روی آمارا (Roy Amara) شخصیتی با نفوذ در سیلیکون‌ولی است. گفته‌های او درباره پیش‌بینی اثرات فناوری به «قانون آمارا» معروف شده است. او می‌گوید ما تمایل داریم تاثیر یک فناوری را در کوتاه‌مدت ارزیابی کنیم، ولی تاثیر طولانی مدت آن را دست‌کم می‌گیریم. این موضوع را می‌توان درباره تاثیر فناوری دیجیتال در کارهای اداری در عصر کووید-۱۹ بیان کرد. بسیاری از سازمان‌ها برای مدیریت بحران در دوران رکود اقتصادی و حوادث طبیعی برنامه‌ریزی دارند، اما چه کسی می‌توانست بحران بیماری همه‌گیر را پیش‌بینی کند؟ در این بحران کارمندان اداری از فناوری‌ها با روش‌ها و در حدی استفاده کردند که اصلا تصورش را هم نمی‌کردیم. پزشکان، بیماران خود را به‌صورت آنلاین ویزیت می‌کنند. معلمان کلاس مجازی برگزار می‌کنند. کارهای دادگاهی از طریق اینترنت انجام می‌شود. گرچه این تغییرات بسیار چشمگیر هستند، اما تحول اساسی در روش انجام کار اداری نیست در حقیقت بیشتر آنها مانند همیشه کار می‌کنند فقط با فاصله و بدون برخورد سنتی بین فردی. این یک انقلاب در فناوری‌های کار اداری هم نیست. چون بیشتر این فناوری‌ها از قبل وجود داشتند. قضیه فقط تغییر محل کار است. یعنی کارمندان به جای اینکه در یک دفتر با همکاران خود باشند، کارهای خود را از خانه انجام می‌دهند. در ابتدا تصور بر این بود که این بحران کوتاه‌مدت است و مدت کوتاهی شرایط این‌گونه خواهد بود. در راستای آن محدودیت‌هایی اجرا می‌کنیم، اقتصاد را موقتا متوقف می‌کنیم مانند گیاهانی که به خواب زمستانی می‌روند و پس از اتمام این همه‌گیری به سرعت به زندگی عادی خود بر می‌گردیم. اما اکنون می‌دانیم که این دیدگاه اشتباه بوده و باید در استراتژی سازمان خود تجدیدنظر کنیم. در چند ماه گذشته تلاش‌هایی برای اصلاح فناوری‌ها و روش‌های دائمی کار انجام شده است.

به نظر شما دنیای کار در روزها و ماه‌های آینده چگونه خواهد بود؟ با نگاهی به جلو می‌توانیم دو آینده احتمالی را ببینم که در هر دو فناوری نقش مهمی ایفا می‌کند.

اولین مورد کشف «واکسن» است. ۱۲-۱۸ ماه آینده یک واکسن یا یک درمان موثر پیدا می‌کنیم و این به ما امکان می‌دهد کمی ‌به زندگی قبل از کووید-۱۹ نزدیک شویم. اما بازگشت کامل زمان‌بر خواهد بود. یکی از راه‌های بررسی این وضعیت این است که تصور کنیم در یک طرح آزمایشی برنامه‌ریزی نشده‌ گسترده برای استفاده از فناوری در محل کار شرکت کرده‌ایم. وضعیت سختی پیش‌رو داریم. قصد داریم یاد بگیریم و برخی موارد که اصلا خوب کار نمی‌کنند را اصلاح کنیم و روش‌های دیگری را بیازماییم و ببینیم چه چیزهایی بعد از پاندمی باقی نخواهند ماند. به‌عنوان مثال سال گذشته، کمتر از یک درصد قرارهای ملاقات با پزشک از راه دور انجام شده، اما اکنون حدود ۹۳ درصد از راه دور انجام می‌شود. با توجه به اینکه اکثر افراد از این گزینه بسیار راضی هستند، بعید است که ما به روش‌های قدیمی کار برگردیم.

دوم آینده‌ «بدون واکسن» است. البته تصور آن هم بسیار نگران‌کننده است. همه‌گیری انگیزه‌ای قوی برای اتوماسیون کار آنلاین ایجاد کرد. یک ماشین مجبور نیست از قوانین فاصله اجتماعی پیروی کند، آلوده نمی‌شود و بیمار نمی‌شود یا برای محافظت از همتایان خود مجبور نیست خودش را منزوی کند. بسیاری از کارفرمایان اصرار به حضور کارمند در شرکت دارند و اتوماسیون آنلاین انجام نمی‌دهند. اما اگر شرایط بدتر شود به ناچار باید نظرشان را تغییر دهند. به‌عنوان مثال دولت انگلیس تا ۸۰ درصد حقوق بسیاری افراد را پرداخت می‌کند، اما به دلیل اوضاع اقتصادی به ناچار این حمایت دولتی از بین خواهد رفت و تا زمانی که واکسن یا درمانی نداشته باشیم، این انگیزه همچنان تقویت می‌شود.

موانع اصلی اتوماسیون فنی نیست، بلکه فرهنگی است. در طول پنج سال گذشته بسیار شنیده‌ایم که پزشکان برای ویزیت آنلاین بیمارانشان نگران هستند. معلمان می‌گفتند که دانش‌آموزان تا زمانی که در کلاس حضور نداشته باشند نمی‌توانند درس‌ها را به درستی یاد بگیرند. وکیل‌ها اصرار داشتند که کار دادگاه هیچ‌گاه نمی‌تواند به‌صورت مجازی انجام شود. با این وجود در عرض چند هفته پزشکی از راه دور، آموزش آنلاین و دادگاه‌های مجازی به یک امرعادی تبدیل شد. مانع اصلی تحول در حرفه‌ها طرز تفکر صاحبان مشاغل و فرهنگ افراد و سازمان‌ها است. بیشتر مردم در برابر روش‌های جدید کار اداری مقاومت می‌کنند.

با بحران کووید-۱۹ این موانع فرهنگی تا حد زیادی از بین رفته است. هنوز هم عده‌ای روش‌های سنتی را ترجیح می‌دهند اما به‌نظر می‌رسد که بیشتر شبیه افراط و تفریط است. با پایان یافتن این بحران بعید است که روش‌های سنتی مثل قبل و با همان قدرت بازگردند و افراد حرفه‌ای به فکر اقدامات پایه‌ای برای آینده سازمان خود هستند. همه‌گیری نشان داد که خیلی کارها را می‌توانیم انجام دهیم. کووید-۱۹ درحال تغییر شکل دادن دنیای ماست. آیا این تغییرات دائمی خواهد بود؟ این تغییرات تا کجا پیش خواهد رفت؟ به نظر می‌رسد قدم‌های اول برای جایگزینی انسان با ربات برداشته شده است و جامعه کم‌کم این قضیه را پذیرفته است.