افق مبهم تولید جهانی فولاد در ۲۰۲۲
تحریم روسیه و عرضه غیررسمی محصولات فولادی این کشور به بازار جهانی اما با مهار این شوک، قیمت‌ها را در جهت کاهشی سوق داده است. دلیل این موضوع عمدتا به رفتار بازیگران روسی در بازار فولاد مربوط است که محصولات خود را با قیمت کمتر به مشتریان عرضه می‌کنند تا به این وسیله درآمد خود را در سطح مطلوبی نگه داشته و تولید ادامه یابد.
به‌رغم افت تولید ماهانه فولاد در جهان (نسبت به مدت مشابه سال‌قبل) در ماه آوریل میزان تولید بیشتر از ماه مارس بود. به‌رغم این وضعیت اما همچنان شکاف مشخصی در بازار جهانی فولاد وجود دارد که ناشی از کاهش مستمر تولید فولاد در فاصله ماه‌های ژانویه تا آوریل ۲۰۲۲ است. انتشار آمارهای تولید فولاد در ۶۴کشور مرجع در آوریل نشان از همین موضوع دارد.
با توجه به جمع‌‌‌‌‌‌‌‌بندی‌‌‌‌‌‌‌‌های اولیه از شرایط تولید و مصرف فولاد در ۴ماهه نخست ۲۰۲۲ مشخص شد تولید این فلز اساسی در ابتدای سال تا پایان ماه نخست تابستان حدود ۶۲۰میلیون تن بوده که به معنای نزول بیش از ۷درصد تولید فولاد در جهان است.
دلیل عمده این افول به جنگ اوکراین و روسیه و بی‌‌‌‌‌‌‌‌میلی چین به تداوم تولید بی‌‌‌‌‌‌‌‌محابای فولاد برمی‌گردد. منطقه CIS با افت ۱۱درصدی در تولید ۴ماهه رکورددار سقوط در جهان است. کل تولید این منطقه در این دوره زمانی حدود ۳/ ۳۱میلیون تن است.
نزول تولید فولاد در این منطقه در آوریل شدید بوده و به ورای ۱۸درصد می‌رسد که عمدتا ناشی از خاموشی چراغ تولید فولاد در بخش‌هایی از کشور اوکراین است. این ناحیه در حالی در این‌ماه ۳/ ۷میلیون تن فولاد تولید کرده که این منطقه سال‌گذشته در همین‌ماه بیش از ۸میلیون تن تولید داشت و در مجموع ۴ماهه نیز حدود ۳۵میلیون تن بود.
بعد از این ناحیه جنگ‌‌‌‌‌‌‌‌زده، این آسیا و اقیانوسیه و به‌طور ویژه چین است که در زمینه تولید فولاد با کاهش عملکرد روبه‌رو است. کاهشی که عمدتا ناشی از مسائل زیست‌محیطی و برخی ابهامات در زمینه سیاستگذاری حزب کمونیست است. چین که تا اینجای سال بیش از ۱۰درصد کاهش تولید داشته، تولید فولاد خود را نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته حد فاصل ژانویه تا آوریل بیش از ۳۰میلیون تن کم کرده است. چین که از ابتدای سال‌جاری میلادی تاکنون ۳۳۶میلیون و ۲۰۰هزار تن فولاد تولید کرده، سهمی ۷۴درصدی از کل تولید فولاد در آسیا-اقیانوسیه دارد.
افت تولید در این کشور در کنار کاهش تولید فولاد در ژاپن موجب شده تا رشد محسوس تولید در هند اثر چندانی بر آمارهای صنعت فولاد جهان نداشته باشد.
تولید در سه‌ماه ژانویه، فوریه و مارس به ترتیب حدود ۱/ ۶، ۷/ ۵ و ۸/ ۵درصد افت کرده و در آوریل ۲۰۲۲ نیز بیش از ۵درصد کاهش یافته است. میزان تولید فولاد در جهان در سه‌ماه ژانویه، فوریه و مارس به ترتیب معادل ۱۵۵، ۷/ ۱۴۲ و ۱۶۱میلیون تن بوده است. بر مبنای اعلام انجمن جهانی فولاد اگر در همه ماه‌های بعدی تا پایان سال۲۰۲۲ تولید در سطح ماه آوریل باقی بماند، میزان تولید جهانی فولاد در این سال را به ورای ۱۹۰۰میلیون تن خواهد رساند که رقم قابل‌توجهی است. اهمیت این رقم قابل‌توجه این است که نسبت به سال۲۰۲۱ در مرتبه بالاتری است.
