برای مشاور شدن، علاوه‌بر تخصص، به چه مهارت‌هایی نیاز دارید؟
الزامات یک مشاوره مدیریتی موفق
برای موفقیت در شغل مشاوره یا ارتقای رتبه در آن، پیش از هر چیز باید عملکرد واقعی مشاور مدیریت را درک کنید. همچنین باید از آموزش‌ها، تجارب و مهارت‌های موردنیاز برای استخدام و ارتقا در این پیشه آگاه باشید. نمی‌دانم به دلیل دسته‌بندی مشاوران است یا مسیرهای شغلی اغلب نامشخص و مبهم و متنوع، یا نبود شایستگی‌های تعریف شده، هرچه هست مردم درک درستی از کار مشاوران ندارند. حتی کسانی که مشاور هستند در توصیف وظایف و نقش خود با مشکل روبه‌رو می‌شوند. اگر بستگان از شما در مورد راه امرار معاشتان بپرسند احتمالا پاسخ می‌دهید که به مدیران اجرایی برای کسب اهدافشان یا به سازمان‌ها برای بیشینه کردن عملکرد، کمک می‌کنید. قطعا خود من در طول دو دهه‌ای که مشاور بوده‌ام، جزئیاتی بیش از این، با اطرافیانم مطرح می‌کنم اما وقتی با دیگرانی که جزو این عده نیستند حرف می‌زنم؛ آنها تقاضا می‌کنند که خلاصه بگویم که چه‌کاره‌ام.
همانند بسیاری از مشاغل، بعد از توصیفی مختصر، چشمان طرف مقابلتان گشاد می‌شود. اما این موضوع در مورد علاقه‌مندانی که تازه‌کارند و می‌خواهند مشاور مدیریت شوند یا کسانی که در حال کسب رتبه‌های بالاتر هستند صدق نمی‌کند. وقتی این عده این موضوع را از من می‌پرسند، جزئیات دقیق را می‌خواهند و بعید به‌نظر می‌رسد که اطلاعاتی در مورد موفقیت مشاور مدیریت، حتی بالاتر، اطلاعاتی در مورد ارتقای شغلی و پیشرفت حرفه‌ای برایشان جذاب باشد. این موضوع مرا شگفت‌زده نمی‌کند زیرا به‌رغم سخت بودن گزینش حرفه مشاوره مدیریت، آن را ارزشمند می‌دانم.
مروری کلی بر حرفه مشاوره مدیریت
مشاوران مدیریت با مشتریان داخلی یا جهانی شامل سازمان‌ها، نهادها، رهبران و تیم‌ها برای تشخیص و حل مسائل پیچیده کسب و کار، سازمان و عملیات و همچنین تعریف و توسعه فرآیندها، همکاری دارند از این رو اگر چه مشاوره را می‌توان پیشه‌ای بسیار رقابتی و نیازمند حرفه‌ای‌گری تصور کرد، همچنین می‌توان منافع و مزایای شغلی بلندمدت را نیز برای آن در نظر داشت. مشاوران مدیریت فرصت تعامل و کار با مدیران اجرایی و تیم عالی شرکت‌ها را داشته که از این رهگذر امکان ایجاد شبکه‌های شغلی و حرفه‌ای توانمند را به دست می‌آورند. این شغل اشباع شده از جدول فشرده‌ای از سفرهای کاری، ساعات طولانی کار، نیاز به آموزش و توسعه پیوسته، همکاری نزدیک تیمی و تمرکز روی پروژه‌هایی با افق زمانی مختلف است. آنها واقعا چه کاری انجام می‌دهند؟ کار اصلی مشاوران در یک یا چند دسته از موضوعات ذیل قابل گروه‌بندی است:
۱- متخصصان و کارشناسان عملکرد: این عده خدمات و توصیه‌ها و مشاوره‌هایی در حوزه‌های استراتژی، ادغام، حکمرانی، بازسازماندهی، طراحی سازمان، راهبردی، رهبری، عملیات، امور مالی، مدیریت ریسک، تحول دیجیتال، فناوری اطلاعات، مدیریت تحول سازمانی، توسعه سازمانی، منابع انسانی، مدیریت استعدادها، تبلیغات و بازاریابی و عناوینی از این دست ارائه می‌دهند.
