مشاور عزیز،

من مدیر میانی یک شرکت هستم. طی یک سال اخیر، اخبار زیادی درباره تعدیل نیروی گسترده در شرکت‌های تکنولوژی دیده‌‌‌ام. گرچه کار ما در حوزه تکنولوژی نیست، اما می‌‌‌دانم که تعدیل نیرو در هر صنعتی اتفاق می‌‌‌افتد. هم در فضای آنلاین خبرهایی دیده‌‌‌ام و هم زمزمه‌‌‌هایی در محل کارم شنیده‌‌‌ام که احتمال تعدیل قابل‌توجه نیروها در شرکتمان وجود دارد. هنوز کسی رسما این خبرها را تایید نکرده اما می‌‌‌دانم که تا ۳ یا ۶ ماه دیگر، اتفاق خواهد افتاد. از سوی دیگر، من واقعا از شغلم بیزارم و دوست دارم دنبال کار بگردم. در این شرایط رکود اقتصادی که همه نگران تعدیل نیرو و از دست دادن شغلشان هستند، چطور می‌توانم به دنبال کار جدید بگردم؟ آیا راهی هست که جلوی تعدیل شدن را چه در شرکت فعلی و چه در شرکت بعدی، بگیرم؟

پاسخ: دوست عزیز، هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از تعدیل شدن توسط کارفرما وجود ندارد (منظورم اخراج به واسطه تعدیل نیروست). اما اگر شرکتی قصد تعدیل نیرو داشته باشد، معمولا نشانه‌‌‌‌‌‌هایی وجود دارد که می‌توانی پیدایشان کنی و جایگاهت را به قدری محکم کنی که اگر این اتفاق افتاد، تو جزو گزینه‌‌‌ها نباشی.

اول از همه باید بدانی که عملکرد تو، در حفظ جایگاهت نقش بسیار مهمی دارد. برخی شرکت‌ها برای کاهش هزینه‌‌‌ها ممکن است یک یا چند واحد را کلا حذف کنند، اما بعضی دیگر ترجیح می‌دهند برای تعدیل نیرو سراغ کارکنان کم‌‌‌کار و ضعیف بروند، چون در این شرایط رکود اقتصادی، تعدیل نیرو بسیار راحت‌‌‌تر از اخراج کارکنان است. آیا با مفهوم «استعفای نامحسوس» آشنا هستی؟ در این حالت، تو رسما از کار خود استعفا نمی‌‌‌دهی. فقط دیگر برایش سنگ تمام نمی‌‌‌گذاری و به انجام حداقل وظایف بسنده می‌‌‌کنی. انگار که شغلت را ترک کرده‌‌‌ای، اما «بی سر و صدا». توصیه‌‌‌ام به تو این است: الان وقت این کارها نیست. به مسوولیت‌‌‌های روزمره و مهارت‌‌‌هایت خوب فکر کن و ببین آیا شکاف یا کاستی‌‌‌ای وجود دارد؟ ببین آیا مشکلی در واحدتان هست که بتوانی با اتکا به سابقه منحصر به فردت، آن را رفع کنی؟ گفتی که شایعاتی در سازمان پخش شده.

این می‌تواند یک نشانه باشد که شرکتتان با مشکلاتی مواجه شده است. در این شرایط، ممکن است همه روی مشکل تاکید کنند و کمتر کسی به دنبال راه‌حل باشد. اما تو به دنبال راه‌حل باش. به‌‌‌علاوه، اگر چالش یا فرصتی پیش آمد و در توانت بود، آن را قبول کن. لازم نیست بیش از حد از خودت کار بکشی. فقط باید با نیازهای کارفرما همسو شوی. ببین در حوزه کاری‌‌‌ات، چه مهارت‌‌‌های جدیدی وجود دارد که تقاضا برایشان زیاد است؟ چه مهارت‌‌‌هایی می‌تواند مشکل فعلی سازمان را حل کند؟ کسب چنین مهارت‌‌‌هایی هم در جایگاه فعلی کمکت می‌کند و هم هنگام معرفی خودت به کارفرماهای بعدی. سپس سعی کن با همکارها، مدیران و حامیان مالی سازمان، ارتباط برقرار کنی. این ارتباطات را حفظ کن. در شرایط مبهم، نباید مثل یک «راز سر به مهر»، در شرکت، ناشناس باشی. باید تلاش کنی دیگران بدانند که هستی و چه کاری انجام می‌‌‌دهی. اگر قبلا با افراد ذی‌نفع کلیدی، شبکه ارتباطی ایجاد نکرده‌‌‌ای، لیستی از همکارهایی که به ارتباط با آنها علاقه داری، بنویس و با آنها قرار صرف قهوه بگذار تا هم خودت را معرفی کنی و هم گپی بزنید.