موضوعی که خبر از امکان‌‌‌‌‌‌‌‌پذیری بروز رشد تولید جهانی فولاد در سال۲۰۲۲ می‌دهد. در سال۲۰۲۱ کل تولید فولاد در ۶۴ کشور منتخب حدود ۱۹۱۱میلیون تن بود که حدود ۳درصد بیش از رقم به‌دست آمده در سال۲۰۲۰ بود. به این ترتیب می‌توان ادعا کرد اگر ابهامات ناشی از جنگ، پاندمی و جدال‌‌‌‌‌‌‌‌های تجاری از جهان رخت ببندد یا مسیر به سمت کاهش تنش‌ها و فرونشستن ابهامات حرکت کند، احتمال رشد تولید کاملا محتمل است.
دلیل عبور میزان تولید جهانی فولاد در آوریل به ورای ۱۶۱میلیون تن این است که قیمت در سطح قابل‌قبولی قرار داشت و در آن مقطع تولیدکنندگان را تحریک کرد. در این‌ماه عمدتا قیمت فولادخام در بازارهای جهانی در بازه محدود و به نسبت مناسبی نوسان داشت و همین عامل باعث شد تا تولیدکنندگان جهانی فولاد به سمت کسب سود و افزایش درآمد حرکت کنند. در آوریل ۲۰۲۲ قیمت فولادخام در محدوده هر تن ۷۵۵ دلار قرار داشت. این عدد در ابتدای ماه آوریل حدود ۷۵۰ دلار بود که در برخی مقاطع تا ۷۷۵ دلار نیز صعود کرد و در ابتدای ماه می حتی به ۸۰۰دلار نیز نزدیک شد، اما این روند از اواسط ماه می معکوس شد و به دلایل مختلفی رو به نزول گذاشت.
براین مبنا می‌توان ادعا کرد با توجه به نامشخص‌بودن نحوه بازی فولادسازان روسی، ابهامات فولادسازان چین برای برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی و تولید و نیز ضربات جنگ به پیکر صنایع فولاد اوکراین، انتظار یک شرایط کاملا باثبات در بازار جهانی دور از عقلانیت است. از آن‌سو هنوز درباره پایان یا تداوم پاندمی و بازگشت واریانت‌‌‌‌‌‌‌‌های تازه ویروس کووید-۱۹ نمی‌توان با قطعیت سخن گفت، بنابراین هر نوع تحلیلی درباره آتیه بازار جهانی فولاد و نحوه عملکرد فولادسازان باید با لحاظ این مسائل تهیه و تنظیم شود.
پیش‌بینی «دنیای‌اقتصاد» از آتیه قیمت فولادخام در بازار جهانی، کاهش قیمت تا سطوح پایین‌تر از ۶۹۰ دلار است. بررسی گزارش‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف موسسات تحقیقاتی در کنار مطالعه سناریوهای مختلف نهادهای بین‌‌‌‌‌‌‌‌المللی از آینده اقتصاد جهان، این گزاره را تایید می‌کند.
برای نمونه وب‌سایت تریدینگ اکانومیک پیش‌بینی کرده بهای فولاد تا پایان سال به سطح ۶۴۰ دلار می‌رسد. برخی دیگر از موسسات تحقیقاتی نیز نزول تا سطح ۷۰۰ دلار را پیش‌بینی کرده‌‌‌‌‌‌‌‌اند.
تحقق این اعداد به معنای کاهش انگیزه تولید و افت خروجی در صنایع فولاد در اقصی‌‌‌‌‌‌‌‌نقاط جهان است. این یعنی نه‌تنها نرخ تولید فولاد در جهان در سال۲۰۲۱ دوباره تکرار نخواهد شد که احتمالا در سال۲۰۲۲ جهان شاهد سقوط تولید فولادخام به سطحی کمتر از ۱۸۵۰میلیون تن باشد.
