تجربه موفق مدیریت «دورکار»ها بررسی شد
کلید مدیریت «دورکار»ها
پس از نقش‌آفرینی برای شروع انقلاب دیجیتال در منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) شرکت سدار رز (CedarRose) تبدیل به شرکت بالغی شده است که برای بهره‌برداری از جهان کسب‌وکار در دوران پس از کرونا آمادگی دارد. بنیان‌گذار این شرکت بین‌المللی (با مرکزیت قبرس)، کریستینا مصاد با فعالیت ۲۰ ساله به‌عنوان مدیرعامل است. او تجربیات خود را با رهبران سازمانی آینده به اشتراک می‌گذارد و درس‌هایی کلیدی درباره مدیریت تیم‌های دورکار ارائه می‌دهد.
چه ویژگی‌های مهمی شرکت سداررز را از رقبایش متمایز ساخته و امکان فعالیت آن در آینده پرابهام را فراهم ساخته است؟
افتخار می‌کنم که شرکت ما یک کسب‌وکار کنشگر، پویا، نوآور و چابک است. تیم من در ۲۰ سال گذشته به جمع‌آوری و تحلیل داده‌های قابل اتکا برای ارائه راهکارهای باکیفیت به مشتریانمان پرداخته است. ما شیفته نوآوری، تغییر مدل‌های فعالیت بازار و ترکیب داده‌های کمیاب با هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی هستیم تا بازارها و خدمات جدیدی ایجاد کنیم. ما به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های تجربه و استانداردسازی داده‌ها ادامه خواهیم داد تا به پایگاه داده‌ای بین‌المللی و چندزبانه برای فعالیت در خاورمیانه، آفریقا و مناطق مختلف آسیا دست یابیم.
این ترکیب از نوآوری، آینده‌نگری و چابکی در انطباق با بحران‌های مختلف جهانی و منطقه‌ای باعث شده است تا در کنار تجربه سالیان فعالیت‌مان بتوانیم از بقا و رشد خود در شرایط غیرمنتظره اطمینان یابیم.
آیا همه‌گیری کرونا، جمع‌آوری داده‌ها و شناسایی روندهای بازار را برای شما دشوارتر ساخت؟
ما هم مانند بیشتر شرکت‌ها، مجبور به انطباق خود با شرایط بوده‌ایم. شرکت ما دفاتر و کارکنانی در نقاط مختلف جهان دارد. بخشی از آنها در دفاتر مستقر بودند و بخشی از آنها به‌صورت دورکاری فعالیت می‌کردند. درصد بالایی هم در دفتر لبنان مستقر هستند که مدت‌ها پیش از شروع همه‌گیری کرونا درگیر اعتراض‌های خیابانی شده بود. با این وضعیت، شاید بتوان ادعا کرد که آنها به کار از خانه عادت داشتند. ما یک «کمیته استمرار کسب‌وکار» داریم که برنامه‌ریزی بحران‌ها و احیای کسب‌وکار پس از فجایع را بر عهده دارد. برنامه‌ریزی آینده‌نگر و آمادگی دائمی باعث شده است که بتوانیم از بحران‌های مختلفی عبور کنیم. جنگ ۲۰۰۶ لبنان، نبرد طولانی‌مدت قدرت در قبرس در سال ۲۰۱۱ و بحران اقتصادی ۲۰۱۳ تنها تعدادی از این بحران‌ها بوده است.
ما با همه‌گیری کرونا، برای بدترین سناریوهای ممکن آماده شدیم و یک کمیته کاری بر تغییر شیوه فعالیت به دورکاری نظارت کرد. در ابتدا، کار از خانه باعث کند شدن تحقیقات و دسترسی ما به منابع اطلاعاتی شد. دلیلش آن بود که شرکت‌ها و ادارات دولتی هم در ماه‌های نخست بسته بودند. اما پس از چند هفته، بیشتر سازمان‌ها باید عقب‌افتادگی‌هایشان را جبران می‌کردند. مزیت دیگر آن است که بخش زیادی از درآمدهای کنونی ما از راهکارهای خودکار آنلاین است و بحران کرونا بر آن اثری نداشته است.
