چگونه یک مدل کسب‌‌‌وکار مدور کارآمد ایجاد کنیم
بر اساس نظرسنجی سال ۲۰۲۱ که Bain&Company انجام داده، حدود ۳۳ درصد مدیران انتظار دارند صنعت آنها توسط استارت‌‌‌آپ‌‌‌های پیشرو در حوزه اقتصاد مدور، با اختلال مواجه شود و ۵۰ درصد مدیران هم انتظار دارند مدور بودن برای همه شرکت‌‌‌ها در دهه آینده، به «نرمال جدید» تبدیل شود. مدل کسب‌‌‌وکار مدور، یک رویداد جدید نیست، بلکه ضرورتی استراتژیک است که به روش‌‌‌های جدید تفکر، توانایی ایجاد مشارکت‌‌‌های جدید در زنجیره ارزش و مشارکت با رقبای شما نیاز دارد.
بر این اساس، باید بتوانید خود را با عملیات موجود سازگار کنید و زنجیره‌‌‌های تامین جدید ایجاد کنید تا امکان مدل‌‌‌های کسب‌‌‌وکار مدور فراهم شود.
شرکت‌‌‌ها در طیف گسترده‌‌‌ای از روش‌‌‌ها، با مدور بودن درگیر هستند. آنها برنامه‌‌‌های مختلف را با تمرکز بر تامین منبع از مواد اولیه بازیافت شده، تولید با حداقل ضایعات و اجرای رویکردهای «زندگی دوم» برای محصولاتی که تولید کرده‌‌‌اند پیش می‌‌‌برند. بیشتر آنها بر ایجاد پیشرفت‌‌‌های فزاینده برای زنجیره‌‌‌های تامین موجود، به جای ساختن یک مدل کسب‌‌‌وکار جدید متمرکز هستند. برای آنچه انتظار دارند که به دست آورند انتظارات بالایی دارند و پایداری محیط زیست، بازدهی مالی کوتاه مدت، و پیشرفت در عملکرد عملیاتی، به آنها انگیزه می‌‌‌دهد. با اینکه این سفر آغاز شده، ۴۶ درصد اقداماتی که در نظرسنجی ذکر شده بود، هنوز در مراحل اولیه هستند و موفقیت آنها دشوار است: نیمی از پاسخ‌‌‌دهندگان نظرسنجی، می‌‌‌گویند اقداماتی که در این زمینه شروع کرده‌‌‌اند، ارزش مالی پایینی دارد.
چرا موفقیت آنقدر دور از دسترس است؟ مدل کسب‌‌‌وکار مدور، نیازمند یک تحول اساسی در نحوه عملکرد شرکت است؛ از جمله تحول در مدل اقتصادی آن و روی آوردن به منابع سود جدید. عملیات و زنجیره‌‌‌های تامین جدید، مراحل جدیدی در این فرآیند ایجاد می‌‌‌کنند و به راحتی می‌‌‌توان مزیت‌‌‌های مالی و پایداری مرتبط با این تغییر را اثبات کرد. مفهوم مدور تقریبا در سطح جهانی اثبات شده، اما واقعیت عملیاتی اجرای آن، مانعی است که باید برداشته شود و این موضوع از طرف خیلی از مدیران عنوان شده است.
