انتظار از خودروها در 2050

دنیای اقتصاد:پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۵۰ تعداد ۹/ ۲ میلیارد خودرو در جهان مورد استفاده قرار بگیرد. این آماری است که که کارلوس گون، مدیرعامل سابق گروه رنو - نیسان در تابستان امسال ارائه داد. از آن سو دیتر زیتش، مدیرعامل گروه دایملر نیز عقیده دارد که از میانه دهه ۳۰ قرن حاضر باید به‌طور کامل با آنچه اکنون خودرو خوانده می‌شود خداحافظی کرد و با مفهوم جدیدی از یک ابزار هوشمند که استفاده حمل و نقل نیز دارد رو‌به‌رو شد. موضوعی که دراینجا اهمیت دارد این است که تصور کنیم در سال ۲۰۵۰ خودرو‌ها چه شکلی خواهند بود. تحقیقات زیادی نشان داده‌اند که افراد از اینکه پشت فرمان باشند در آینده خوشحال نخواهند بود و ترجیح می‌دهند در بیشتر مواقع این کار را انجام ندهند. واقعیت این است که خودرو‌ها از جمله ابزارهایی هستند که بسیار انعطاف‌پذیر هستند. پیش از هرگونه پیش‌بینی در رابطه با آینده خودروسازی باید بدانیم افراد در آینده چه ترجیح‌هایی دارند. برای مثال طراحان خودرو‌های آینده باید بدانند که افراد چه تمایلاتی دربخش حمل‌ونقل‌ دارند و چه فناوری‌هایی در آینده وجود خواهند داشت. یکی از مهم‌ترین‌ مسائلی که می‌تواند روی صنعت خودرو‌سازی موثر باشد، فناوری‌های در دسترس در آینده خواهد بود.

۳۰ سال دیگر دنیا چگونه جایی خواهد بود؟ موبایل‌های آن روز چه شکلی خواهند داشت؟ تلویزیون‌ها چطور کار می‌کنند؟ خانه‌ها با کدام اصول ساخته می‌شوند؟ جاده‌ها، خیابان‌ها و در کل سیستم‌های حمل‌و‌نقل چه تکنولوژی را به خدمت می‌گیرند؟ شاید مهم‌ترین سوال در این میان، آینده خودروها باشد. این سوال که در سال ۲۰۵۰ خودروسازی چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد، سوالی اساسی و بنیادین است. طی ۳۳ سال آینده جمعیت کره زمین به بیش از ۹ میلیارد نفر خواهد رسید و برای این تعداد حداقل به ۲ میلیارد خودرو نیاز داریم. آنچه امروز از ۳ دهه آینده تصور می‌شود، با آنچه در اواخر دهه ۸۰ درباره دوران فعلی‌مان تصور می‌شد تفاوتی ساختاری دارد. نخبگان و کارشناسان زبده در سال ۱۹۸۷ وقتی درباره سال ۲۰۱۷ صحبت می‌کردند تقریبا آنچه امروز داریم را پیش‌بینی می‌کردند. اما نخبگان امروزی عملا درباره سال ۲۰۵۰ هیچ تصور یا تخیلی که بخواهند پای آن بایستند، ندارند. تنها ابهام پیش‌بینی نشده سه دهه قبل، نادیده گرفتن بازار نوظهور و بکری به اسم خاورمیانه بوده است. اما درباره ۲۰۵۰ فهرستی از نقاط کور و ابهامات وجود دارد. با این حال مجموعه‌ای از گزارش‌ها، پیش‌بینی‌ها، کارشناسی‌ها و تحلیل‌هایی از گوشه و کنار دنیا که از سوی کارشناسان مطرح شده را گردآوری کرده‌ایم تا بتوانیم شمایی قابل درک از ۳۳ سال آینده داشته باشیم.

