«دنیای‌اقتصاد» شاخص مدیران خرید در ۱۱رشته فعالیت صنعتی را بررسی کرد
راز انبار پر صنعتگران
اگرچه از نظر مدیران قیمت مواد اولیه با روندی کاهشی روبه‌رو بود؛ اما در عین حال موجودی محصولات در انبار شاهد افزایش قابل تاملی بوده است. این اتفاق میتواند نشانه شروع دو روند کلی در ماههای آتی باشد: اولا، افزایش موجودی انبار نشان از پیش‌بینی مدیران در خصوص افزایش قیمت ارز است، به همین سبب مدیران قصد افزایش تولید را دارند و در نتیجه موجودی انبار خود را نیز در روندی افزایشی بیشتر خواهند کرد؛ ثانیا، مدیران با توجه به مشکلات و موانع موجود در مسیر فروش، نمی‌‌‌توانند در ماههای آتی درآمد بیشتری داشته باشند و کالاهای تولیدشده در ماههای اخیر نیز به‌خوبی فروش نرفته است. بنابراین، ترس بسیاری از خشکیدگی مالی دارند. نکته جالب این است که مشکل تامین نقدینگی برای صنایع که ناشی از مشکلاتی همچون پایین بودن ارزش ریال در برابر سایر ارزهاست، باعث هزینه‌‌‌بر بودن تامین مواد اولیه و تولید از خارج و اندک‌بودن درآمد فروش داخلی آنها می‌شود.
راز انبار پر صنعتگران نیز شاید همین موضوع باشد که با توجه به ترس از جهش دوباره ارز در آینده و انتظارات تورمی، هم کالاهای ساخته‌شده را به میزانی قابل‌توجه در انبار نگه داشتهاند و هم اینکه بخش زیادی از نقدینگی خود را صرف خرید مواد اولیه کردهاند که ممکن است در آینده گران یا نایاب شود. اینکه شرکت‌ها برای تامین نقدینگی از بانک‌ها مشکل دارند و این مهم را مدام گزارش می‌دهند، نشانه آشکار چنین رویکردی است. ضمنا افزایش سرعت تحویل و انجام سفارش‌ها در سطح بسیاری از صنایع ممکن است نشانه نیاز به نقدینگی باشد.
نیاز مبرم صنایع به نقدینگی
براساس شاخص مدیران خرید کشور در زمینه تولید، از دیدگاه مدیران کشور، شاخص‌های صنایع منتخب در زمینه تولید محصولات در خردادماه به‌جز بخش سایر صنایع که تقریبا در همه مولفه‌‌‌ها عملکردی منفی از نظر مدیران داشته است، به صورت تقریبی شاهد عملکرد مثبتی بوده‌اند. اما براساس نظرات اعلام‌شده، در زمینه میزان سفارش‌های جدید همگی بخش‌های صنعت تقاضای کمتری را نسبت به میزان تولید ادعاشده توسط مدیران داشتهاند و میتوان از این مساله به نتیجه‌گیری مشخصی رسید.
سرعت انجام و تحویل سفارش‌ها شاخصی است که تقریبا در همه صنایع در وضعیت خوبی به سر می‌‌‌برد که نشانه انتظارات مدیران نسبت به نقدشوندگی بالاتر کالاهای فروخته‌شده‌‌‌شان است. یعنی شاید صنایع به جهت ریسک‌‌‌های موجود در بازار و نوسانات قیمتی، نگرانی‌هایی را از بابت کاهش قیمت محصول نهایی خود دارند و به همین سبب سرعت تحویل سفارش‌های خود را افزایش می‌دهند تا زودتر به نقدینگی دست یابند. البته در منطق اقتصادی فعلی کشور، کالا هرچه بیشتر در انبار بماند با افزایش قیمت بیشتری مواجه می‌شود؛ اما اعداد موجود در این شاخص میتواند این معنا را هم داشته باشد که نیاز به نقدینگی در صنایع مختلف، بیشتر از قبل شده است.
