سوالاتی که کارجو می‌تواند از مسوول مصاحبه بپرسد
مشاور عزیز،
حدود ۶ سال، برای یک شرکت معتبر کار می‌‌‌کردم. هم من از شغلم راضی بودم و هم آنها از عملکرد من رضایت داشتند. تا اینکه ۳ ماه پیش، شرکت اعلام کرد به دلیل افزایش هزینه‌‌‌ها قصد دارند تعدادی از نیروها را تعدیل کنند. من هم مشمول تعدیل نیرو شدم و پس از یک ماه، اجبارا آنجا را ترک کردم. مدتی گذشت تا بتوانم فشار روحی ناشی از اخراج را هضم کنم. دو ماه به خودم استراحت دادم تا انرژی و روحیه‌‌‌ام را دوباره به دست آوردم. حالا به دنبال کار هستم. هفته گذشته، مقاله‌‌‌تان با این عنوان را دیدم: «سوالاتی که کارجو می‌تواند از مسوول مصاحبه بپرسد» برایم جالب بود چون من تصور می‌‌‌کردم که مصاحبه یک پروسه سوال و جواب است که در آن، مسوول مصاحبه سوال می‌کند و کارجو جواب می‌دهد. نمی‌‌‌دانستم که کارجو هم می‌تواند سوال بپرسد و اطلاعات مفید بگیرد. شما چهار سوال را ذکر کرده و درباره‌‌‌شان توضیح داده بودید. آیا سوال دیگری هم هست که از مسوول مصاحبه بپرسیم؟
پاسخ: دوست عزیز، از اینکه شغلت را از دست داده‌‌‌ای متاسفم اما به آن که تو تنها نیستی و بسیاری از کارکنان، حتی در شرکت‌های بزرگ، این روزها مشمول تعدیل نیرو شده‌‌‌اند. اما به هر حال خوشحالم که توانستی آن ماجرا را پشت سر بگذاری و حالا به دنبال کار هستی. بله. درست است: در مصاحبه، قرار نیست فقط مسوول مصاحبه، سوال بپرسد و کارجو جواب دهد. کارجو هم می‌تواند سوالاتی بپرسد و اطلاعات بسیار مفیدی بگیرد. سوالاتی که هفته گذشته به آنها اشاره کردم، این موارد بودند: «شما چطور موفقیت فرد در این جایگاه را می‌‌‌سنجید؟»، «چالش‌‌‌هایی که انتظار دارید فرد با آنها مواجه شود چیستند؟»، «آیا می‌توانید یک روز معمولی در این شغل را شرح دهید؟»و «نفرات قبلی، هر کدام چند مدت در این جایگاه مشغول به کار بودند؟ و سپس استعفا دادند؟». و اما برگردیم به سوال تو. بله. سوالات دیگری هم هست که کارجو می‌تواند از کارفرما بپرسد، از جمله سوالاتی درباره موفقیت فرد در آن جایگاه. این سوالات از این قرارند:
«اگر من استخدام شوم، امیدوارید در ۶ ماه اول و یک سال اول به چه دستاوردهایی برسم؟» با پرسیدن این سوال، تو در واقع متوجه می‌‌‌شوی که چقدر طول می‌‌‌کشد تا کم و کیف کار را یاد بگیری و سرعت یادگیری در تیم چقدر است. اگر انتظار دارند مثلا در ۶ ماه اول به دستاوردهای چشمگیری برسی، این یعنی برای آشنا شدن و جا افتادن در محیط جدید، زمان زیادی نداری. اگر آدم باتجربه‌‌‌ای باشی یا از نظرت، انتظاراتشان معقول باشد، این برایت مشکل‌‌‌ساز نمی‌شود. اگر نه، ممکن است دچار تردید شوی که کاملا حق داری.
مزیت دیگر طرح این سوال، این است که می‌تواند جزئیات پروژه‌‌‌هایی را بشنوی که شاید اگر این سوال را نمی‌‌‌پرسیدی، اصلا به آنها اشاره‌‌‌ای نمی‌‌‌شد. این کمک می‌کند کاری که قرار است انجام دهی را بهتر درک کنی. «وقتی به افرادی که در این جایگاه بوده‌‌‌اند فکر می‌‌‌کنید، به نظرتان، وجه تمایز آنهایی که عملکرد خوبی داشتند با آنهایی که عالی بودند چیست؟» سال‌ها پیش یک کارجو این سوال را از من پرسید. این قدرتمندترین سوالی است که تا به حال در مصاحبه از من پرسیده شده. این دقیقا می‌رود سراغ اصل مطلب: مدیر استخدام به دنبال چه چیزی است؟ مدیران استخدام با افراد مصاحبه نمی‌کنند به این امید که یک آدم با عملکرد متوسط را پیدا کنند. آنها امید دارند کسی را پیدا کنند که بدرخشد. با پرسیدن این سوال به او نشان می‌‌‌دهی که به این مساله اهمیت می‌‌‌دهی. البته، صرف پرسیدن، ضمانت نمی‌‌‌کند که عملکردت خارق‌‌‌العاده خواهد بود اما حداقل این‌طور به نظر خواهی رسید که در تلاش برای رسیدن به چنین هدفی هستی. و یک کارجوی وظیفه‌‌‌شناس و باانگیزه‌‌‌ای. از نگاه یک مدیر استخدام، این‌‌‌ها خیلی مهمند.
