به گزارش «دنیای‌اقتصاد» بر اساس اظهارات اخیر مجریان پروژه مسکن‌‌سازی دولتی، ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن روی اراضی خاصی اجرا می‌‌شود که قیمت آنها معادل یک‌‌سوم قیمت ساخت باشد. به بیان دیگر دولت ارزان‌‌ترین زمین‌‌هایی را که کمترین قابلیت برای ساخت‌و‌ساز شهرک‌‌های مسکونی دارد و به همین خاطر میانگین قیمت آنها بسیار پایین است، برای ساخت واحدهای مسکونی نهضت ملی انتخاب کرده است. اگرچه ناگفته پیداست زمین‌‌هایی تا این اندازه ارزان در کدام نواحی واقع شده است، اما برخی مدیران ارشد دخیل در این پروژه به صراحت عنوان کرده‌‌اند که در برنامه‌‌ریزی اختصاص زمین برای نهضت ملی مسکن بیشتر به دنبال استفاده از زمین‌‌های واقع در «حریم شهرهای جدید» هستند تا با الحاقاتی، ظرفیت‌‌های بالقوه این اراضی را بالفعل کنند! همچنین گفته شده است که زمین‌‌های مولد در شهرهای جدید برای احداث پروژه‌های روبنایی، زیربنایی، تاسیسات شهری و تامین سرانه‌های خدماتی استفاده خواهد شد. برنامه‌‌ای که دولت در نهضت ملی مسکن دنبال می‌‌کند ساخت مسکن با اولویت حریم شهرهای جدید و اختصاص اراضی مرغوب‌‌تر و نزدیک‌‌تر به مرکز این شهرها به سایر سرانه‌ها و تاسیسات شهری مورد نیاز است؛ نسخه وارونه‌‌ای که کاملا بر خلاف مطالبه ثبت‌‌نام کنندگان در پروژه مسکن‌‌سازی دولتی است. اگر انتخاب به متقاضیان خانه‌های دولتی واگذار شود، آنها حتما بین محدوده شهرهای جدید و حریم این شهرها، گزینه اول را انتخاب خواهند کرد و با این حال برنامه‌‌ریزی بر خلاف این ارجحیت بدیهی زمین‌‌های واقع در دل شهرهای جدید صورت گرفته است.

نکته قابل تامل این است که شهرهای جدید خود با قدری فاصله از حریم شهرهای مادر جانمایی شده است و اکنون نهضت ملی مسکن هم قرار است در حریم این شهرهای واقع در حریم، ساخته شود. این در حالی است که به تازگی عبدالجلال ایری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی حتی مدل ساخت واحدهای نهضت ملی در شهرهای جدید را نیز نسخه نامناسبی توصیف کرد و گفت: عموم متقاضیان خانه‌های طرح نهضت ملی در تهران از اینکه خانه‌هایشان در شهرهای جدید و با فاصله بسیار زیاد از مرکز استان تهران تحویل می‌‌شود، ناراضی هستند. بنابراین باید ابتدا به دنبال خانه‌‌سازی در داخل پایتخت باشیم. او نسخه جایگزین توسعه شهرهای جدید را احیای بافت‌های فرسوده در کلان‌شهرها دانست و گفت: در حال حاضر تهران نزدیک پنج هزار هکتار بافت فرسوده دارد که به‌دلیل وجود زیر ساخت‌‌های اساسی در این محدوده‌ها مانند برق، آب و گاز، امکانات فرهنگی و ورزشی، خدماتی، نیروی انتظامی و مراکز خدمات درمانی و نیز برخورداری از زیرساخت‌‌های مناسب حمل‌ونقلی، ظرفیت بسیار خوبی برای ساخت مسکن در قالب طرح نهضت ملی به شمار می‌‌آید.

این در حالی است که حالا خبرها حکایت از آن دارد که ساخت واحدهای نهضت ملی نه در داخل شهرهای مادر و نه حتی داخل شهرهای جدید، بلکه با اولویت جانمایی در حریم شهرهای جدید صورت می‌‌گیرد. حتی واحدهای ابرپروژه‌های مسکن دولتی نظیر مسکن مهر و اقدام ملی مسکن که در دل شهرهای جدید ساخته شده نیز با استقبال سکونت روبه‌رو نشده و از هم‌‌اکنون می‌‌توان سرنوشت واحدهای نهضت ملی مسکن را که در حریم این شهرهای ساخته می‌‌شود، پیش‌‌بینی کرد. در طول دو دهه گذشته جمعیت ساکن در شهرهای جدید در کشور کمتر از یک‌‌پنجم جمعیت‌‌پذیری این شهرها بوده و این در حالی است که بسیاری از سرانه‌های خدماتی در این شهرها طی سال‌های اخیر تامین شده است. درنتیجه ساخت‌و‌ساز در حریم شهرهای جدید که دسترسی آنها به سرانه‌ها محدودتر است، نمی‌‌تواند سرنوشتی را که مطلوب متولیان بخش مسکن است، داشته باشد و با اقبال فاقدان مسکن برای سکونت روبه‌رو شود. تجربه مسکن مهر اکنون پیش روی تصمیم‌‌سازان مسکن است و آنها مطلع هستند که ظرفیت سکونتی ایجادشده در شهرهای جدید به‌ویژه در اطراف پایتخت، بیش از اینکه با استقبال «بد مسکن‌‌ها» و «مستاجران» ساکن در شهر مادر روبه‌رو شود، به محل سکونت مهاجرانی که قصد سکونت در کلانشهرها را داشتند، اما از عهده پرداخت هزینه‌های زندگی در این شهرها بر نمی‌‌آمدند، تبدیل شده است و با این وجود باز کردن خط حریم شهرهای جدید که همین حالا ظرفیت سکونتی خالی دارند، برنامه‌‌ای است که در قالب پروژه مسکن‌‌سازی یک میلیونی دنبال می‌‌شود.