پیش‌بینی‌های اولیه

تقریبا اجماع نظرات بر این است که دولت‌ها و شرکت‌ها با دست و دلبازی بیشتر به جای سرمایه‌گذاری‌های چند میلیون دلاری، سراغ سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری خواهند رفت از یکسو باور بر این است که فضا آنقدر برای عرض اندام شرکت‌های استارت‌آپ باز می‌شود که شرکت‌های فناورانه نیز تمایل شدیدی برای حضور در صنعت خودرو خواهند داشت. از سوی دیگر تصور می‌شود بزرگان خودروسازی در یک اتحاد نانوشته، بزرگ‌ترین مافیای صنعتی را شکل خواهند داد. همان‌طور که از حال و روز فعلی صنعت خودرو نیز برمی‌آید، در ۲۰۵۰ آمریکا به‌طور قطع اصلی‌ترین بازار خودروی دنیا نخواهد بود. چین و روسیه بیشترین پول‌ها را در این زمینه خرج خواهند کرد. با احتمال ثبات سیاسی کشورهای عربی، شاید این منطقه تبدیل به سومین بازار بزرگ خودرو در دنیا شود. خاورمیانه همچنان رکورد مصرف‌گرایی در حوزه تولیدات متوسط و خانوادگی را به خود اختصاص خواهد داد.

با توجه به رشد بی‌امان جمعیت، صنعت حمل‌و‌نقل شهری و تجاری شدیدا وابسته به صنعت خودرو خواهد شد و لیستی بلندبالا از کمپانی‌های خودروسازی که به‌صورت تخصصی درگیر مسائل حمل‌و‌نقل می‌شوند، شکل خواهد گرفت. از سوی دیگر خودروسازان باید با معضلی به اسم سوخت دست و پنجه نرم کنند. بحران آب جدی‌تر از همیشه مطرح می‌شود. کم‌آبی تاثیر خود را در خط تولیدها هم نشان می‌دهد. خودرو و خودروسازی برای خود درجات عالی آکادمیک را تخصیص خواهند داد. فناوری‌های دیجیتال مانند امروز در حاشیه صنعت اتومبیل نخواهند بود. آی‌تی در بدنه خودروسازی نفوذ خواهد کرد. توسعه پایدار اصلی‌ترین تاثیر خود را در گستره شهرها نشان می‌دهد به‌صورتی که در سال ۲۰۵۰ حدود ۸۰ درصد جمعیت کل دنیا در شهرها سکونت خواهند داشت. در حالی‌که امروز این عدد تنها ۶۰ درصد از کل را در بر می‌گیرد.

سوخت‌های فسیلی همچنان محبوب

اگر پیش‌بینی‌ها درست از آب دربیاید و همه‌چیز طبق برنامه پیش برود، سال ۲۰۵۰ چیزی حدود دو‌سوم خودروهای موجود در خیابان‌ها همچنان از موتورهای درون‌سوز که سوخت اصلی‌شان بنزین یا گازوئیل است،‌ استفاده خواهند کرد. این یکی از بدترین فجایع ممکن برای شرکت‌های آینده‌نگر و سازنده‌های غول‌آسای محصولات برقی و هیبریدی به شمار می‌رود. گفته می‌شود پرونده محصولات پیل سوختی (هیدروژنی) و اتانول‌سوزها دیگر به کلی بسته خواهد شد. البته به اصرار دولت‌ها، ابلاغ قوانین سختگیرانه و محدودیت‌های دیگر، ساختار این پیشرانه‌ها دستخوش یک تغییر انقلابی خواهد شد. شاید کشف میادین جدید نفت و ضریب بالای استحصال دورنمای اتمام طلای سیاه را کمی به تعویض بیندازد ولی نکته مهم آن است که دیگر شاهد خودروهایی که مصرف سوختی بالای ۷ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر دارند، نخواهیم بود. اما در این بین ایالات متحده ساز خودش را می‌زند. دولت فدرال آمریکا مایل نیست یک بار دیگر بحران خودروسازی را تجربه کند. گفته می‌شود رودآیلند و ۷ ایالت دیگر این کشور کالیفرنیا، کانکتیکات، مریلند، ماساچوست، نیویورک، اورگون و ورمونت از قانون آلودگی صفر وسیله نقلیه کالیفرنیا موسوم به ZEV پیروی خواهند کرد.