به‌علاوه، پاسخ او به این سوال می‌تواند اطلاعات ظریفی به تو بدهد. خواهی فهمید که برای درخشش در این شغل، باید چه کارهایی انجام دهی. جواب هر چه باشد، می‌توانی به این فکر کنی که آیا توان انجامش را داری یا نه. علاوه بر این سوالات، می‌توانی درباره شرکت نیز سوال بپرسی. از جمله «فرهنگ این شرکت را چطور توصیف می‌‌‌کنید؟ چه تیپ آدم‌‌‌هایی در اینجا موفق می‌‌‌شوند و چه تیپ‌‌‌هایی، خیر؟» گاهی مدیران استخدام اصلا بلد نیستند فرهنگ تیمشان را توصیف کنند. این می‌تواند دو دلیل داشته باشد: به نفعشان است که فرهنگ تیم را آن‌طور که می‌‌‌خواهند ببینند یا نگاهشان نسبت به فرهنگ تیم با نگاه کارکنانشان متفاوت است. مثلا، مدیرهای شدیدا کنترل‌‌‌گری را دیده‌‌‌ام که به کارجوها می‌گویند «ما دوست داریم به افرادمان، کلی استقلال و آزادی عمل بدهیم». و احتمالا فکر می‌کنند واقعا چنین آدمی هستند. پس صحبت‌‌‌های مدیر استخدام درباره فرهنگ را با دیده شک نگاه کن و درباره چیزهایی که برایت مهمند، با افراد دیگر هم صحبت کن تا مطمئن شوی که ادعایش درست است. با این حال، پرسیدن این سوال از این جهت مهم است که متوجه خواهی شد به چه چیزهایی تاکید می‌کند و به چه چیزهایی، نه. خواهی فهمید که او به چه ویژگی‌‌‌هایی در کارمند، اهمیت می‌دهد و چه ویژگی‌‌‌هایی، باعث می‌شود با هم به اختلاف بخورید و چه کسی نسبت به سبک مدیریتی‌‌‌اش، گارد می‌گیرد.
سوال بعدی: «کدام جنبه کار کردن در اینجا را دوست دارید؟«نحوه پاسخ مسوول مصاحبه به این سوال، می‌تواند کلی اطلاعات به تو بدهد. اگر کسی واقعا از شغل و محل کارش، شاد و راضی باشد، معمولا به چند مورد اشاره می‌کند و لحنش، خالصانه به نظر می‌‌‌رسد. اما اگر دیدی که به یک نقطه خیره شده یا قبل از جواب دادن، کلی مکث کرده، یا اگر در جواب، فقط گفت «حقوق اینجا خوب است»، بدان که همه این‌‌‌ها زنگ خطرند.
در پایان می‌توانی سوالاتی که برایت واقعا مهمند را مطرح کنی. طبیعی است که بخواهی مسوول مصاحبه را تحت‌تاثیر قرار دهی اما بدان که مصاحبه، یک خیابان دوطرفه است و تو هم باید کارفرما، شغل و مدیر را ارزیابی کنی و ببینی آیا آن شغل، مطلوبت است و توانایی انجامش را داری یا نه. اگر تمام تمرکزت، صرفا استخدام شدن باشد و به این توجه نکنی که آیا شغل مربوطه، برایت «مناسب» است یا نه، ریسک بزرگی خواهی کرد. ممکن است نهایتا بعد از چند ماه، احساس بدبختی کنی و دلت بخواهد از آنجا فرار کنی. پس قبل از مصاحبه، کمی زمان بگذار و به این فکر کن که چه چیزهایی واقعا برایت مهم است. خودت را در شغل تصور کن و ببین چه چیزهایی بر رضایت و شادی تو در آن شغل، تاثیر می‌‌‌گذارند، از نظر فرهنگ و رفتار مدیر. شاید فضای گرم و صمیمی برایت مهم باشد. شاید ساعت کاری معقول برایت مهم باشد و دوست نداشته باشی که وقتی در خانه یا تعطیلات هستی، دائما پیام‌‌‌های کاری دریافت کنی. هرچه برایت مهم است یا هر شایعه‌‌‌ای درباره آن جایگاه شنیدی، آن را مطرح کن.
اما نباید به گفته‌‌‌های مسوول مصاحبه، صددرصد اکتفا کنی. باید با آشنایانت که با فرهنگ آن شرکت آشنا هستند یا مدیر را می‌‌‌شناسند نیز صحبت کنی یا در وب‌سایت‌‌‌های نظردهی، نظرات مردم درباره آن شرکت را بخوانی تا اطمینان حاصل کنی. در پایان، بد نیست درباره جدول زمانی یا مدت زمانی که معمولا طول می‌‌‌کشد تصمیم بگیرند نیز سوال کنی. از آنها بپرس: «چقدر طول می‌‌‌کشد تا تصمیم‌تان را بگیرید که آیا من گزینه مناسبی هستم یا نه؟». اگر این سوال را نپرسی، بعد از چند روز، دائم تلفنت را چک خواهی کرد و منتظر تماسشان خواهی بود و ممکن است کلافه شوی یا استرس بگیری. شاید مدیر استخدام، یک سفر کاری یک‌ماهه در پیش داشته باشد و تا یک ماه، هیچ خبری از آنها نشود. اگر چنین باشد، بهتر است تو از قبل بدانی تا کیفیت زندگی‌‌‌ات تحت‌تاثیر قرار نگیرد.
