وعده ۲۰۱۸ شهرداری پایتخت فرانسه محقق شد؛ پیروزی شهردار علیه «مزاحمان شهر»
پاکسازی پاریس از خودرو
منبع جسارت شهردار پاریس برای بزرگ‌ترین جراحی شهری
به گزارش «دنیای اقتصاد»، در قالب این طرح که از دوشنبه گذشته در پاریس و به دنبال تحقق وعده شهردار پایتخت فرانسه در سال 2018 به اجرا درآمد، قرار است با اعمال محدودیت سرعت برای خودروها در معابر تا حداکثر 30 کیلومتر در ساعت (معادل سرعت دوچرخه)، هزینه و ریسک خودروسواری در شهر افزایش یابد.
از طریق این اقدام، اثر منفی مزاحمان سکونت در شهرها مانند ترافیک، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، حجم بالای تصادف‌ها و سایر مخاطرات ناشی از شیوع خودروسواری بر کیفیت زندگی شهروندان به حداقل خواهد رسید. ریشه این طرح به وعده شهردار پاریس در سال 2018 برمی‌گردد که اعلام کرده بود: «راه تنفس این کلان‌شهر را باز می‌کنم.»
هدف از اجرای این طرح شکست سه مزاحم اصلی سکونت در پاریس یعنی خودروها، ترافیک و آلودگی بود. با اجرای این طرح، اهداف مهم دیگری همچون افزایش فضاهای عمومی برای پیاده‌روی و اجتماع شهروندان، استفاده از دوچرخه برای تردد در شهر و افزایش فضای سبز در سطح شهر محقق خواهد شد.
طرح ترافیک مدرن در پاریس که از دوشنبه گذشته در این شهر به اجرا درآمد بعد دیگری نیز دارد. این روش بهترین و ضروری‌ترین «تغییر کاربری» ممکن در یک کلان‌شهر، تبدیل خیابان‌های خودرویی به معابر پاک مخصوص پیاده‌روی و دوچرخهسواری است. در واقع با اجرای این طرح تردد پیاده‌ها و دوچرخه‌سوارها در معابر که پیش از این به واسطه آمد و شد خودروها محدود بود، افزایش می‌یابد. پاکسازی پاریس از خودرو در حالی به دنبال وعده شهردار این شهر در سال 2018 هم‌اکنون عملیاتی شده است که تدابیر ضدکرونایی فرانسه نیز در سرعت بخشیدن به اجرای این طرح موثر بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال 2020 برای مدیریت کرونایی شهر، 52 کیلومتر از معابر خودرویی با دستور شهردار، «تغییر کاربری موقت» از خودرو به پیاده‌راه پیدا کرد. این معابر از هفته جاری «تغییر کاربری دائم» پیدا کرده‌اند و برای همیشه تردد خودرو در آنها ممنوع شده است.
منبع جسارت شهردار پاریس برای انجام این اقدام به عنوان بزرگ‌ترین جراحی شهری شامل دو اقدام مهم بوده است. اولین اقدام به جلب نظر عمومی با «صحبت شفاف و صریح با شهروندان» مربوط می‌شود. شهرداری پاریس همچنین در اجرای این طرح با تکیه بر «نظرسنجی از ساکنان پاریس» وارد عمل شده است. در این نظرسنجی 59 درصد پاریسی‌ها با اجرای این طرح موافقت کرده بودند.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، در پاریس مثل غالب کلان‌شهرهای توسعه‌یافته جهان، «خرج شهر از شارژ شهری تامین می‌شود» و برای همین، شهردار باید به‌طور مداوم به شهروندان بابت هر اقدامی پاسخگو باشد. مطابق با آمارهای موجود، سهم دوچرخه در سفرهای درون‌شهری پاریس تا قبل از شیوع ویروس کرونا، برابر با 5 درصد بوده است که این میزان در حال حاضر به 7 درصد رسیده است. این سهم در تهران زیر 5/ 1 درصد است. اقدام و سیاست جدید فرانسه در تغییر رویه ترافیکی پاریس و 200 شهر دیگر بازتاب جهانی قابل توجهی به همراه داشته است. آلمان اعلام کرده است که قرار است از اجرای طرح ترافیک مدرن در پاریس، برای خودروزدایی از شهرهای خود الگوبرداری کند. در طرح 2021 شهردار پاریس برای اجرای طرح ترافیک مدرن، ممنوعیت کامل تردد خودرو در محدوده مرکزی شهر و افزایش هزینه پارکینگ برای خودروهای شخصی در دستور کار است.
