ناکامی در تسهیل ساخت‌وساز
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» و بر اساس اظهارات مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، تحقق این وعده در گروی ارائه لایحه‌‌‌ای با همین موضوع بود که شهرداری مکلف به ارائه آن بود اما هنوز اقدامی در این خصوص انجام نداده است.
در این رابطه حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در گفت‌‌‌وگو با خبرگزاری مهر اظهار کرد: قرار بر این بود که از خرداد امسال زمان صدور پروانه‌‌‌های ساختمانی به ۲ ماه کاهش یابد اما این کار هم‌‌‌اکنون در املاک کوچک‌‌‌مقیاس عملیاتی شده است.
وی ادامه داد: البته اعلام کردیم که برای کاهش زمان صدور پروانه ساخت مشکلاتی مانند «نما» و «ژئوتکنیک» وجود دارد که باید ساماندهی شوند و نظام مهندسی باید در رابطه با این موارد صحبت کند. صارمی خاطرنشان کرد: در مورد املاک بزرگ‌تر اکنون متوسط زمان صدور پروانه به ۵ ماه رسیده است.
به این ترتیب وعده‌‌‌ای که شهردار تهران با هدف تسهیل ساخت‌وساز داده بود عملا صرفا در مورد بخش کوچکی از ساختوسازهای شهر عملیاتی شده و در مورد سایر املاک فاصله زیادی تا تحقق این وعده وجود دارد.
جدای از اینکه باید دید مدت زمان صدور پروانه برای املاک کوچک‌‌‌مقیاس پیش از این چقدر بوده و اکنون با چه میزان کاهش همراه شده است، متوسط زمان صدور پروانه در تهران به روایت آمار رسمی پیش از تلاش اخیر شهرداری برای کاهش آن به روایت مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس ۲۴۰ روز کاری بوده است. به این ترتیب سازنده‌‌‌ها ناگزیر هستند نزدیک به یک سال برای طی مراحل مقدماتی ساخت‌وساز زمان صرف کنند که مهم‌ترین عامل دلسرد‌کننده سرمایه‌گذاران ساختمانی است.
در گزارش آسیب‌‌‌شناسی مرکز پژوهش‌‌‌ها از فرآیند صدور پروانه ساختمانی توسط شهرداری تهران که «دنیای‌اقتصاد» جزئیات آن را سال گذشته منتشر کرد، به این موضوع پرداخته شده بود که یک سازنده یا سرمایه‌گذار ساختمانی حداقل باید ۱۸ گام اصلی را برای دریافت گواهی پایان کار پس از اتمام عملیات عمرانی طی کند که فرآیند آن ۲۴۰ روز کاری (نزدیک یک سال) زمان می‌‌‌برد. در واقع این زمان طولانی علاوه بر اینکه نشات گرفته از روندهای بوروکراتیک اداری است، به اصل فرآیند طراحی شده نیز بازمی‌گردد؛ چراکه سازنده‌‌‌ها باید برای اخذ پروانه مراحل متعددی را طی کنند که می‌توان از آن به «تورم مجوزها برای شروع ساخت‌وساز» یاد کرد.
به این ترتیب لازم است شهرداری تهران برای کاهش زمان صدور پروانه در همه ساخت‌وسازها، علاوه بر علاج بوروکراسی حاکم بر مراحل اداری مربوطه، به نحوی عمل کند که از پیگیری برای اخذ مجوزهای متعدد نیز جلوگیری شود.
