چاله‌های صنعت هوایی ایران

علی عابدزاده از دو شوک بزرگ که امسال به صنعت هوایی وارد شده سخن گفت، همچنین از برخی از دستگاه‌ها به‌خاطر همگام نبودن با صنعت هوانوردی کشور انتقاد کرد. جهش ۵/ ۲ برابری نرخ ارز به همراه تحریم‌های بین‌المللی، شوک‌هایی بود که به اعتقاد عابدزاده امسال به صنعت هوایی وارد شد. بیان این مشکلات از سوی رئیس سازمان هواپیمایی کشوری در نهایت به درخواستی منجر شد که مورد تاکید مدیرعامل هما هم قرار گرفت. دادن اختیارات ویژه در این حوزه به متولیان صنعت هوایی، درخواست مقامات مسوول صنعت مذکور از وزیر راه و شهرسازی بود.

وزیر راه و شهرسازی در مراسم تجلیل و تکریم نخبگان و متخصصان صنعت هوانوردی، گفت: ایران از دهه ۷۰ در کشور برای توسعه صنعت هوانوردی برنامه‌ریزی کرده و این مهم در قانون‌های برنامه نیز دیده شده است. اما چون در این امر اتحاد و یکپارچگی وجود نداشت یا به دلایل گوناگون نسبت به این هدف اهتمام نشان داده نشد، به‌رغم آنکه اقداماتی نیز انجام شد، در این زمینه عقب‌ماندگی وجود دارد. او افزود: امروز نیاز به استفاده از صنعت هوانوردی، روزافزون است. اخیرا اعتراضی مبنی بر نبود پرواز از سوی چند استان در هیات دولت مطرح شد. در این موارد برای ما که مسوول هستیم، هیچ پاسخی به غیر از آنکه مثبت باشد و ظرفیتی را در اختیار مردم قرار دهد، پذیرفته نیست. بنابراین باید نگاه‌ها را متفاوت کنیم و شیوه‌هایی که مطمئن هستیم جواب نمی‌دهد و جواب نداده است را کنار بگذاریم. با شیوه‌های جدید وفق مقررات کار کنیم، به نحوی که هم خدمات مناسب در اختیار مردم قرار بگیرد و هم ما بتوانیم با استفاده از همه ظرفیت‌ها، مسیر توسعه را دنبال کنیم.

اسلامی به ضرورت تدوین سندی که صنعت هوانوردی را به سمت توسعه می‌برد، اشاره و عنوان کرد: باید یک خط‌مشی توسعه هوانوردی در کشور تصویب شود. باید سندی را در مقابل خود قرار دهیم که مشخص کند هوانوردی کشور قرار است به کجا برسد؟ الزامات و ملزومات را نیز شناسایی کرده و به سمت توسعه حرکت کنیم. ما نیاز داریم که به این سمت حرکت کنیم چراکه در این صنعت سرمایه داریم و مهم‌ترین سرمایه ما، سرمایه انسانی است. فارغ‌التحصیلان ما با هزینه‌های این کشور تربیت نمی‌شوند که برای دیگران کار کنند. آنها به شغل نیاز دارند. نیروهای متخصصی که در مقاطع گوناگون، به ویژه کارشناسی و ارشد فراوانند که تحصیلات دارند، اما شغلی برای آنها وجود ندارد. اگر شرکت‌های ما تقاضا مطرح نکنند و از ظرفیت‌ها استفاده نشود، این جوانان کجا باید مشغول شوند؟ ظرفیت‌های علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها کجا باید به‌کار گرفته شود؟ نباید اجازه دهیم که به راحتی گران‌ترین نیروی انسانی ما که خلبان‌های ما هستند، به دلایل گوناگون ترجیح دهند که در جای دیگر خدمت کنند. نباید اجازه دهیم نیروهای تحصیلکرده ما که ثروت مهم کشور هستند، در کشوری دیگر به فکر شغل باشند. بنابراین باید برنامه‌ریزی کنیم. باید خط‌مشی تعیین‌کننده داشته باشیم و با چشم‌اندازی ۱۰ ساله تلاش کنیم.

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه ایران‌ایر هواپیمایی حامل پرچم ایران است، گفت: برای اینکه این شرکت بتواند با افتخار به حیات خود ادامه دهد، همه باید کمک کنیم که از بحران‌های امروز خارج شود. جابه‌جایی نفرات مهم نیست. بینش، نگرش و رفتار سازمانی و مدیریت است که به آحاد نیروی سازمانی ما مربوط می‌شود. باید کمک کنیم که این شرکت به عملکردی اعلا برسد. نمی‌شود شرکتی که حامل پرچم کشور است، عملکرد اعلا نداشته باشد. وظیفه همه است که کمک کنند با اصلاح ساختار و اصلاح وضعیت حقوقی به لحاظ مقرراتی و ایجاد ظرفیت، ایران‌ایر به تناسب برسد و خدمات‌رسانی خود را در مسیرهای گوناگون داخلی و خارجی گسترش دهد.

