توسعه گردشگری؛ چگونه؟

«یک فعال حوزه گردشگری باید بتواند فرصت‏ها را به خوبی شناسایی کند.» «فعالی که خود به تمام زوایای گردشگری کشور تسلط نداشته باشد در تبیین و اشاعه فرهنگ گردشگری نمی‏تواند موفق باشد.» «در تعریف واژه «گردشگر ورودی» در کشور ما خلط مبحث شده است.» اینها گفته‏های رقیه حاتمی‏پور فرشی، مدیرعامل هلدینگ گردشگری فلامینگو و فعال حوزه‏های مرتبط با بانوان است. وی بر این باور است که برای توسعه گردشگری ابتدا شناخت بازار و دیگر شناخت مخاطب از مهم‏ترین‏ها هستند. حاتمی‏پور عضو هیات موسس و سهامدار شرکت سرمایه‏گذاری گردشگری ایران (سمگا)، عضو هیات موسس و سهامدار بانک گردشگری، رئیس انجمن دوستی ایران و استرالیا، مدیر بازار بزرگ تورهای ایران (عمده فروشی مگاتور)، عضو هیات‏مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر و گردشگری استان تهران از بدو تاسیس تا سال ۱۳۹۴ و عضو هیات موسس تشکل بانوان کارآفرین در امر تجارت، صنعت و گردشگری است. همچنین وی رئیس هیات‏مدیره شرکت تعاونی زنان کارآفرین سرزمین ایرانیان، عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، عضو اتاق‏های بازرگانی مشترک ایران و استرالیا،ایران و چین، ایران و ایتالیا وایران و فرانسه است. علاوه‏بر این در سال ۱۳۹۴ زن کارآفرین برتر در حوزه گردشگری نیز معرفی و انتخاب شده است. در ادامه گفت‏و‏گویی را با رقیه حاتمی‏پور در زمینه توسعه گردشگری، فعالیت‏های انجام‏شده در این زمینه ازسوی هلدینگ فلامینگو، می‌خوانید:

لطفا درباره فعالیت‏های هلدینگ فلامینگو در زمینه‏های مختلف توضیحاتی بفرمایید و سابقه این شرکت را بیان کنید؟

هلدینگ فلامینگو دارای ۲۵ سال سابقه فعالیت گردشگری در حوزه‏های مختلف در ایران و عرصه‏های بین‏المللی است. این شرکت مجری تورهای بزرگی نظیر اعزام هیات‏های بلندپایه و تجاری ایران به مغرب، تونس، مالزی، فرانسه، آلمان، لهستان، استونی و لیتوانی و ... بوده است. علاوه بر این درخصوص حضور بانوان تاجر و کار آفرین در عرصه‌های بین‌الملل و اعزام آنان برای شرکت در کنگره زنان تاجر کشورهای مسلمان درقاهره مصر و شارجه امارات نقش آفرینی کرده است. هلدینگ فلامینگو در سازماندهی و اجرای تورهای نمایشگاهی نیز فعال است. به‏طور کلی این شرکت در فعالیت‏های گسترده خود در مسیر ایجاد زیرساخت‏ها و توسعه بخش‏های مختلف گردشگری ازجمله طراحی تورهای جدید با استانداردهای جهانی ویژه سنین مختلف با سلیقه‏های خاص به‏ویژه برای بانوان و نوجوانان گام برمی‏دارد.

در همین راستا، در روز بیستم اردیبهشت‏ماه ۹۶ رالی گردشگری بانوان ایران را در شهر ماکو با همکاری و مشارکت منطقه آزاد ماکو برگزار خواهیم کرد و تاکنون نیز استقبال شایانی از این برنامه تفریحی - فرهنگی از طرف بانوان به‏عمل آمده است. این مسابقه رالی،رالی سرعت نیست بلکه رالی نقشه خوانی است و در آن بانوان طبق نقشه مسیر را بارعایت قوانین رانندگی و زمان پیش‌بینی شده طی و از مناطق گردشگری منطقه عبور خواهند نمود. برگزاری این برنامه که با مشارکت وهمکاری منطقه آزاد ماکو به انجام می‏رسد، دو هدف را دنبال می‏کند. نخست اینکه از رانندگی بانوان در جامعه تصوری وجود دارد که با این کار این دیدگاه نقض می‏شود و اعتماد به نفس در بانوان ایرانی افزایش می‏یابد و دیگر اینکه شناساندن مناطق کمتر انتخاب‏شده برای تفریح و سفر است.