همراهان جهانی زد.ئی. وی نیز شامل کشورهایی مانند آلمان، انگلیس، هلند، نروژ و کانادا هستند. تا سال ۲۰۵۰ خودروسازان تنها اجازه دارند خودروهایی با آلودگی صفر را در این کشورها به فروش برسانند. با این برنامه، میزان تولید جهانی آلودگی تا ۴۰ درصد کاهش خواهد یافت، سطح آب دریا و درجه‌حرارت پایین خواهد آمد، وضعیت آب‌وهوایی معتدل‌تر می‌شود و انسان‌ها سالم‌تر، ایمن‌تر و طولانی‌تر زندگی خواهند کرد. اعلام قانون فوق در تقارن با کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در پاریس (COP۲۱) صورت می‌گیرد. البته هنوز مشخص نیست که آیا همراهان زد.ئی. وی، قانونی که زمان چندانی از تکمیل آن در آگوست سال قبل نمی‌گذرد، از ضمانت اجرایی لازم برای چنین مقرراتی برخوردار هستند یا خیر؛ آن هم مقرراتی که می‌تواند تاثیر بسیار شگرفی بر بازار اتومبیل جهان داشته باشد.

از دغدغه ترافیک تا بحران ترافیک

تا سال ۲۰۵۰ سرعت توسعه خودروسازی از سرعت توسعه راه‌ها پیشی می‌گیرد. در اغلب شهرهای دنیا دولت‌ها نمی‌توانند از پس سازگار کردن مسیرهای عبور و مرور طبق استانداردهای وقت بربیایند. ترافیک دیگر محدود به شهرهای شلوغ نخواهد بود. حتی اتوبان‌ها نیز میزبان حجم سرریز شده خودروها خواهند شد. تنها حربه شرکت‌ها افزودن آیتم‌های بیشتر رفاهی و به‌عبارتی همان آپشن است. کسب و کارهای آتی کاملا با برون‌سپاری دوست خواهند شد و پدیده دورکاری با زیرمجموعه‌ای به اسم ماشین‌کاری روبه‌رو می‌شود. بخش قابل توجهی از کارهای ادارات توسط کارمندانی که درون خودروهای شخصی‌‌شان حضور دارند، انجام می‌شود.

خداحافظی با قطعه‌سازی

حتی این روزها نیز در برخی از کشورهای اروپایی شاهد حذف تعمیرگاه‌ها و فروشندگان قطعات یدکی هستیم. بازارها در سال ۲۰۵۰ آنقدر مصرف‌گرا و تنوع‌طلب شده‌اند که خودروسازان مجبور به ساخت پیمانه‌ای خودروها می‌شوند. همه‌چیز در قالب ماژول‌های قابل تعویض تصور خواهد شد. تعمیر و عیب‌یابی قطعات کاملا منسوخ خواهد بود. حتی فناوری تا جایی پیش خواهد رفت که موتور خودروها نیز به سادگی تعویض می‌شوند. مساله بازیافت طی دهه‌های بعدی یک چالش عمیق خواهد بود.

زبان عجیب طراحی خودرو

طبق آمار انجمن جهانی خودروسازی، طی سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ پرطرفدارترین کلاس طراحی خودرو شاسی‌بلندهای سایز متوسط و کراس‌اوورها خواهند بود. اما آنچه قرار است در سال ۲۰۵۰ تبدیل به زبان غالب طراحی خودرو شود، خودروهای مینی‌سایز است. اما نه مانند آنچه امروز توسط برندهایی مانند Mini‌ و Smart شاهد هستیم. مهندسان به سبک نوینی از آیرودینامیک دست پیدا خواهند کرد. فرم گرافیک خودروهای امروزی که از آن به‌عنوان جسور و خشن یاد می‌شود، در آینده به فرمی کاملا طبیعی بدل خواهند شد. در حقیقت کمپانی‌ها مجبور شده‌اند برای کاهش هرچه بیشتر مصرف سوخت، مدل‌های خود را مثلثی، تند و تیز شکل دهند.