برای اینکه این عملیات درست پیش برود، شرکت‌‌‌ها باید به این سوالات مهم پاسخ بدهند: «چه کالاهایی لازم است به چرخه برگردند؟»، «این کالاها الان کجا هستند؟» و «چطور می‌‌‌توانیم به آنها دست یابیم؟» پاسخ به این سوالات مستلزم آن است که شرکت‌‌‌ها بدانند چه محصولاتی را می‌‌‌خواهند ردیابی کنند و سودی که از آنها به دست می‌‌‌آید چقدر است. بعد از این تصمیم‌‌‌گیری، آنها باید بدانند چطور یک محصول را به صورت فیزیکی ردیابی کنند و بهترین راه برای بازیابی آن چیست. شرکت‌‌‌هایی که در نظرسنجی مشارکت داشتند و اشاره کردند که توانسته‌‌‌اند بر موانع ردیابی کردن غلبه کنند، نسبت به آنهایی که قابلیت ردیابی کردن را ایجاد نکرده بودند، ۳۰ درصد بازدهی مالی بیشتری داشتند. مدور بودن می‌‌‌تواند فرصت‌‌‌هایی برای مدل‌‌‌های کسب‌‌‌وکار جدید ایجاد کند؛ مثل افزایش طول عمر یک محصول به واسطه فروش مجدد آنها در بازارهای ثانویه. یک نمونه از این مدل، طرح آزمایشی است که شرکت‌‌‌های رالف لارن، EVRYTHNG و Vestiaire Collective، از مجرای مجمع جهانی اقتصاد شروع کرده‌‌‌اند و وقتی برندها از پلت‌‌‌فرم و تکنولوژی مناسبی استفاده می‌‌‌کنند، ارزش حاصله را تست می‌‌‌کند. شرکت‌‌‌ها برای ایجاد یک استراتژی قابل ردیابی که امکان مدور بودن را فراهم می‌‌‌کند، باید پنج فاکتور اصلی را در نظر بگیرند: دینامیک‌‌‌های بازار را بشناسند؛ اهداف کسب‌‌‌وکار ایجاد کنند؛ داده‌‌‌ها را اولویت‌‌‌بندی کرده و تکنولوژی مناسب را انتخاب کنند؛ مشارکت‌‌‌های لازم را انتخاب کنند و توسعه دهند؛ تست کنند و یاد بگیرند و مقیاس‌‌‌بندی کنند.
یک نمونه موفق در این زمینه، شرکت CaaStle است که به خرده‌‌‌فروش‌‌‌ها امکان می‌‌‌دهد «خدمات عرضه لباس به عنوان خدمات (CaaS)» را به عنوان جایگزینی برای لباس خریدن ارائه کنند. آنها با شرکت‌‌‌های خرده‌‌‌فروشی لباس مثل اکسپرس وارد مشارکت شده‌‌‌اند تا به مشتریانی که می‌‌‌خواهند، لباس کرایه دهند. شرکت CaaStle برای احیای لباس‌‌‌ها بعد از کرایه دادن آنها، از روش‌‌‌های ردیابی محصول و لجستیک معکوس استفاده می‌‌‌کند. آنها ابتدا از استیکرهای پارچه‌‌‌ای برای ردیابی لباس‌‌‌ها استفاده می‌‌‌کردند و حالا از تکنولوژی شناسایی با امواج رادیویی (RFID) استفاده می‌‌‌کنند. این تکنولوژی به CaaStle امکان می‌‌‌دهد سفر هر آیتم را ردیابی کند. همچنین این شرکت یک ارزش پیشنهادی قوی به خرده‌‌‌فروش‌‌‌ها ارائه می‌‌‌کند و به آنها امکان می‌‌‌دهد مشتریان بیشتری جذب کنند و به سودآوری بالاتری برسند.
اجرای مدل‌‌‌های کسب‌‌‌وکار مدور مزیت‌‌‌های بسیاری با خود به همراه دارد: طبق نظرسنجی ما، بیش از ۸۰ درصد کسب‌‌‌وکارهایی که پیشتاز اقدامات اقتصاد مدور بوده‌‌‌اند یا آن را در مقیاس بزرگ اجرا کرده‌‌‌اند، می‌‌‌گویند حاضرند این کار را دوباره انجام دهند. با اینکه موانع عملیاتی نباید دست کم گرفته شوند، اما قابلیت ردیابی می‌‌‌تواند جزء اصلی به جریان انداختن اقدامات مدور، به شکل موفق باشد. تقاضا برای افزایش مدور بودن همچنان ادامه خواهد داشت و شرکت‌‌‌ها با شناسایی مدل کسب‌‌‌وکار مدور مورد نظر خود، می‌‌‌توانند خود را در بهترین موقعیت قرار دهند و اقدامات کوچک را همین الان شروع کنند تا قابلیت‌‌‌های آنها در این زمینه افزایش یابد. شرکت‌‌‌ها باید هر چه سریع‌‌‌تر برای زنجیره‌‌‌های تامین آینده وارد تست، یادگیری و مقیاس‌‌‌سنجی شوند.