در رالی شماره یک که در شهریورماه امسال برگزار کردیم، خانم‏ها پس از عبور از اماکن تاریخی عنوان کردند که ما همین مسیر را که از کاخ سعدآباد آغاز شد تازنجان که در آنجا نیز بناهای تاریخی جذابی دارد، به همراه خانواده مجددا تجربه خواهیم کرد. انجام چنین تورهایی خود به توسعه گردشگری کمک می‏کند. توسعه گردشگری صورت نمی‏گیرد، مگر اینکه در داخل کشور این فرهنگ پایه‏گذاری شود. زمانی که بتوانیم تمام جاذبه‏های گردشگری مربوط به کشور را، ما فعالان حوزه گردشگری به هم‏میهنانمان بشناسانیم به‏طور حتم در عرصه‏های بین‏المللی نیز موفق خواهیم شد.

در برخی محافل مطرح می‏شود که گردشگر ورودی واقعی نداریم و آمارهای منتشره ناصحیح است. نظر شما در این رابطه چیست؟

متاسفانه به‏دلیل اینکه در گردشگری ورودی ساختار تعریف نشده، اغلب با این موضوع سلیقه‏ای برخورد می‏شود و افرادی که ادعا می‏کنند در زمینه گردشگری ورودی فعالیت دارند به اندازه دانش و تخصص خودشان این موضوع را پیش می‏برند. این در حالی‏ است که آیتم‏های جذب گردشگر خارجی از لحاظ سنی، ملیتی و تفکری بسیار متفاوت از هم هستند. در برخی موارد هم دیده می‏شود که دو مساله حجاب و الکل را از موانع جذب گردشگر ورودی می‏دانند که این وجهه از تفکر را من به‏صراحت رد می‏کنم؛ چراکه گردشگرهای ورودی ما وقتی ایران را به‏عنوان مقصد گردشگری انتخاب می‏کنند، تمامی زوایا را مدنظر قرار می‏دهند. اولا در بحث گردشگر ورودی امنیت بسیار حائز اهمیت است و از آنجایی که ما کشور امنی داریم، از این رو دو موضوع یادشده برای افرادی که به قصد دیدن بناهای تاریخی و تمدن ایران سفر می‏کنند و شرق شناس هستند، فاقد اهمیت است.

این موضوع به شناخت ما از بازار و مخاطب بازمی‏گردد. زمانی که آقایان این دو مانع را مطرح می‏کنند، باید به این مساله بنگرند که هیچ وقت یک گردشگر واقعی (اگر ما به‏خوبی توانسته باشیم ایران را برای وی تبیین کنیم و جذابیت‏های موجود در کشورمان را خوب توصیف کنیم) به‏خاطر مجاز نبودن نوشیدنی‏ الکل سفر خود را لغو نمی‏کند. آن دسته از فعالانی که موفق به جذب گردشگر ورودی بوده‏اند، دلیل حضور گردشگران خارجی در ایران را دقیقا تشریح صحیح همان فعالان حوزه گردشگری از قابلیت‏ها و جاذبه‏های ایران می‌دانند. مگر کشورهایی نظیر عربستان سعودی که همانند ما دو قانون دارد، کسی دیگر برای دیدن دو شهر متبرک به‏ دلیل منعی که وجود دارد، سفر نمی‏کند؟ ما باید دنبال گروه‏های مخاطبی باشیم که کشور ما برای آنها می‏تواند مقصد گردشگری مناسبی باشد. علاقه‏مندان به تمدن مشرق‏زمین و افرادی که در رشته‏های ایران‏شناسی تحصیل کرده‏اند یا مطالعات در زمینه کتاب‏های تاریخی ایران داشته‏اند و تمایل دارند از نزدیک این تمدن را نظاره کنند، ازجمله مخاطبان ما می‏توانند باشند و من به جرات می‏توانم بگویم که در این زمینه حتی یک صفحه مطلب از سوی بزرگان این حوزه برای شناساندن بهتر قابلیت‏های ایران نوشته نشده است.