پاریس از روز دوشنبه گذشته، بیش از آنکه شهر ماشین‌ها باشد، شهری متعلق به دوچرخه‌سواران و شهر پیاده‌راه‌ها شده است. بخش‌های بزرگی از پایتخت فرانسه از روز دوشنبه به مناطقی با محدودیت سرعت 30کیلومتر در ساعت بدل شدند. پیش‌بینی می‌شود این اقدام که با رای مثبت بیش از 59 درصد مردم پاریس نهایی و قطعی شده است سبب کاهش 25درصدی آمار تصادفات، سرو‌صدا و آلودگی صوتی کمتر همراه با فضایی بیشتر به ویژه برای دوچرخه‌سواران و افراد پیاده‌رو شود. پیش از این نیز، محدودیت سرعت 30کیلومتر بر ساعت در نزدیک به 60درصد خیابان‌های این شهر اعمال شده بود.
محدودیتی که از روز دوشنبه در این شهر متفاوت اروپایی اعمال شد با هدف مهار حجم گسترده ترافیک در مرکز آن در پیش گرفته شده است. در حال حاضر خیابان‌های بسیاری در این شهر در حال ساخت است؛ نه برای ایجاد خطوط اضافی برای اتومبیل‌ها بلکه برای دوچرخه‌سواران. بیش از 52کیلومتر مسیر دوچرخهسواری که در ایام قرنطینه توسط بلوک‌های بتنی از مسیر ماشین‌رو به‌طور موقت جدا شده بودند، اکنون به مسیر دائمی برای دوچرخه‌سواران بدل شده است. از زمان آغاز محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا، بیش از 7درصد از شهروندان پاریس سفرها و جابه‌جایی‌های خود را با دوچرخه انجام می‌دهند؛ پیش از کووید این آمار 5درصد بود.
بنا بر این طرح؛ در بسیاری از خیابان‌ها، اتومبیل‌ها به‌طور کامل جای خود را به عابران پیاده می‌دهند؛ مکان‌هایی برای اجتماعات عمومی و پارکینگ دوچرخه‌ها ایجاد می‌شود و بخش بزرگی از آن برای ایجاد فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در سال 2018 شهردار پاریس وعده داده بود که راه تنفس این کلان‌شهر را باز کند و فضای سبز بیشتری در آن ایجاد کند. بسیاری بر این باورند که آن هیدالگو، شهردار سوسیالیست پاریس که سودای ریاست جمهوری را نیز در سر دارد، علیه ماشین‌ها، آلودگی و ترافیک پاریس اعلام جنگ کرده است. در روزهایی که شهر در ایام آلوده‌ای به سر می‌برد، تردد اتومبیل‌ها محدود می‌شود و برچسب‌های آلاینده برای خودرو اجباری می‌شود؛ همچنین برخی خیابان‌ها به روی ترافیک بسته می‌شوند.
محدودیت سرعت در پاریس با انتقادهایی نیز همراه بوده است. برخی از شهروندانی که در حومه زندگی میکنند به علت در دسترس نبودن مترو با طرح مخالفت کردند. انجمن رانندگان نیز از منتقدان این طرح بوده و اعلام کرده است در هدف، اجرای این طرح شک و شبهه دارد. منتقدان استدلال میکنند که سیاست‌های جدید پاریس در برابر خودرو باعث ایجاد ترافیک برای ساکنان و افرادی می‌شود که باید از حومه به پایتخت بروند. همچنین برخی بر این باورند که در حال حاضر بیشتر تصادفات متوجه دوچرخه‌سواران است نه رانندگان اتومبیل‌ها.
با وجود این پر‌واضح است که با اجرایی شدن چنین برنامه‌ای، از آمار تصادفات کاسته خواهد شد. در ادامه این طرح بناست که از ابتدای سال آینده، موتورسیکلت‌ها و اسکوترها مشمول هزینه پارکینگ شوند و نرخ پارکینگ اتومبیل‌ها نیز افزایش خواهد یافت. وزیر کشور وقت فرانسه از سال 2019 به‌طور مرتب اعلام کرده بود که سرعت اتومبیل‌ها در پاریس به 30کیلومتر خواهد رسید، در نتیجه شهرداری پاریس نیازی به نصب صدها تابلو سرعت 30 برای آگاهی مردم برای محدودیت سرعت ندارد. در فرانسه، در حال حاضر محدودیت سرعت 30 کیلومتر در ساعت در بیش از 200 شهر تعیین شده است و یافته‌های اولیه نشان از آن دارد که تعداد تصادفات در این مکان‌ها تا 70 درصد کاهش یافته است.
