سیامک مقدم، نماینده هبیتات روز گذشته در جریان برگزاری هجدهمین همایش سیاست‌های توسعه مسکن، با اشاره به تعیین «مدیریت پسماند جامد شهری» به‌عنوان موضوع روز اسکان بشر، عنوان کرد: روز جهانی اسکان بشر که همه ساله در اولین دوشنبه ماه اکتبر جشن گرفته می‌شود، توجه همگان را به وظایف سازمانی برنامه اسکان بشر ملل متحد برای ترویج سیاست‌های توسعه پایدار شهری جلب می‌کند. موضوع امسال روز جهانی هبیتات، مدیریت پسماند جامد شهری است. او مدیریت پسماند جامد را کاهش میزان پسماندی که تولید می‌‌شود و تضمین اینکه آن زباله‌ای که تولید می‌‌شود به‌صورتی مسوولانه دفع شود، تعریف کرد و افزود: سالانه افراد، جوامع، مشاغل، نهادها، بازارها و کارخانه‌ها انبوهی از زباله و پسماند را تولید می‌کنند. در جاهایی که زباله را به‌طور منظم جمع نمی‌کنند، این زباله‌ها را در خیابان‌ها، جوی‌ها و رودخانه‌ها می‌ریزند یا در زمین‌های بی‌سامان رها می‌کنند و می‌سوزانند. این کار باعث می‌شود شهرهای ما برای گردشگران و سرمایه‌گذاران زشت و نازیبا به‌نظر آید و به آبگرفتگی معابر و آلودگی آب و هوا می‌انجامد و اغلب سلامت ما را به‌خطر می‌اندازد.

نماینده هبیتات با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود میزان کل پسماند تولید شده تا سال ۲۰۲۵ به ۹/ ۵ میلیارد تن در سال افزایش یابد، اظهار کرد: شهرها بخش عمده‌ای از بودجه خود را صرف مدیریت پسماند جامد شهری می‌کنند که باید در اولویت دستورکار شهرها، شهروندان و دولت‌ها در سطوح مختلف ملی و محلی قرار گیرد. در این راستا لازم است تا شهرها به «شهرهایی با مدیریت هوشمندانه پسماند» تبدیل شوند و دستور کار جدید شهری به «مدیریت زیست‌محیطی قوی و به حداقل رساندن انواع پسماندها» متعهد ‌شود. به گفته وی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه به دلیل فقدان تامین مالی، آگاهی پایین و کاربرد نامناسب راه‌حل‌های فنی، سیستم‌های مدیریت پسماند مناسبی وجود ندارد، این در حالی است که جمع‌آوری و دفع ضعیف پسماند جامد شهری موجب ایجاد آلودگی‌های مختلف می‌شود. پسماندهای انباشته‌شده موجب پرورش موجودات و حشرات بیماری‌زا می‌شود و پسماندهای تخلیه شده در بستر دریاها و فرسایش محل‌های دفع پسماند ساحلی در نهایت منجر به آلودگی دریا می‌شود. مقدم با اشاره به الگوی مدیریت پسماند در شهرهای توسعه‌یافته دنیا گفت: شهرداری‌ها در سراسر دنیا بودجه قابل‌توجهی را برای مدیریت پسماندها صرف می‌کنند. با این حال، سرمایه‌گذاری دولتی در مدیریت پسماندهای جامد نسبت به بخش‌های دیگر مانند آب و فاضلاب بسیار پایین است.