چرا گفته می‏شود که افراد پولدار و ثروتمند به ایران سفر نمی‏کنند؟

در این باره باید گفت که ایران مقصد گردشگری خوش‏گذران نیست و ما گردشگر خوش‏گذران نداریم. اما بهتر است بحث سرمایه‏گذار خارجی که برای کسب‏و‏کار به ایران سفر می‏کند را از این موضوع جدا کنیم و به پرسش شما این پاسخ را بدهم که گردشگر ثروتمند هم به ایران سفر می‏کند و برای مثال باید یادآوری کنم قطاری که از اروپا وارد ایران شد هر خارجی ۱۵ هزار دلار برای سفر خود پرداخت کرده بود و نه ۵۰۰ دلار، بنابراین آیا این افراد ثروتمند نیستند؟ آنها با قطار لوکس سفر کردند و بهترین غذا و گردش را در اختیار داشتند و می‏خواستند که ایران را ببینند. اما باز هم تاکید می‏کنم که ما بحث گردشگر خوش‏گذران نداریم.

درخصوص تشکل‏هایی که اکنون در حوزه گردشگری فعال هستند، نظرتان را بفرمایید؟

افرادی که در این تشکل‏ها نظیر اتحادیه، جامعه یا کانون هستند باید به موضوع گردشگری اشراف کامل داشته باشند و به این حوزه جهت بدهند. این حوزه نیازمند مطالعات میدانی است که تاکنون انجام نشده است.

آموزش در حوزه گردشگری در حال حاضر چه وضعیتی دارد؟

من از آموزش‏ها در این حوزه انتقاد دارم. در دنیا ایجاد آرامش در زمان سرویس‏دهی از اولویت‏ها است اما ما روی این واژه آرامش برای جذب گردشگر کار نکردیم و در سرویس‏دهی مطابق استانداردهای بین‏المللی اقدام نمی‏کنیم. آموزش باید در تمامی ابعاد برنامه‏ریزی‏های ما در حوزه گردشگری جایگاه ویژه‏ای پیدا کند، ابتدا باید سرویس‏دهی به مردم داخل کشور به‏صورت کامل محقق شود و کم‏کم به گوش دیگران در آن طرف مرزها برسد. من ایرادی به کسی نمی‏گیرم، اما یک خواهش دارم اینکه افرادی که علاقه‏مند به حوزه گردشگری نیستند، ولی در این حوزه فعالیت دارند خودشان به‏طور داوطلبانه محیط را ترک کنند و به آنهایی که با علاقه و آموزش‏دیده هستند فرصت فعالیت بیشتری دهند.

خواسته‏های شما از دولت در جهت حمایت از حوزه گردشگری چیست؟

ما آژانس‏های مسافرتی بهانه نبود زیرساخت‏های لازم را برای ادامه فعالیت داریم، اما در وضع موجود اگر شناخت خوبی از بازار پیدا کنیم، بدون دخالت دولت می‏توانیم فعالیت خود را در جذب گردشگر ورودی چند برابر کنیم. بهتر است که صنف ما در فرصت‏شناسی ابتکار عمل داشته باشد و به جای انتقاد و مطالبه، از ایده‏های نو بهره بگیرند و فعالیت‏های مشارکتی انجام دهند. گردشگری زبان‏ گویای توسعه و روش بسیار مطلوبی برای تبیین کشور در عرصه‏های بین‏المللی و حتی سیاست بین‏الملل است. همانند اتفاقی که پس از اقدام ترامپ درخصوص ممانعت از ورود و خروج مهاجران به آمریکا رخ داد، چهره‏ای که مردم آمریکا از ایران دارند، به‏واسطه همین کارهای فعالان بخش خصوصی بود و می‏تواند یکی از عامل‏های مثبت تلقی شود.