گرچه پاریس در کاهش سرعت مجاز خودروها شهر پیشتازی در فرانسه نیست و پیش از این شهرهای لیل و گرنوبل این اقدام را انجام داده بودند اما مقامات آلمانی در تلاشند پاریس را الگوی خود برای طرح‌های توسعه شهری از منظر کاهش سرعت اتومبیل قرار دهند.
بنا بر گزارش دویچه‌وله، این اقدام همسو با درخواست سازمان بهداشت جهانی (WHO) در ماه می است که خواستار اعمال محدودیت‌های شدید در مناطق شهری شده است. مقامات پاریس این طرح را در ماه ژوئن رونمایی کردند و گفتند هدف آنان از اجرای چنین برنامه‌ای، افزایش ایمنی تردد، ایجاد فضای بیشتر برای دوچرخه‌ها، کاهش آلودگی صوتی و کمک به حفاظت از آب و هواست.
دیوید بلارد، معاون شهردار پاریس تاکید کرد «کم کردن سرعت اتومبیل‌ها در راستای تلاش برای کاهش فضای شهری برای اتومبیل‌هاست». محدودیت سرعت یکی از وعده‌های تبلیغاتی است که شهردار سوسیالیست شهر، آن هیدالگو، قبل از انتخابات محلی سال گذشته داده بود. بنا به گزارش فرانس 24، به نقل از دیوید بلارد، مسوول حمل و نقل شهرداری و از اعضای حزب سبز از ماه آگوست، سرعت بالا تنها در جاده اصلی حلقه‌ای اطراف پاریس و بلوارها و شریان‌های اصلی امکان‌پذیر است. همچنین در سال آینده، تردد اکثر وسایل نقلیه به‌طور کامل از منطقه مرکز پاریس ممنوع می‌شود؛ این ممنوعیت تنها در برخی از شریان‌های اصلی اجرا نخواهد شد.
وضعیت تهران
تهران در حالی یکی از وابسته‌ترین شهرهای دنیا به حمل و نقل خودرویی است که در سال‌های گذشته یک مدل کاریکاتوری از نجات شهر از خودروها در برخی از مناطق مرکزی (تهران قدیم یا مرکز شهر)، به اجرا درآمد. هم‌اکنون بخش‌هایی از محدوده تهران قدیم که جزو نواحی مرکزی مجموعه شهری تهران محسوب می‌شود با سنگ‌فرش پوشیده شده است. این اقدام سال‌ها قبل با هدف تبدیل پایتخت به شهر پیاده‌محور حداقل در برخی از مناطق یا معابر- به اجرا درآمد. اما عملا در هیچ زمانی این مکان‌ها به‌طور کامل پیاده‌محور و خالی از تردد خودروها نشد. به نظر می‌رسد تصمیم‌گیرندگان شهر در همه ادوار گذشته تاکنون از جسارت کافی برای این اقدام برخوردار نبودند. با این حال، به نظر می‌رسد که دیر یا زود باید الگوی پاریسی حذف مزاحمان شهری و خودروزدایی در شهر تهران نیز اجرایی شود. گذشته از ترافیک‌های شدید و سنگین روزانه، آلودگی صوتی بسیار زیاد و مخاطرات ناشی از تصادف و تردد سنگین خودروها در پایتخت موجب شده است در هر سال تعداد روزهای هوای پاک به‌ویژه در فصول سرد نسبت به سال‌های گذشته کمتر شود و تهران به شهری با مخاطرات زیاد تبدیل شود.تهران هم‌اکنون یکی از آلوده‌ترین پایتخت‌های دنیا محسوب می‌شود که سهم بسیار زیادی از این آلودگی ناشی از تردد بیش از حد خودروها در معابر شهر است. به نظر می‌رسد همان‌گونه که مدیریت شهری پاریس با تبیین سیاست‌ها و بدون لکنت اقدام به تشریح سیاست خود در راستای طرح ترافیک مدرن در پایتخت فرانسه و سایر شهرهای این کشور کردند و در این زمینه از نتایج نظرسنجی از شهروندان به نفع خود شهروندان بهره‌مند شدند، در تهران نیز مسوولان شهری باید از این تجارب موفق الگوبرداری کنند.
