم با کمترین کیفیت. حال آنکه تولید سوله و اسکلت کارخانه‌ای به روش کاملا صنعتی و با رویکرد علمی و با نظارت واحد کنترل کیفیت انجام ‌شده و محصولات کارخانه‌ای تحت نظارت سازمان ملی استاندارد تولید می‌شود.
امتیاز دیگر اسکلت کارخانه‌ای سرعت اجرا، کاهش اتلاف مصالح فولادی، رعایت اصول فنی در جوشکاری و در نهایت امنیت سازه‌ای در برابر حوادثی مانند زلزله است که فایده آن به همه مردم خواهد رسید.
انتقال قطعات اسکلت فولادی چگونه خواهد بود؟
در اسکلت کارخانه‌ای، تکنیک‌ها و روش‌هایی وجود دارد که یک سازه فولادی هر چند بزرگ باشد، به قطعات کوچک و قابل حمل تقسیم شده و بعد از انتقال به کارگاه ساختمانی، قطعات اسکلت مانند یک پازل به یکدیگر متصل می‌شوند. عملیات برپایی این قطعات پیش‌ساخته سیستماتیک و منطبق بر مقررات ملی ساختمان مبحث دهم است و یکی دیگر از مزایای استفاده از این روش، تامین آرامش جسمی و روحی به دلیل کاهش آلودگی صوتی و هوا برای شهروندان و همسایگان مجاور محل احداث سازه خواهد بود.
آیا اسکلت کارخانه‌ای از نظر اقتصادی در مقایسه با ساخت و ساز کنار خیابان مقرون به صرفه است؟
قیمت اسکلت کارخانه‌ای فولادی براساس هر کیلوگرم وزن کار ساخته شده در کارخانه است. حال اگر بخواهیم افق هزینه را برای محسوس‌شدن این تفاوت مطرح کنیم، باید بگویم به صورت متوسط برای هر مترمربع یک ساختمان هفت طبقه با نقشه‌های رایج در تهران حدودا ۶۵ تا ۷۰ کیلوگرم مصالح فولادی مصرف می‌کنند. به بیان دیگر اگر شما یک ساختمان هزارمتری داشته باشید قطعا ۷۰ هزار کیلوگرم مصالح فولادی لازم دارید. اسکلت کارخانه‌ای به خاطر داشتن کیفیت بالاتر، از اسکلت کنار خیابان قیمت بیشتری دارد، اما این تفاوت حداکثر ۹۰۰ الی ۱۷۰۰ تومان در هر کیلوگرم براساس طراحی و نوع اتصالات و مقاطع تیر و ستون به کار رفته در طرح و تعداد طبقات است.
براساس قیمت‌های چهارم دی‌ماه ۹۲ تفاوت قیمت میان اسکلت کنار خیابانی و اسکلت کارخانه‌ای در سطح تهران براساس نقشه‌های رایج تنها ۴۰ الی ۶۰ هزار تومان برای هر مترمربع واحد ساختمان می‌شود. حال باید این سوال را مطرح کرد که آیا متری ۴۰ هزار تا ۶۰ هزار تومان در هر مترمربع برای ساختمانی در تهران که متری ۳ میلیون تا ۲۰ میلیون تومان در نقاط مختلف تهران به فروش می‌رسد، هزینه زیادی است؟ اگر این افزایش هزینه به منظور مقاوم‌سازی در برابر زلزله را به صورت درصد بررسی کنید خواهید دید که تعداد صفرهای بعد از ممیز آن بسیار زیاد خواهد شد.
با این همه مزایا، آیا قانون، سازندگان را ملزم به استفاده از اسکلت فولادی کارخانه‌ای نکرده یا از نظر رسانه‌ای اطلاع‌رسانی نشده است؟
در صفحه ۴۱۷ مبحث دهم «مقررات ملی ساختمان» آمده است که اسکلت‌های فولادی باید در کارخانه سرپوشیده و مجهز ساخت اسکلت‌های فولادی توسط استادکاران ماهر و زیرنظر متخصص فن ساخته شوند، اما مسئولان و متولیان قانونی هنوز این اجبار را اعمال نکرده‌اند. شاید تصورات غلط و اطلاعات کم از کمبود ظرفیت و امکانات تولید اسکلت فلزی کارخانه‌ای در برابر میزان تقاضای زیاد بازار علت این موضوع و عدم تصمیم‌گیری مسئولین و متولیان قانونی ساختمان باشد. اما اعلام می‌کنم که ظرفیت تولید اسکلت فلزی کارخانه‌ای در کشور سالانه و براساس برداشت اطلاعات ما از کارخانه‌های موجود در کشور بیش از سه میلیون و۲۰۰ هزار تن است. در حالی که در کل کشور مصرف بسیار پایین‌تر است و حتی برخی از کارخانه‌های تولیدکننده سازه فولادی در حال صادرات هستند.
شما از اجبار قانون برای استفاده از اسکلت کارخانه‌ای برای همه ساختمان‌ها صحبت کردید، در حالی که متری ۵۰ یا ۴۰ هزار تومان در مسکن مهری که هزینه‌هایش در کل متری ۳۰۰ هزار تومان حساب شده بود، بسیار زیاد است.