انتظارات وزیر جدید راه از صنعت هوایی درحالی مطرح شد که علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشور و معاون وزیر راه و شهرسازی در این مراسم با اشاره به شوک‌هایی که به تازگی به صنعت هوانوردی کشور وارد شده است، گفت: در طول چند ماه اخیر تحولات زیربنایی در ساختار حمل‌ونقل هوایی کشور ایجاد شده است. یکی از این تحولات، تغییرات ناگهانی نرخ ارز بود. نرخ ارز تقریبا به ۵/ ۲ برابر افزایش پیدا کرد. پیش از این گاهی با ۳۰ درصد افزایش نرخ ارز، صنعت با مشکل جدی روبه‌رو می‌شد. اما این بار این تغییرات با ۵/ ۲ برابر رشد به صنعت تحمیل شده، بنابراین صنعت با شوکی مواجه شده که اداره آن بسیار سخت است. در همین دوران مسائل تحریم جدی‌تر شده است. تحریم همیشه بوده، اما همزمان با تغییرات نرخ ارز نبوده است. اکنون دو شوک به‌صورت همزمان به صنعت وارد شده؛ بنابراین لازم است شرایط فعلی را حفظ و مدیریت کنیم.

معاون وزیر راه و شهرسازی عنوان کرد: عبور از شرایط ویژه‌‌ای که در صنعت ایجاد شده است، نیاز به جسارت، تجربه، دانش و مدیریت دارد. این درحالی است که خیلی از مشکلات گذشته سر جای خود باقی است. این‌گونه نیست که امروز همه جامعه و مسوولان دست به دست هم داده باشند تا صنعت از مشکل عبور کند. همه کمک می‌کنند، اما این اقدامات به سرانجام نرسیده است و فضا برای حرکت رو به جلو آماده نیست. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری با انتقاد از برخی دستگاه‌ها به‌خاطر همگام نبودن با صنعت هوانوردی کشور گفت: دستگاه‌هایی وجود دارند که با وجود آنکه امروز باید کنار ما قرار بگیرند، به‌دلیل ساختاری که دارند، هنوز در کنار صنعت قرار نگرفته‌اند. این مساله در بعضی موارد باعث نا امیدی می‌شود.

عابدزاده با انتقاد از عملکرد ایکائو در مواجهه با تحریم‌های هوانوردی ایران نیز، گفت: به‌رغم آنکه در اراده‌ و روح سازمان جهانی هواپیمایی کشوری نزدیک کردن ملل، ترویج دوستی و گسترش روابط اقتصادی، اجتماعی و انسانی پیش‌بینی شده است، اما قدرتمندان و صاحبان زر و زور از همین فضا برای لطمه زدن به ما استفاده می کنند. ما متعهد به رعایت مقررات سازمان جهانی هواپیمایی کشوری هستیم. اما در ضوابط و مقررات این سازمان پیش‌بینی نشده است که اگر تحریمی اتفاق افتاد، کشور تحریم شده چه باید انجام دهد. بنابراین کار بسیار سختی در پیش داریم. باید تحریم را مدیریت کنیم و همزمان به نگاهی که سازمان جهانی کشوری دارد، که همان ایمنی است، توجه کنیم.

معاون وزیر راه و شهرسازی عبور از این شرایط دشوار را نیازمند داشتن اختیارات بیشتر صنعت هوانوردی و سازمان هوانوردی کشوری دانست و گفت: ما نیازمند اختیاراتی هستیم که بتوانیم از این فضا به سلامت عبور کنیم. این اختیارات باید توسط مسوولان مربوطه به ما داده شود. اگرچه در طول یک‌سال اخیر، پیش‌بینی‌های لازم انجام شده است، اما آن‌طور که باید مساعدت می‌شد و اختیارات داده می‌شد، داده نشده است. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری به بررسی نقاط قوت هوانوردی کشور پرداخت و گفت: ما نقاط قوتی در صنعت داریم که با اتکا به آنها می‌توانیم جلو برویم. اولین نقطه قوت این است که بازار بسیار ارزشمند داخلی و خارجی در کشور وجود دارد. بازار داخلی به این زودی اشباع نخواهد شد. شبکه پروازی کشور می‌تواند به مراتب از شبکه فعلی گسترده‌تر باشد. این شبکه می‌تواند بین ۲ تا ۳ برابر بزرگ شود. عابدزاده، در اختیار داشتن نیروی انسانی متخصص را مزیت دیگر صنعت هوانوردی ایران دانست.

رئیس سازمان هواپیمایی کشوری در ادامه سخنان خود با ابراز نگرانی از دخالت‌های احتمالی آتی در صنعت هوانوردی گفت: باید از کارهای تکلیفی که معمولا به صنعت تحمیل می‌شود، پرهیز کنیم. ساختار اقتصادی که برای صنعت تعیین شده، بسیار جوان است. مدت زیادی از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما نمی‌گذرد. نتیجه آزادسازی نرخ ارز در شرایط عادی بعد از ۶ یا ۷ سال خود را نشان می‌دهد، اما ما در شرایط بسیار سخت نرخ را آزاد کردیم. دست‌اندرکاران صنعت باید تلاش کنند این دستاورد که بعد از بیش از ۲۵ سال تلاش، به سختی به دست آمده مورد خدشه قرار نگیرد.

عابدزاده به برخی سوءاستفاده‌ها از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما اشاره کرد و گفت: نگرانی این است که بعضی از حرکات همکاران ما در صنعت باعث شود مسوولان کشور به این ساختار خدشه‌ای وارد کنند. این مساله می‌تواند به زیان صنعت باشد. فرزانه شرفبافی مدیرعامل «هما» نیز در این مراسم بر صحبت‌های عابدزاده صحه گذاشت و گفت: در شرایط تحریم اگر قرار باشد صنعت هوانوردی را سرپا نگاه داریم، نیاز به اختیارات ویژه داریم. این اختیارات لازم است تا تصمیم‌گیری‌های ناگهانی که بنابر شرایط تحریم به ما تحمیل می‌شود، جای سوال نداشته باشند.