بهاره آروین، عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران و بانی ایجاد سامانه شفافیت در سخنانی با اعلام نارسایی این سامانه، معتقد است مهم‌ترین مشکل در مدیریت شهری تهران در حال حاضر فقدان حاکمیت سیاست «داده باز» است. وی با اشاره به اینکه عدم یکپارچگی داده‌ای به‌عنوان اصلی‌ترین چالش تحقق هوشمندسازی در شهرهای کشور ماست و هوشمندسازی شهرها نمی‌تواند در عمل محقق شود مگر آنکه قبل از آن، زمینه‌های یکپارچگی و به‌اشتراک‌گذاری داده بین سازمان‌های مختلف دولتی و مدیریت‌های شهری فراهم شود، گفت: این اتفاق تاکنون به‌رغم مصوباتی چون «نظام مدیریت یکپارچه اطلاعات شهر تهران» رخ نداده است. وی معتقد است حتی اگر یکپارچگی اطلاعاتی نیز برقرار شود، شهر هوشمند محقق نمی‌شود، مگر آنکه سیاست ما در ایجاد دسترسی به این اطلاعات، سیاست داده‌باز باشد؛ کمااینکه رویکرد امروز در جهان نیز، حکمرانی مبتنی بر داده‌باز است.

آروین با اشاره به اینکه شرکت‌ها و سازمان‌های شهرداری بعضا داده‌های بسیار ارزشمندی را تولید می‌کنند و در اختیار دارند، اما از این داده‌ها ارزش افزوده خلق نمی‌کنند، برای عینیت بخشیدن به اظهارات خود، مثل ترافیکی مطرح کرد و گفت: به‌عنوان مثال داده‌های ترافیکی شهر تهران سال‌هاست در پایگاه‌های داده‌ای شهرداری تهران ذخیره می‌شود، اما مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. همان‌طور که عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران اشاره کرده، یکی از اطلاعات کاربردی مورد نیاز شهر و شهروندان، اطلاعاتی از نبض ترافیک پایتخت است که توسط شرکت کنترل ترافیک شهر تهران تولید می‌شود اما ذره‌ای از آن به شکل عمومی نه در سامانه شفافیت و نه در هیچ سایت دیگری منتشر نمی‌شود. این در حالی است که برخی از اطلاعات طبقه‌بندی شده مدیریت شهری از قبیل اطلاعات مربوط به اسامی و فیش حقوقی مدیران در سامانه شفافیت در دسترس عموم قرار گرفته است. با این حال اطلاعات ترافیکی که می‌تواند در رفتار ترافیکی یکایک شهروندان اثرگذار باشد، حبس شده و اهتمامی برای انتشار گزارش‌های مربوطه وجود ندارد.

نکته قابل توجه این است که ذیل معاونت ترافیک شهرداری تهران، شرکت دیگری نیز وجود دارد که کار تهیه اطلاعات مفید و ضروری برای شهروندان و مدیران را انجام می‌دهد و آن شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران است. بر خلاف شرکت کنترل ترافیک، در سایت شرکت کنترل کیفیت هوا انبوهی از داده‌ها و اطلاعات کاربردی آرشیو شده و در دسترس عموم قرار دارد. اما همان‌قدر که حبس اطلاعات مربوط به آلودگی هوا نفعی برای مدیریت شهری ندارد، حبس اطلاعات ترافیکی نیز مضر است. به همان نسبت که شهروندان رفتار ترافیکی و زمان سفر درون‌شهری خود را در صورت امکان بر اساس کیفیت روزانه هوا انتخاب می‌کنند، در اختیار داشتن اطلاعات ترافیکی برخط نیز می‌تواند در انتخاب‌های ترافیکی آنها اثرگذار باشد. بر اساس ماده چهار اساسنامه شرکت کنترل ترافیک شهر تهران، انجام تحقیقات و مطالعات، مشاوره، طراحی و اجرای پروژه‌های مختلف با موضوعاتی از قبیل سیستم‌های سنجش، کنترل و اعلام هشدار در زمینه آلودگی هوا و محیط زیست و نیز سیستم‌های اندازه‌گیری، جمع‌آوری و مدیریت اطلاعات در حیطه وظایف این شرکت است. این در حالی است که انتظار می‌رود انعکاسی از انجام این وظایف به شکل مطالعات مدون انتشار عمومی یابد.

اما به‌رغم اینکه ریزترین اطلاعات مربوط به ترافیک شهر شامل میزان تردد خودروها در ساعات پیک ترافیک صبحگاهی و عصرگاهی از معابر بزرگراهی و شریانی مختلف در اختیار شرکت کنترل کیفیت قرار دارد و حتی به مدد هزاران دوربین ترافیکی در سطح شهر، اطلاعاتی از تعداد خودروهای عبوری از یک معبر در لحظه نیز قابل احصا است، جزئیات نبض ترافیک تهران انتشار عمومی پیدا نمی‌کند. افزون بر اطلاعات روزانه، انتشار اطلاعات از تغییرات ترافیکی در میان و بلندمدت می‌تواند روی میزان همراهی شهروندان با طرح‌های ترافیکی و حتی جایگزین کردن مترو به جای خودروی شخصی نیز اثرگذار باشد اما جز در برخی از موارد که مدیران ترافیکی در صورت نیاز به ارائه آمار، گریزی به این اطلاعات می‌زنند، محتوای اطلاعات شرکت کنترل ترافیک در جای دیگری افشا نمی‌شود. با توجه به اینکه دو روز قبل شهردار تهران در مراسمی از مدیران حوزه فناوری اطلاعات شهر و دست‌اندرکاران دخیل در امر هوشمندسازی تهران تقدیر کرد، زمان مناسبی برای مطالبه این تکلیف معوق از مدیران مرتبط با حوزه افشای اطلاعات مرتبط با هوشمندسازی شهر و درخواست برای رفع نارسایی‌های موجود در سامانه شفافیت است.

آروین در این رابطه معتقد است، بوروکراسی سازمانی، انگیزه و چابکی لازم را برای خلق ارزش از این داده‌ها ندارد، در حالی که فراهم شدن دسترسی باز به این داده‌ها می‌تواند ظرفیت این داده‌ها برای خلق ارزش را فعال کند و شاهد بروز انواع خلاقیت‌ها در مسیر هوشمند شدن شهرها باشیم. وی خاطرنشان کرد: اگر به دنبال هوشمند شدن شهرها هستیم، همه نهادهای دخیل در مدیریت شهری باید داده‌های خود را به اشتراک بگذارند. در این مسیر، وزارت ارتباطات به‌عنوان یک نهاد بالادستی می‌تواند نقش موثری در نشاندن نهادها و سازمان‌های مختلف پشت یک میز و ایجاد هماهنگی و همکاری بین آنها و همچنین رفع موانع احتمالی از جمله موانع حقوقی ایفا کند.

این عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران به این موضوع هم اشاره کرد که در کشور ما، شهرداری‌ها، برخلاف تعریف اولیه‌شان در زمان تصویب قانون شهرداری‌ها، دولت‌های محلی محسوب نمی‌شوند و مدیریت حوزه‌هایی چون آب و برق و انرژی و آموزش و پرورش که در بسیاری از کشورها در حیطه وظایف و اختیارات شهرداری‌ها قرار دارد، به سازمان‌هایی تخصصی در دولت ملی واگذار شده است. همین مساله نیز موجب شده است تا داده‌های شهری بین سازمان‌ها و نهادهای مختلف، پخش باشد و یکپارچگی داده‌های شهری وجود نداشته باشد.

اخبار مرتبط