به همین خاطر، طرح بهبود عملکرد، آخرین گزینه‌ام است که اگر جواب ندهد، اخراج خواهد شد. دو هفته پیش در مورد روند پیشرفت او با منابع انسانی صحبت کردم و پرسیدم: «آیا بهتر نیست صبر کنیم تا اوضاع آرام شود و بعد، برنامه را اجرا کنیم؟ به نظرم الان وقتش نیست.» آنها گفتند: «باید به مشکلات عملکرد او، صرف نظر از شرایط، رسیدگی شود و طبق برنامه پیش برویم. برای اخراج شدن، هیچ وقت زمان مناسبی نیست.»  واقعا دوست دارم به مشکلات رسیدگی کنم اما دوست ندارم مجبور شوم وسط بحران بیماری، یک نفر را اخراج کنم. کارمندم را دوست دارم و اصلا دلم نمی‌خواهد در این شرایط، بیمه درمانی و حقوقش را از دست بدهد. از طرف دیگر، در شرکتمان، زمزمه‌های تعدیل نیرو شنیده می‌شود و خودم دارم با یک شرکت دیگر مصاحبه می‌کنم و شاید به‌زودی اینجا را ترک کنم. به نظرتان بهتر نیست برنامه آموزشی را آنقدر طول بدهم که خودم از اینجا بروم و مجبور نباشم درگیر این قضیه شوم؟

پاسخ: دوست عزیز، بله. درست نیست که وسط یک بیماری همه‌گیر، یک نفر را اخراج کنی و او را از خدمات درمانی محروم کنی، البته اگر می‌توانی جلوی این اتفاق را بگیر. گفتی که منابع انسانی گفته‌اند: «هیچ‌وقت زمان مناسبی برای اخراج شدن نیست.» این، نشان می‌دهد آنها هیچ درکی از شرایط ندارند. شرایط فعلی، شبیه هیچ زمان دیگری نیست. اگر مشکل کارمند مربوطه، آنقدر حاد بود که چاره دیگری نداشتی (مثلا پول شرکت را اختلاس می‌کرد یا چند مشتری را کتک زده بود)، اخراجش توجیه داشت. اما اگر بحثشان سر این است که هیچ‌وقت، زمان مناسبی نیست، این نگران‌کننده است. اخراج یک کارمند به‌دلیل مشکل عملکرد در این شرایط خاص، نه تنها از نظر اخلاقی درست نیست، بلکه به احتمال زیاد، باعث تضعیف روحیه بقیه کارمندان می‌شود. مردم معمولا دوست ندارند برای شرکتی کار کنند که در این اوضاع نابسامان، بی‌مقدمه و نسنجیده و بدون در نظر گرفتن شرایط کارمند، تصمیم به اخراج او می‌گیرد. حرف منابع انسانی را قبول نکن. به آنها بگو که در حال حاضر، این تصمیم مناسبی برای تیمت نیست و قصد داری صبر کنی تا شرایط بهتر شود که اگر مجبور شدی اخراجش کنی، از نظر اخلاقی، حس بدی نداشته باشی. این روزها، همه کارمندها با شرایطی مواجهند که قبلا هرگز تجربه‌اش نکرده‌اند. همه شبیه علامت سوالند. بیشتر سوالاتی که این روزها دریافت می‌کنم، مربوط به کار در بحران کروناست. بیا بعضی از این سوالات را با هم مرور می‌کنیم. یکی از مخاطبان برایم نوشته که از وقتی شرایط اضطراری اعلام شد، از او خواسته شده دورکاری کند. او می‌گوید: «تقریبا هیچ کاری برای انجام دادن ندارم. چون کار من، هماهنگی جلسات و مسافرت‌ها و بقیه فعالیت‌هایی بود که در حال حاضر، همه اینها متوقف شده. برای همین، هشت ساعت جلوی لپ‌تاپم می‌نشینم، پادکست تماشا می‌کنم و فایل‌هایم را مرتب می‌کنم، به این امید که یک ایمیل کاری برایم بفرستند تا مغزم کمی به کار بیفتد. مدیرم از شرایطم آگاه است و گفته بود اگر پروژه خاصی باشد، خبرم می‌کند، اما فعلا که خبری نشده. او، جزو مدیران ارشد شرکت است و ارتباط زیادی با هم نداریم. می‌ترسم اگر احساسم را به او بگویم، روی اعصابش بروم چون این روزها سرش خیلی شلوغ است.» او این روزها احساس انزوا و بیهودگی می‌کند و از من پرسیده: «آیا باید بنشینم و صبور باشم؟» پاسخ: باید صبور باشی اما می‌توانی دوباره با رئیست صحبت کنی. اگر مدتی از گفت‌وگویتان گذشته، اشکالی ندارد با او تماس بگیری، منتها کوتاه. به او بگو: «می‌دانم سرتان شلوغ است و نمی‌خواهم به مشغله‌هایتان اضافه کنم اما می‌خواستم بدانید که من وقتم خالی است و هر کمکی که از دستم بربیاید، انجام می‌دهم.»