من از شیوه قیمت‌گذاری متری ۳۰۰ هزار تومان در مسکن مهر اطلاعی ندارم و اگر تحقیق میدانی انجام دهید خواهید دید هیچ ساختمانی با سازه فولادی و با این قیمت در دی‌ماه ۹۲ کامل نشده است. حال باید بررسی کرد آیا در دی‌ماه سال ۱۳۹۲ با چنین قیمتی مسکن مهر مقاوم در برابر زلزله ساخته شده یا خیر. به نظر من باید روی کیفیت سازه مسکن مهر از نظر سازه‌ای بررسی و کار کارشناسی توسط دانشگاهیان و اساتید فن صورت پذیرد و آنان اظهارنظر و ارزیابی کنند که کیفیت - سازه مسکن مهر تا چه اندازه مطابق آیین‌نامه‌ها و مقررات ملی ساختمان اجرا شده است و بنده اظهار نظر نمی کنم.
این نگرانی در مورد ساختمان‌های بزرگ هم صدق می‌کند؟
بخش برج‌سازی و ساختمان‌های مرتفع کشور به صورت طبیعی مهندسی ساز است و مهندسان مجری نیز به دلیل کیفیت و شناسنامه‌دار بودن اسکلت کارخانه‌ای آن را ترجیح می‌دهند. اما این بخش بیش از ۵ الی ۱۰ درصد بازار نیست وبیشتر ساختمان‌ها زیرهفت طبقه هستند. از این رو بیشتر نگرانی‌ها در خصوص کیفیت سازه فولادی ساختمان‌های کوچک است. در سطح کشور سازه‌های فلزی برای بیشتر ساختمان‌های زیر پنج طبقه در کنار خیابان ساخته می‌شود. براساس اطلاعات شهرداری و نیز براساس تحقیقات انستیتو زلزله ژاپن، با این شیوه و کیفیت ساخت و ساز اسکلت کنار خیابانی، ساختمان‌های ما حتا آنها که نوساز هستند و سازه فولادی آنها به شیوه کنار خیابانی ساخته شده در برابر زمین لرزه هفت ریشتری یا بالاتر آسیب‌پذیر هستند.
خرید فولاد برای اسکلت کارخانه‌ای توسط مالکان انجام می‌شود یا خود کارخانه اقدام به خرید فولاد می‌کند؟
خرید فولاد عمدتا توسط مالک انجام می‌شود. اما بخش کنترل کیفیت کارخانه تولیدکننده اسکلت فولادی ، مصالح با کیفیت کم را قبول ندارند و به کارخانه خود وارد نمی‌کنند. یکی از مشکلات صنف ما تغییرات پی‌در‌پی قیمت مصالح فولادی است. توصیه ما این است که کارخانه‌های اسکلت فلزی برای خرید مصالح فولادی وارد بازار نشوند اما می‌توانند در بندهایی از قرارداد، به عنوان یک مشاور در کنار مالک باشند تا مصالح و مقاطع فولادی استاندارد با مشاوره تولیدکننده اسکلت خریداری شود. این توصیه‌ای است که شخصا انجام می‌دهم.
به عنوان رییس انجمن صنفی تولیدکنندگان سازه‌های فولادی چه توصیه‌ای به فعالان ساختمانی دارید؟
از تمامی فعالان این حوزه دعوت می کنیم با تدبیر، طراحی و محاسبات دقیق و تهیه نقشه‌های فنی براساس مقررات ملی ساختمان و رعایت دقیق اصول فنی در ساخت و اجرای اسکلت‌های فولادی توسط کارخانجات تولیدکننده اسکلت فلزی و دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت صنعت، نگرانی هم‌میهنان عزیزمان را رفع کنند و با ارتقاء فرهنگ ساخت اسکلت کارخانه‌ای که به صراحت در مقررات ملی ساختمان مبحث دهم به آن اشاره شده، به کیفی کردن سازه‌های فولادی و مقاومت بیشتر دربرابر زلزله بپردازند.
این انجمن و تمامی اعضای آن راهکارهای مناسب دارند. پیشنهاد ما این است که در ابتدای راه و هنگام صدور جواز ساختمانی، کارخانجات تولیدکننده سازه فولادی که همگی دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت صنعت هستند، طراحی اولیه را توسط مهندس محاسب اسکلت کارخانه‌ای و با گزارش مهندس نقشه‌بردار براساس ابعاد و زوایای واقعی زمین انجام دهند، سپس مهندس محاسب عضو سازمان نظام مهندسی و تائید صلاحیت شده توسط سازمان نظام مهندسی نسبت به کنترل مجدد محاسبات و نقشه‌های تهیه شده اقدام کند و در نهایت پس از تاییدیه‌های لازم نقشه‌های اجرایی در کارخانه تولیدکننده اسکلت فولادی و با نظارت همان مهندس طراح و محاسب کارخانه‌ای و با همکاری مشترک با دستگاه نظارت عضو نظام مهندسی، اسکلتی با کیفیت و استاندارد به دست مالک ساختمان برسد.
این روش از مشکلات رایج در صنعت سازه فولادی از قبیل عدم تطابق مسائل اجرایی اسکلت با واقعیت ابعادی زمین و مصالح و مقاطع فولادی موجود در بازار و یا پرت مصالح ناشی از طراحی و یا دیگر اشکالات رایج که بعضا موجب اختلاف مالک ساختمان و تولیدکننده و یا طراح و دستگاه نظارت می‌گردد، جلوگیری نموده و در ضمن با تغییر شیوه رایج کیفیت اجرا، ساخت و برپایی اسکلت فولادی به لحاظ کارخانه‌ای شدن به خصوص در موضوع جوشکاری، کنترل ابعادی، شیوه صحیح اجرای اتصالات و صرفه‌جویی در مصالح فولادی موجب پیشرفت چشمگیر در موضوع اسکلت فلزی استاندارد و با کیفیت می‌شود.