۲- تجزیه و تحلیل عینی: در این فعالیت، مشاور شخص سومی است که پژوهش و بررسی ژرف انجام داده و سپس بدون جانبداری، دیدگاه خود را عرضه می‌کند.
۳- مدیریت پروژه: مشاور، مستقیما همراه رهبران ارشد و تیم سازمان، در استقرار فرآیندهای پروژه از ابتدا تا انجام، اجرا و ارزیابی است. هرچند مشاور با مفهوم توصیه‌گری قابل جانشین شدن است اما از مفاهیم آموزش و مربی‌گری اجرایی متمایز است.
با این حال آنها نیازمند روش و چارچوبی پایدار در ارائه خدمات خود هستند. مشاوران مدیریت ذیل کیفیت کار بالا، روش‌شناسی صحیحی برای آگاه کردن دیگران از کار خود دارند. برای حفظ مزیت و تفاوت رقابتی، این روش‌شناسی مجموعه‌ای از روش‌های اختصاصی است که در نظام تجزیه و تحلیل، تشخیص مساله، آزمون فرضیه، مداخله و ایجاد پیشنهاد و خدمات بعدی، خود را نشان می‌دهد.
چه‌چیزی مشاوران موفق را از سایر مشاوران متمایز می‌کند؟
تجربه من نشان می‌دهد چارچوب ذهنی مشاوران ایجاد‌کننده تفاوت است. چه از بابت گذشته کاری من باشد یا دیدن موفقیت و شکست کسانی که با آنها کار کرده‌ام یا در استخدام آنها بوده‌ام، واضح است که چارچوب ذهنی در این شغل اثری حیاتی دارد. بهترین مشاوران آنهایی هستند که دارای گرایش در اندیشه راهبردی و تجزیه و تحلیل آماری، تفکر انتقادی و بهبود در فرآیند هستند. مشاورانی از این دست
کسانی هستند که:
دارای اندیشه راهبردی با توانایی تمرکز روی کل سیستم و در نظرداشت روابط و وابستگی‌های درونی و متقابل آنها هستند.
نه‌تنها به رهبران و تیم‌های دیگر در تعریف موفقیت کمک می‌کنند بلکه از وجود ظرفیت اجرایی آن نیز اطمینان حاصل می‌کنند
روش‌شناسی و انگاره ذهنی بهبود فرآیند را با هدف حل موثر مساله و برای ارزیابی سامانه‌ها و فرآیندهای پشت آن برای محدود کردن احتمال بروز پیامدهای ناخواسته یا آسیب‌های بلندمدت به‌کار می‌گیرند.
دامنه راهبرد را درک می‌کنند و اطمینان دارند نتایج درست تعریف شده است و «تلاش‌های جهت‌دهی» برای اجرا و اندازه‌گیری نتایج را هدایت می‌کنند.
درک عمیق از سنجه‌های عملکرد دارند و می‌توانند ارتباط داده‌ها با هر یک از معیارها را تشخیص دهند؛ چگونگی تبدیل داده‌ها به هوشمندی اجرایی برای استفاده تصمیم‌گیرندگان را می‌دانند و شیوه و قالب انتقال اطلاعات به بهترین شکل را می‌شناسند.
برای تبدیل شدن به مشاور مدیریت موفق چه تحصیلات و تجربه‌ای نیاز داریم؟
نیازهای آموزشی و تجربی وابسته به سطح مشاوره ای است که در جست‌وجوی فعالیت در آن هستیم. به طور کلی، چهار طبقه شغلی از مشاوران در مسیر شغلی وجود دارد. شرکتی که من در آن کار می‌کنم سه سطح دارد. صرف نظر از کوچکی و بزرگی شرکت، بالاترین سطحی که مشاور به آن می‌رسد بستگی به سوابق آموزشی و بعد از آن صلاحیت او دارد.