اگر کارفرما در حال تهیه یک لیست برای تعدیل نیرو باشد، افرادی که حامی کار تو هستند و به حرفه‌‌‌ات اهمیت می‌دهند، ممکن است در نبودِ تو از تو دفاع کنند.  همچنین مهم است که سازگار و انعطاف‌‌‌پذیر بمانی. در دوران رکود اقتصادی، شرکت‌ها ممکن است مجبور شوند برای تغییر مسیر کسب‌وکار و حفظ کارکنان کلیدی، یکسری تغییرات و اصلاحات کوچک اعمال کنند. ممکن است وظایف جدید به تو بسپارند یا حتی یک نقش جدید را به تو محول کنند که برایت جذاب و هیجان‌‌‌انگیز نیست. اگر چنین اتفاقی افتاد، باید برگشت‌‌‌پذیری و توانایی کار تیمی داشته باشی تا برای تغییرات، آمادگی داشته باشی. همزمان، وضعیت مالی کارفرما، ترندهای حوزه کاری و شرایط بازار را زیر نظر داشته باش. این اطلاعات به تو کمک می‌کنند چالش‌‌‌های احتمالی را پیش‌بینی کنی و در شغل فعلی و فرآیند جست‌وجوی کار، از دیگران متمایز شوی.

قبل از هرگونه تصمیم شغلی بزرگ، سعی کن اطلاعات کافی درباره امور مالی و برنامه‌‌‌های شرکتتان کسب کنی. منظورم همان اطلاعاتی‌ ‌ا‌ست که در اختیار عموم قرار ندارد. با آشنایانی که در حال حاضر داری، تماس بگیر و بپرس که شرکت در گذشته، چطور تعدیل نیرو انجام می‌‌‌داده. حواست به اطلاعیه‌‌‌های عمومی شرکت باشد چون گاهی، نشانه‌‌‌های یک تعدیل نیروی قریب‌‌‌الوقوع را فاش می‌کنند. همین کار را می‌توانی در مورد شرکت بعدی نیز انجام دهی. به‌‌‌علاوه، گاهی شرکت‌ها قبل از تعدیل نیرو، یک مشاور «تغییر ساختار» استخدام می‌کنند. تحقیق کن که آیا شرکت شما نیز چنین اقدامی کرده یا نه. اگر شرکتتان با مشکلات مالی مثل کاهش درآمد یا سود یا مشکلات جریان نقدینگی مواجه است، این می‌تواند نشان از یک تعدیل نیروی قریب‌‌‌الوقوع باشد. در این شرایط، شرکت‌ها معمولا برای کاهش هزینه‌‌‌ها دست به یکسری اقدامات می‌‌‌زنند، مثل کاهش مزایای کارکنان، توقف استخدام‌‌‌ها، برکناری موقت کارکنان یا کاهش حجم پروژه‌‌‌های فعلی. هدف از چنین اقداماتی، کاهش هزینه‌‌‌ها و افزایش بازدهی و سهولت عملیات‌هاست. حواست به آنها باشد. تغییرات سازمانی، مثل ادغام، اکتساب یا تغییر ساختار اساسی می‌تواند به حذف مشاغل یا تعدیل ناشی از مازاد نیرو منجر شود.

هرگونه تغییری را که در ادبیات یا پیام‌‌‌های تیم رهبری سازمان ایجاد شده زیر نظر داشته باش. عدم‌شفافیت ناگهانی، شایعات مکرر یا ‌صحبت نکردن از برنامه‌‌‌های آینده شرکت، همگی می‌توانند نشانه این باشند که در حال گفت‌‌‌وگو یا برنامه‌‌‌ریزی برای تعدیل نیرو هستند. اگر شرکتتان، شروع کرده به برون‌‌‌سپاری کارها به خارج از سازمان، یا اگر عملیاتش را به کشور دیگری منتقل می‌کند یا حتی اموری را که قبلا به شرکت‌ها یا نیروهای خارجی واگذار می‌‌‌کرد به داخل شرکت بازگردانده، همه اینها می‌توانند نشانه‌‌‌های تلاش برای کاهش هزینه‌‌‌ها باشند. البته باید تاکید کنم که این نشانه‌‌‌ها، دلیل قطعی تعدیل نیروی قریب‌‌‌الوقوع نیستند. از چند منبع، اطلاعات جمع‌‌‌آوری کن و با تیمت ارتباط و گفت‌‌‌وگوهای آزاد داشته باش تا درک شفاف‌‌‌تری از شرایط پیدا کنی. پیشنهاد می‌‌‌کنم کمی پول پس‌‌‌انداز کنی که اگر کارفرما جایگاهت را حذف کرد، بتوانی از پس مخارجت تا سه یا شش ماه آینده بربیایی. اما این را بدان که امنیت شغلی، دیگر مثل سابق به این معنا نیست که بیست سال در یک سازمان کار کنی. در این دوران، برای داشتن امنیت شغلی باید مهارت‌‌‌هایت را ارتقا دهی که در صورت از دست دادن شغلت، بتوانی سریع کار پیدا کنی و به اصطلاح،

«قابل عرضه به بازار» باشی. این را هم بدان که  بسیاری از مراجعان من، در همین شرایط رکود توانسته‌‌‌اند شغل‌‌‌های جدید پیدا کنند، بدون اینکه مشمول تعدیل نیرو شده باشند (حتی خودم!).

کلید موفقیت، این است که همواره در جریان اطلاعات باشی، در شبکه ارتباطی‌‌‌ات فعال باشی و حواست به شغل‌‌‌های جدیدی باشد که هم‌‌‌راستا با مهارت‌‌‌هایت هستند.