از نظر شناسایی روندهای بازار هم همواره به اتفاقات غیرمنتظره خوش‌بین هستیم؛ چراکه به بهبود تجربیات و شالوده اطلاعاتی و تاریخی ما برای برنامه‌ریزی‌های آینده‌نگر کمک می‌کند. به این صورت، هر بحران، ما را برای موفقیت آماده‌تر می‌کند. متاسفانه، منابع مختلف اطلاعاتی حاکی از افزایش همه‌گیری‌های آینده به‌دلیل گرمایش جهانی هستند. با این حال، افزایش مراودات و همکاری‌های نزدیک با دولت‌ها، کسب‌وکارها و افراد مختلف تصور بهتری در مورد شیوه مواجهه لازم با این همه‌گیری‌های جدید به ما داده است.
به‌طور کلی، همه‌گیری کرونا چگونه بر فعالیت کسب‌وکارها در منطقه منا اثر گذاشته است؟ چه درس‌هایی برای رهبران کسب‌وکار دارید؟
بستگی به کشورها دارد. به‌عنوان مثال، کرونا وخامت بحران اقتصادی لبنان را افزایش داد. در طرف دیگر، امارات‌متحده‌عربی به خوبی آن را مدیریت کرد. ماه مارس ۲۰۲۰ که از دبی دیدن کردم، ضدعفونی‌کننده دست را می‌شد در کنار هر آسانسور و میز پذیرش مشاهده کرد و مسافران کشورهای پرریسک در همان فرودگاه تست کرونا می‌دادند.
بسیاری از کشورهای منطقه در سال‌های گذشته پیشرفت زیادی در دیجیتال، تجارت الکترونیک و انطباق با تمهیدات بهداشتی داشته‌اند که مدیریت کرونا را تسهیل کرد. البته همین فشارهای محیطی برای تغییر کسب‌وکارها، برخی از آنها را به سمت فریبکاری و کلاهبرداری برد. یکی از درس‌هایی که از این تجربه می‌توان گرفت، ایجاد مقررات سختگیرانه‌تر در کنار معرفی هر نوع تجارت الکترونیک، بانکداری نوین و پرداخت با موبایل است. خوشبختانه بیشتر کشورهای منطقه منا با جدیت بیشتری قوانین مالی مبارزه با پولشویی و ضدتروریسم را اجرا می‌کنند. این سخن به معنای آن است که کسب‌وکارها مجبور می‌شوند مقصد پرداخت‌ها و دلایل آن را با شفافیت بیشتری توضیح دهند. همچنین می‌توان بررسی کرد که شرکای تجاری کسب‌وکارها از نظر سیاسی یا اجتماعی تحریم هستند یا خیر.
همه‌گیری کووید-۱۹ منجر به افزایش یا کاهش جذابیت منطقه منا برای فعالیت اقتصادی شد؟ کدام بخش‌ها بیشترین آسیب را دیدند؟
آسیب‌دیده‌ترین بخش‌های اقتصادی از کرونا در منطقه همان بخش‌هایی بودند که در همه جای جهان آسیب دیدند: سفر و گردشگری، هتلداری، مراکز تفریحی، سلامت، مد، زیبایی، صنعت، املاک، ساختمان‌سازی، نفت و گاز، ورزش، خودروسازی، حمل‌ونقل و خرده‌فروشی. در طرف دیگر، برخی از بخش‌های اقتصادی با سرعتی غیرطبیعی رشد کردند که از آنها می‌توان به بیمه، تجارت الکترونیک، تبلیغات و داده‌های دیجیتال اشاره کرد. شاید برای اروپایی‌ها قابل باور نباشد اما خرید آنلاین از سوپرمارکت‌ها تنها حدود یک‌سال در منطقه منا عمر دارد. خدمات آنلاین به سرعت تبدیل به یک لازمه فعالیت شدند و رستوران‌ها از جمله کسب‌وکارهایی بودند که مجبور به ارسال سفارش‌ها به درب خانه یا فعالیت به شیوه بیرون‌بر شدند. اپلیکیشن‌های تحویل و حمل‌ونقل موبایلی نقش بزرگی در این ترقی داشتند.