موتورهای کوچک و گیربکس‌های مدرن

خودروهای کوچک به دلیل موتورهای کوچک‌شان چندان باب میل جوان‌ها نخواهند بود. به همین دلیل استفاده از توربوشارژ در کلیه موتورها دیگر امری طبیعی خواهد بود. فلسفه پیشرانه‌های کم‌حجم ولی تقویت‌شده کاملا به‌عنوان یک استراتژی قابل قبول از سوی همه خودروسازان اجرا خواهد شد. جعبه‌دنده دستی را دیگر تنها می‌توان روی معدود خودروهای اسپورت آن روزها مشاهده کرد. گیربکس اتوماتیک تقریبا همه خودروها را شامل شده است. عمده مهندسی آن روزهای صنعت خودرو در توسعه آپشن‌های دیجیتال و سیستم‌های هوشمند است. در حقیقت شاید باورکردنی نباشد ولی خودروسازی شاهد تغییر عمیقی در طراحی موتورهای احتراق داخلی نخواهد بود.

نقش‌آفرینی چین

بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده خودرو در حال حاضر دارای ۱۷۰ شرکت ریز و درشت خودروسازی است. تولید بعضی از آنها حتی کمتر از ۱۰ هزار دستگاه در سال خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود در ۲۰۵۰ چین سالانه ۱۰۰ میلیون دستگاه فروش داشته باشد که گفته می‌شود ۸۰ درصد آنها محصولات برقی هستند. رشد جمعیت چین به قدری غیر قابل کنترل خواهد بود که عمده درگیری فکری خودروسازی چین، تامین خودرو برای مردم خودشان خواهد بود. این‌طور که از آمار و داده‌های اولیه برمی‌آید، تنها ۲۰ درصد تولید کل این کشور صادر خواهد شد. بازارهای در حال توسعه و نیمه توسعه‌یافته مانند ویتنام،‌ اندونزی و خاورمیانه تبدیل به اصلی‌ترین مشتریان چین خواهند شد.

در سال ۲۰۵۰ از ۱۰ خودروساز برتر دنیا حداقل ۴ خودروساز اصالتی چینی دارند. از سوی دیگر بازار خودروهای خاص این کشور میزبان نیمی از صادرات خودروسازی فرانسه خواهد بود. تصور ترسناکی از ۳ دهه آینده خودروسازی چین به گوش می‌رسد. کارشناسان بر این باورند که توسعه صنعت خودروسازی چین تنها در زمینه تولید و مصرف نخواهد بود. آنها تبدیل به بخش بزرگی از مالکان خودروسازی آلمان خواهند شد. ۳۰ درصد خودروسازان چینی تنها در زمینه تلفیق اتومبیل و صنعت حمل‌و‌نقل فعالیت خواهند داشت. ماحصل شراکت تجاری چینی‌ها و همتایان اروپایی و آمریکایی، سود سرشار برای دولت چین خواهد بود.

ابهام شدید درباره خودران‌ها

آنچه تمام مدت دو سال اخیر کل صنعت خودرو را درگیر خود کرده بود، طی ۳ دهه آینده با سرنوشتی عمیقا مبهم دست و پنجه نرم خواهد کرد. داریم درباره خودروهای بی‌سرنشین یا همان خودران‌ها صحبت می‌کنیم. آخرین متد نخبه‌های مهندسی صنعت اتومبیل که می‌خواهند کنترل شخصی را بر فرآیند حمل‌و‌نقل جاده‌ای حذف کنند. حضور غول‌هایی مانند گوگل، اوپل و اوبر دلیل موجهی بر جدی بودن این نوع از محصولات است. اما هیچ تضمینی برای موفقیت خودران‌ها طی ۳ دهه آینده در دست نیست. هنوز معلوم نیست که بازده مالی این مدل‌ها برای سرمایه‌گذارانشان چگونه و طی چه بازه زمانی صورت خواهد گرفت؟ این بدترین خبر برای سهامداران و سرمایه‌گذاران کلان است. دولت‌ها بخش اعظم تمرکز خود را روی کنترل ترافیک و افزایش ایمنی صرف خواهند کرد. بعید به نظر می‌رسد با توجه به چالش‌های عمیق ایمنی که هنوز هم خودران‌ها نتوانسته‌اند از آن سربلند بیرون بیایند، در آینده شاهد جلب توجه نمایندگان مردم در مجالس و پارلمان‌ها باشیم.