مادامی که فرآیند صدور پروانه با پیچیدگی‌‌‌های متعدد به لحاظ اخذ مجوزهای گوناگون روبه‌رو باشد، سازنده‌‌‌ها ناگزیر خواهند بود یکی از دو راه رایج را انتخاب کنند که هر دو عواقبی به دنبال دارد. یک راه این است که پیش از اخذ پروانه ساخت‌وساز را کلید بزنند و حین اجرای پروژه مراحل اداری را در حداقل پنج ماه طی کنند که از مهم‌ترین عواقب آن می‌تواند به تولد ساختمان‌‌‌هایی نظیر متروپل بدون ضوابط ایمنی اشاره کرد. طبعا ریسک ایمنی در ساختوسازهای بدون مجوز به مراتب بیشتر خواهد بود و می‌تواند شهر و شهروندان را با دردسرهایی روبه‌رو کند که بعضا ابعاد یک فاجعه ملی پیدا می‌کند.
راه دوم پیش روی سازنده‌‌‌ها این است که زمان چند ماهه را تحمل کنند و سپس ساخت‌وساز را پس از طی روال اداری و اخذ پروانه کلید بزنند. این یعنی از لحظه‌‌‌ای که انگیزه سرمایه‌گذاری ساختمانی در ذهن سازنده شکل می‌گیرد، باید دست‌‌‌کم پنج ماه تحمل کند تا بتواند عملیات ساختمانی را آغاز کند. این در حالی است که با توجه به شرایط اقتصادی و وضعیت تورمی بازار مصالح ساختمانی، هر قدر در اجرای پروژه تاخیر شود، به همان نسبت هزینه تمام شده ساخت افزایش پیدا خواهد کرد و این خود به افزایش قیمت فروش پس از تکمیل پروژه می‌‌‌انجامد. بنابراین اصل طولانی بودن فرآیند صدور پروانه یکی از عواملی است که به تورم ملکی دامن می‌‌‌زند.
از سوی دیگر در حال حاضر میانگین زمان ساخت‌وساز در شهر تهران ۱۸ ماه است و این یعنی سازنده باید تقریبا یک‌‌‌سوم این زمان را به صبوری برای طی فرآیند فرسایشی و بوروکراتیک صدور مجوز ساخت‌وساز بگذراند.
به این ترتیب در حال حاضر همچنان زمان چند ماههای که باید برای اخذ مجوز ساخت‌وساز طی شود، بزرگ‌ترین مانع سرمایه‌گذاری ساختمانی در تهران به شمار می‌‌‌آید که شهرداری تهران آن را به درستی تشخیص داده، اما بهبود آن را به کندی دنبال می‌کند.
سرانجام وعده کاهش زمان صدور پروانه ساختمانی یکی از پرسش‌‌‌هایی بود که اوایل تیرماه خبرنگاران در حاشیه جلسه شورای شهر تهران از علیرضا زاکانی، سکان‌‌‌دار شهرداری تهران مطرح کردند.
زاکانی با یادآوری اینکه وعده شهرداری این بود که با پیگیری این مساله بدون حذف ضروریاتی که باید در هنگام صدور پروانه به آن پرداخته شود، کار را به گونه‌‌‌ای پیش ببریم که زمان صدور مجوز به ۲ ماه ختم شود، افزود: میانگین زمان صدور پروانه ساخت در تهران ۳۷۰ روز بوده است؛ البته صدور پروانه نیز در شهرداری تهران دارای دو بخش «پروانه ساخت» و «پروانه شهرسازی» می‌شود.
به گفته زاکانی، زمان صدور پروانه ساخت بر اساس اطلاعات دریافتی از مناطق در تیرماه امسال به ۲ تا ۵ ماه کاهش یافته است اما در عین حال یادآور شد: روند صدور پروانه ساخت در شهرداری تهران چند گلوگاه مهم دارد که اگر این گلوگاه‌‌‌ها رفع شود، قابل کاهش است.
وی تاکید کرد: نکته قابل تاملی که وجود دارد این است که در برخی موارد نیاز به دسترسی اطلاعات بر خط داریم. زاکانی وعده داد با همکاری سازمان بازرسی کل کشور، مساله دسترسی به اطلاعات برخط حل شود تا بتوان در ماههای آینده مدت زمان صدور پروانه را بیش از این کاهش داد.