کرونا چه چیزی درباره آینده کسب‌وکار به شما آموخت؟
درس‌های بسیاری به ما آموخت! هر صاحب کسب‌وکار یا مدیری که از این دوران عبور کند، درس‌های بسیاری خواهد آموخت که در موفقیت‌های آینده‌اش اثر خواهد گذاشت. هیچ‌گاه نمی‌توان گفت بیش از اندازه آماده آینده هستیم. ما همواره باید برای بدترین سناریوها آماده شویم و برای بهترین‌ها بکوشیم. این سخن به معنای آن است که دست‌کم باید برای دو تا سه سال پیش‌رو، برنامه‌ریزی مالی، استراتژی رشد و تدوین پروژه داشت. از نظر من، پیش‌بینی درآمدها و مخارج، مهم‌ترین اقدامی است که کسب‌وکارها باید انجام دهند و خوشبختانه با یک اکسل ساده هم امکان‌پذیر است. این برنامه‌ریزی مالی باید همواره براساس بدترین سناریوی احتمالی آینده انجام شود. شما باید دست‌کم هزینه چند ماه اداره کسب‌وکارتان را داشته باشید و از هزینه‌های غیرضروری هم اجتناب کنید. از طرف دیگر، زمانی که به پیش‌بینی آینده پرداخته‌اید، در صورت بهتر بودن اوضاع می‌دانید چه زمانی توانایی رشد و توسعه کسب‌وکارتان را دارید.
درس دیگر، منطقی بودن میزان وام‌ها و اعتبارات دریافتی است. کسب‌وکاری که تعهدات زیادی ندارد، بهتر می‌تواند از بحران‌ها عبور کند. روابط سازنده با تامین‌کنندگان و مشتریان نیز درس دیگری است که می‌توان از بحران کرونا آموخت. مشتریانی که بهای خدمات و محصولات شما را پرداخت کنند، بسیار ارزشمندند. به آنها بها دهید و از همان ابتدا شفافیت را سرلوحه کارتان کنید. اولویت‌بندی مشتریان، تعیین مشتریان و شرکای تجاری پرریسک یا پرپتانسیل، دیگر اقدامی است که می‌توان برای اطمینان از سلامت مالی کسب‌وکار انجام داد. در این میان، پیگیری مطالبات و تعیین حد اعتبار هر شریک تجاری، اقدام دیگری برای اطمینان از سلامت مالی کسب‌وکار است.
آیا نگران این نیستید که کسب‌وکارها بیش از اندازه درگیر کرونا شوند و عوامل مهم دیگر را نادیده بگیرند؟
بله. کرونا دست‌کم تا یک سال آینده پیامدهای اقتصادی فراوانی خواهد داشت. ممکن است مواد اولیه کسب‌وکارها به موقع دریافت نشود، برخی مشتریان توان پرداخت محصولات و خدمات دریافتی‌شان را نداشته باشند و حتی خطر انحلال و ورشکستگی افزایش یابد. تمام این اتفاقات، می‌توانند پیامدهایی دومینووار داشته باشند. رهبران کسب‌وکار باید برنامه‌های محتاطانه‌ای داشته باشند و به‌عنوان مثال، جریان وجوه مشتریان و تامین‌کنندگانشان را رصد کنند. اجازه ندهید که توجه به کووید-۱۹، شما را از آمادگی برای بقیه چالش‌ها بازدارد.
بیشتر مردم کووید-۱۹ را به چشم یک تهدید می‌بینند. آیا شما هیچ فرصتی که از این همه‌گیری برآمده باشد، مشاهده کرده‌اید؟
بله، بدون شک. نکات مثبت را می‌توان در هر گوشه‌وکناری مشاهده کرد. کافی است شیوه درست نگاه کردن به آنها را بدانید. به‌عنوان مثال، پیش از کرونا در قبرس، تقریبا کسی خرید آنلاین از فروشگاه‌ها برایش آشنا نبود و رستوران‌ها هم تحویل درب منزل نداشتند. از آن زمان، شرکت‌های بسیاری به احراز هویت الکترونیکی مشتریان، توسعه وب‌سایت و مهارت‌های بازاریابی خود اقدام کرده‌اند. آنها همچنین به توسعه ناوگان حمل‌ونقل، خدمات تحویل، انبارداری و لجستیک خود پرداخته‌اند. کسب‌وکارهایی مانند ما، ۱۰۰ درصد دورکار شده‌اند و فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات، آموزش آنلاین، مدیریت پروژه، ادارات مجازی و سرورهای ابری به‌دست آورده‌اند.
بسیاری از خریدها حتی از گلفروشی‌ها، دفاتر پستی و شرکت‌های کادویی به‌صورت آنلاین و تحویل درب منزل انجام می‌شود. من اعتقاد دارم که دورکاری بسیاری از مردم ادامه خواهد یافت و این وضعیت فرصت‌هایی سودآور در شیوه‌های جدید تعامل کسب‌وکارها با یکدیگر و مشتریانشان پدید خواهد آورد.
