مدل کسب‌وکار به‌عنوان یک مفهوم مدیریتی از پاسخ‌های جامعی است که ادبیات و فضای کسب‌وکار امروز در واکنش به محیط پرتلاطم کنونی از آن به‌عنوان ابزاری سودمند بهره گرفته است. این کلیدواژه که با ورود اینترنت به عرصه کسب‌وکار از توجه زیادی برخوردار و به‌عنوان یک ابزار مدیریتی معرفی شد، دربرگیرنده مفاهیم عمیقی است که جریان ارزش را برای ذی‌نفعان مختلف کسب‌وکارها تبیین کرده است و گزینه‌های بسیار زیادی را جهت نوآوری و بهبود در اختیار آنها قرار می‌دهد.

پژوهشگران مختلف از حدود دو دهه قبل در حال ارائه تعاریف و ساختارهایی برای تثبیت مدل کسب‌وکار به‌عنوان مفهومی تحلیلی بوده‌اند و افراد اجرایی نیز از پتانسیل این مفهوم جهت طراحی کسب‌وکارهای نوین و ارزیابی آن بهره برده‌اند.به صورت کلی واژه مدل کسب‌وکار زمانی به‌کار برده می‌شود که قصد دارد نشان دهد یک شرکت چگونه به خلق ارزش برای مشتریان خود می‌پردازد و در ازای آن خودش چگونه بهره‌مند شده و سود می‌برد.مدل کسب‌وکار با توجه به درک آسان، سهولت تحلیل و قابلیت کاربرد مناسب، با سرعت زیادی در حال گسترش در محافل پژوهشی و اجرایی است. پژوهش در زمینه مدل‌های کسب‌وکار با توجه به نوظهور بودن این مفهوم سال‌های ابتدایی خود را پشت‌سر می‌گذارد. تاکنون نظریه‌ها و چارچوب‌های مختلفی در زمینه مدل‌های کسب‌وکار ارائه شده و مباحث نظری مربوط به این مفهوم کماکان در حال گسترش است ولی تا به‌حال منجر به یک توافق کلی در مورد مفهوم و کارکرد مدل کسب‌وکار نشده است.

اما در این بین استروالدر نویسنده و نظریه‌پرداز در این زمینه اجزای مدل کسب‌وکار را به صورت زیر عنوان می‌کند:

• بخش مشتریان: مجموعه‌های مختلف مشتریان می‌توانند براساس خواسته‌ها و ویژگی‌های مختلف بخش‌بندی شوند.شما کدام بخش(ها) را هدف گرفته‌اید؟

• ارزش پیشنهادی: به هر بخش از مشتریان چه ارزشی (مجموعه‌ای از محصولات و خدمات) را ارائه می‌کنید. ارزش پیشنهادی شما باید شما را از رقبایتان متمایز سازد. ارزش پیشنهادی ارزش را از طریق المان‌های (کمی و کیفی) مختلفی فراهم می‌کند، از جمله: تازگی، عملکرد، سفارشی‌سازی، انجام رساندن کار، طراحی، برند و خوش‌نامی، قیمت، کاهش هزینه‌ها، کاهش ریسک، دسترسی‌پذیری، راحتی و آسایش.

• کانال توزیع: شرکت می‌تواند ارزش پیشنهادی را از طریق کانال‌های توزیع مختلف به مشتریان برساند. شرکت می‌تواند از طریق کانال‌های خود یا کانال‌های شرکای تجاری‌اش یا ترکیبی از هر دو به مشتریان دسترسی پیدا کند.

• ارتباط با مشتریان: امروزه ارتباط با مشتریان و حفظ آن ارتباط برای اطمینان از موفقیت شرکت الزامی است. شکل‌های مختلف ارتباط با مشتریان شامل: کمک شخصی، کمک شخصی اختصاصی، سلف‌سرویس، سرویس‌های خودکار، جوامع کاربری و خلق مشترک (با مشتری) می‌شود.

• جریان درآمد: شرکت چگونه از هر بخش از مشتریان درآمد کسب می‌کند. روش‌های مختلف ایجاد جریان درآمدی شامل: فروش دارایی، حق استفاده، حق اشتراک (عضویت)، اجاره/  قرض، حق استفاده از مجوز/  امتیاز، حق کارگزاری و تبلیغات می‌شود.

• منابع اصلی: منابعی که برای خلق ارزش برای مشتری ضروری هستند و جزو دارایی‌های شرکت محسوب می‌شوند. منابع می‌توانند انسانی، مالی، فیزیکی یا معنوی باشند.

• فعالیت‌های اصلی: مهم‌ترین فعالیت‌های شرکت برای اجرای ارزش پیشنهادی شرکت چه هستند؟

• شرکای کلیدی: برای بهبود عملیات و کاهش ریسک مدل کسب‌وکار، معمولا شرکت‌ها با شرکت‌های دیگر مشارکت‌های تجاری صورت می‌دهند. این مشارکت‌ها به روش‌های همکاری استراتژیک با شرکت‌های رقیب و غیررقیب، سرمایه‌گذاری‌های مشترک، روابط خریدار- فراهم‌کننده و اتحادهای استراتژیک امکان‌پذیر هستند.

• ساختار هزینه‌ها: عملیاتی کردن مدل‌های کسب‌وکار مختلف چه هزینه‌هایی را دربر دارد؟ معمولا کسب‌وکارها چیزی بین هزینه‌محور و ارزش‌محور هستند. ساختار هزینه‌ها دارای خصیصه‌های: هزینه‌های ثابت، هزینه‌های متغیر، اقتصاد مقیاس (کاهش هزینه با افزایش تعداد) و اقتصاد محدوده (کاهش هزینه با افزایش محدوده کاری) است.

پژوهشگران حیطه مدل کسب‌وکار معتقدند این مفهوم با توجه به ماهیت خود ابزار مناسبی جهت پیاده‌سازی ساختارهای مختلف محسوب می‌شود.

اخبار مرتبط