او به وضعیت مدیریت پسماند در شهر تهران اشاره کرد و افزود: براساس اطلاعات کلان‌شهر تهران، هر فرد تهرانی به‌طور متوسط سالانه شش برابر وزن خود زباله تولید می‌کند. این اطلاعات نشان می‌دهد که متوسط سرانه زباله تولید شده در تهران ۳۲۰ کیلوگرم و ارزش روزانه زباله تولید شده در تهران ۱۸۰۰ میلیون ریال است. سرانه تولید روزانه زباله در جهان ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم است که در ایران این عدد برابر با ۶۰۰ گرم است. زباله تولید شده در شمال‌شهر تهران طبق مطالعات انجام شده حداقل دوبرابر میانگین آن در سطح کشور و چهار برابر استاندارد جهانی است. تعداد دفعات جمع‌آوری زباله در تهران دو تا سه‌بار در روز است که این مقدار در کشورهای جهان ۲ تا ۳ بار در هفته است. او مهم‌ترین چالش‌های کنونی در حوزه مدیریت پسماند را عدم تفکیک زباله‌ها، عدم محدودیت در تولید زباله، محدود بودن قوانین و مقررات مشوق – بازدارنده در زمینه مدیریت پسماند و  اطلاع‌رسانی، آموزش و فرهنگ‌سازی ناکافی دانست و افزود: با توجه به اینکه نیازها و رویکردهای مدیریت پسماند شهری از شهری به شهر دیگر متفاوت است، برنامه اسکان بشر ملل متحد توصیه می‌کند که راهکارها براساس سرمایه‌ها و نقاط قوت شهرها توسط سیستم مدیریت پسماند رسمی، غیررسمی یا بخش‌های سرمایه‌گذاری کوچک اتخاذ شوند. ایجاد شبکه‌ای برای به اشتراک گذاشتن تجارب و بهترین عملکردها به شهرها فرصت یادگیری از یکدیگر را می‌دهد. به‌عنوان مثال می‌توان به الگوی اقدام نوآورانه شهرداری منطقه ۲ تهران در زمینه جمع‌آوری پسماند از طریق ایجاد اپلیکیشن اشاره کرد. او ادامه داد: برنامه اسکان بشر ملل متحد با به رسمیت شناختن نقش بخش‌های سرمایه‌گذاری کوچک در افزایش بازیافت، «چارچوب منسجم مدیریت پسماند جامد» را ترویج می‌کند که خدمات مناسب جمع‌آوری پسماند و حفاظت از محیط‌زیست را به ارمغان آورد. به گفته رئیس دفتر اسکان بشر سازمان ملل متحد در ایران، فعالیت‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی نقش مهمی در این‌خصوص ایفا می‌کنند و شهرداری‌ها می‌توانند با تمرکز ویژه بر مشارکت با گروه‌های مدنی و جوامع محلی، آگاهی عمومی را افزایش دهند. او در عین حال، اصلاح و وضع قوانین جدید در این حوزه را از دیگر اقدامات برای تغییر الگوی مدیریت پسماند عنوان کرد و گفت: در راستای مدیریت پسماند شهری، هبیتات فراخوان اقدام برای تبدیل شهرها به «شهرهایی با مدیریت هوشمندانه پسماند» را مطرح می‌کند.

او اضافه کرد: مدیریت ضعیف پسماندهای جامد و اثرات منفی ناشی از آن زمانی که با شهرنشینی، رشد اقتصادی و مهاجرت افراد همراه می‌شود، تبعات جبران ناپذیری به بار خواهد آورد. اگر به این مسائل رسیدگی نشود، دولت‌ها در هر سطحی از توسعه علاوه بر هزینه‌های هنگفت، اثرات قابل‌توجه آنها بر سلامت انسان و محیط‌زیست را احساس خواهند کرد. شهرها صرف‌نظر از اندازه و ظرفیت مالی خود می‌توانند همزمان با کاهش هزینه‌های عملیاتی و به حداقل رساندن اثرات منفی مدیریت پسماندهای جامد را بهبود بخشیده و به «شهرهایی با مدیریت هوشمندانه پسماند» تبدیل شوند. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در حال‌حاضر درآمد پیش‌بینی شده از محل بهای خدمات پسماند ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری در شهر تهران برای سال‌جاری در حدود ۱۵۰ میلیارد تومان است و این در حالی است مجموع هزینه‌های مرتبط با مدیریت پسماند حدود ۷۵۰ میلیارد تومان برآورد شده است.