۱- اولین سطح، «تازه کارها» هستند که نقش تحلیلگر کسب و کار یا دستیار را ایفا می‌کنند و معمولا نیازمند مدرک کارشناسی و در صورت امکان کمی تجربه هستند.
۲- سطح دوم، سطح مشاوره مدیریت واقعی است. در شرکت من افراد با مدرک کارشناسی و چهار سال سابقه و با مدرک کارشناسی ارشد، با دو سال سابقه در این سطح قرار می‌گیرند.
۳- سطح سومی که در صنعت مشاوره شناخته می‌شود مشاور ارشد یا مدیر پروژه است. این سطح نیاز به مدرک تحصیلی کارشناسی با ۱۰ سال سابقه مشاوره یا کارشناسی ارشد با ۷ سال سابقه مشاوره دارد.
۴- سطح چهارم «شریک» یا «مدیر» است. این سطح نیازمند مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد با ۱۰ سال سابقه کار مستقیم و مرتبط مشاوره است. به رغم اینکه در سطوح بالا مدرک دانشگاهی، مورد توجه قرار گرفته است ولی واقعیت این است که همه انواع مشاوره نیازمند مدرک دانشگاهی نیستند. برخی سازمان‌ها تجربه را ترجیح می‌دهند.
همچنین برخی مشاوره‌ها، مدرک تخصصی هم‌وزن دانشگاه و مرتبط ندارند. کارآفرینانی هستند که بدون مدرک دانشگاهی کسب و کار مشاوره خود را راه‌اندازی کرده‌اند. با این وجود مدرک دانشگاهی معیاری در شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات مشاوره حوزه مدیریت و استراتژی است.
برای موفقیت در مشاوره چه مهارت‌ها و تخصص‌هایی نیاز است؟
مهارت‌های موردنیاز، بسته به صنعت و پایگاه مشتریانی دارد که شرکت مشاوره به آنها خدمت می‌دهد. اما تخصص‌ها و مهارت‌های لازم برای کار با شرکت‌هایی که کار آنها به شما ارجاع می‌شود، وجود دارد و همین‌طور انتظار می‌رود تخصص‌ها و مهارت‌های مربوط به حوزه‌هایی را که علاقه‌مند به آنها هستید توسعه دهید. هر چه از نردبان شغلی بالاتر می‌روید باید مهارت قوی‌تری داشته باشید و بیشتر بدانید. همزمان با تکرار شدن فعالیت مشاوره، معمولا سفرهایی طولانی دارید و در کنار حضور مشتری، و بعد از ترک آنها، زمان زیادی را باید صرف پردازش و تجزیه و تحلیل اطلاعات کنید. علاوه بر حوزه تخصصی به بسیاری از مهارت‌های زیر نیاز دارید که بسته به سطح مشاوره متفاوت است.
شایستگی ذهنی
مشاوره و توصیه‌گری
(در زمینه‌های تخصصی و تجربی)
تفکر استراتژیک
فرآیندهای تحلیلی
تحقیق در عمل
حل مساله و بهبود فرآیند
شایستگی ارتباطی
مهارت نوشتن، حرف زدن و شنیدن (مهارت‌های ارتباطی)
مدیریت تعارض
ارائه
شایستگی رهبری
قضاوت و تصمیم‌گیری
هوش هیجانی
توانایی اجرایی
تعامل و رابطه با مشتری
مدیریت ابهام
شایستگی فنی
تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها
تفکر آماری
تجزیه و تحلیل و تفکر انتقادی
مدیریت پروژه
سامانه‌های کسب و کار
بازاریابی و فروش
عقد قرارداد، بودجه‌ریزی و مدیریت مالی (برای مشاوران سطح ارشد و مدیر)
اگر هدف شما موفقیت در مشاوره باشد به شما توصیه می‌کنم تحصیلات، تجربه و مهارت خود را افزایش دهید تا با صلاحیت‌های فوق هماهنگ شوید.
برای مصاحبه آماده شده و روش کار «موردکاوی» را مطالعه کنید.
روش اخیر حداقل در یکی از مراحل استخدامی به شما عرضه می‌شود.