دقت کن که در اینجا، تو داری پیشنهاد کمک می‌کنی. نباید حرفت را طوری بزنی که حس کند حوصله‌ات سر رفته یا کلافه شده‌ای و از او انتظار داری مشکلت را حل کند. در شرایط این چنینی، بهترین کمک این است که در دسترس اما در عین حال، خیلی خیلی صبور باشی. در این فاصله، به این فکر کن که آیا پروژه یا کار مفیدی هست که مدت‌ها قصد داشتی انجام دهی اما وقت نداشتی؟ مثل ارتقای سیستم، مرتب کردن یا پاکسازی داده‌ها، تحقیق یا سندسازی. رسیدن به این کارها و در جریان قرار دادن رئیست، مفیدترین کاری است که فعلا می‌توانی انجام دهی.

یکی دیگر از مخاطب‌ها از شرایطش راضی است. با این که شرکتشان اخیرا تعدیل نیرو کرده، او شغلش را از دست نداده. به خاطر بحران کرونا هم حالا دارد در خانه کار می‌کند. او می‌گوید: «با وجود این، حجم کارها مثل قبل است. از نظر روحی خیلی خسته‌ام. آیا اشکالی دارد اگر یکی دو روز مرخصی بگیرم؟ از مرخصی‌هایم استفاده نکرده‌ام و شرکتمان در اعطای مرخصی با حقوق، بسیار سخاوتمند است.» پاسخ: یکی دو روز مرخصی بگیر. طبیعتا اگر وسط یک پروژه مهم و اضطراری هستی، باید طبق آن برنامه‌ریزی کنی. در غیر این صورت، مرخصی بگیر چون بخشی از حقت است و راستش را بخواهی، به نفع کارفرما هم هست چون کمک می‌کند تجدید قوا کنی و فرسوده نشوی. یکی دیگر از مخاطب‌ها قبل از بحرانی شدن اوضاع با سازمانی مصاحبه کرده و بازخورد مثبت گرفته. او می‌گوید: «اما حالا فعالیت‌های غیرضروری شرکت‌ها به حالت تعلیق درآمده یا به تعویق افتاده. آیا به نظرتان خودم پیگیری کنم؟ دوست دارم بدانند که به شغل مربوطه علاقه‌مندم و من را در نظر داشته باشند.»

پاسخ: منطقی است که یک بار پیگیری کنی تا از بلاتکلیفی در بیایی، اما باید تاکید کنی که می‌دانی احتمالا فعلا استخدام‌ها معلق هستند تا فکر نکنند از همه جا بی‌خبری یا نسبت به شرایطشان بی‌تفاوتی. ایمیلی به مدیر استخدام بفرست و بگو: «با توجه به شرایط فعلی، می‌دانم که برنامه‌هایتان احتمالا تغییر کرده و مطمئنم سرتان خیلی شلوغ است. اما هر وقت برای بازگشت به روال عادی، آماده بودید، خوشحال می‌شوم صحبت‌هایمان را از سر بگیریم، حتی اگر در آینده دور باشد.» ایمیل تو، احتمالا به او یادآوری می‌کند که تو را در جریان شرایط فعلی سازمان قرار دهد. اما اگر پاسخی نداد، به هر حال تو علاقه‌مندی خود را ابراز کرده‌ای و این تنها کاری است که فعلا می‌توانی انجام دهی.