براساس نظرات مدیران خرید کشور، اعداد جدول اعلامی حاکی از کاهش موجودی مواد اولیه و در عین حال روند رو به رشد قیمت این مواد است و این در ماه بعد میتواند تولید را با مشکلاتی مواجه کند و روی آن شاخص نیز اثرگذار باشد. افزایش مقدار تولید در اردیبهشت و خردادماه، باعث شد که میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی نیز در خرداد روند خود را حفظ کند و به‌جز چند صنعتی که تغییری نداشته و روی عدد ۵۰ ثابت مانده‌‌‌اند، این مولفه در هفت‌صنعت شاخصی بالای عدد ۵۰ را داشته است.
جالب اینکه میزان افزایش قیمت محصولات تولیدشده در بیشتر صنایع از دیدگاه مدیران خرید کشور اختلاف فاحشی با عدد ۵۰ ندارد و میتوان از این موضوع چنین برداشت کرد که صنایع ترجیح می‌دهند فروش بیشتری داشته باشند تا اینکه اقدام به رشد قیمتی بالاتری کنند. کاهش روند مصرف حامل‌‌‌های انرژی به عقیده مدیران نیز به‌‌‌نظر معنای رشد قطعی‌‌‌ها را در خود دارد. همچنین با وجود اینکه میزان فروش محصولات از دیدگاه مدیران روندی تقریبا رکودی یا ثابت داشته است و در عین حال، بخش اعظم این فروش نیز در صنایعی مانند لاستیک و پلاستیک و فرآورده‌‌‌های نفت و گاز بوده که صادرات‌محور هستند و البته ایران در این زمینه بیشتر متکی به خام‌فروشی است.
جالب اینکه با وجود این وضعیت، انتظارات مدیران در بخش تولید برای ماه آینده بالا بوده است که به همین سبب میتوان فرضیه اول افزایش میزان موجودی انبار محصولات مبنی بر رشد قیمت ارزی کشور را محتمل‌‌‌تر دانست.
صنایع لاستیک و پلاستیک در رکود
بررسی شامخ کل صنایع لاستیک و پلاستیک که روی عدد ۵/ ۴۶ قرار گرفته است، حاکی از روند رکودی در این صنعت است. با توجه به کاهش مواد اولیه، تولید در این زمینه به عقیده مدیران در وضعیتی کاهشی قرار گرفته و به همین سبب، موجودی انبار نیز عددی بالا را ثبت نکرده است. براساس آمارهای کیفی اعلامی توسط مدیران این صنعت، فروش لاستیک و پلاستیک در بازه کیفی ۵۵ قرار گرفته است و صادرات آن نیز در عدد ۶۰؛ به همین ترتیب میتوان روند صادرات‌محور را برای این صنعت در نظر گرفت. جالب اینکه با وجود روند فعلی، انتظارات مدیران برای ماه بعد در عدد ۷۵ ثبت شده که با توجه به شرایط موجود، کمی دور از انتظار است!
سقوط نفت‌‌‌وگاز نسبت به شاخص ماه قبل
اگرچه شامخ کل صنایع فرآورده‌‌‌های نفت و گاز کشور در اردیبهشت‌ماه عدد ۳/ ۶۴ را ثبت کرده بود؛ اما این عدد در ماه جاری به ۶۴/ ۴۹ رسید تا در این صنعت نیز وضعیت رکودی رخ دهد. با توجه به صعودی بودن قیمت خرید مواد اولیه از دیدگاه مدیران این صنعت و همچنین کاهش موجودی مواد اولیه، مقدار تولید ثابت باقی مانده و به‌رغم روند کاهش سفارش محصولات و فروش آنها، موجودی انبار عددی بالا را به ثبت نرسانده است که میتوان از این موضوع، کاهش استخراج نفت را برداشت کرد. ضمنا با وجود کاهش قیمت محصولات تولیدشده، انتظارات تولید در ماه آینده برای این صنعت، عدد ۵۷/ ۵۳ است.
نزدیکی به تابستان و رشد صنعت نساجی
آمارهای کیفی منتشرشده از دیدگاه مدیران خرید صنایع نساجی که در خردادماه منتشر شده، شامخ کل این صنایع را در عدد ۱۷/ ۶۴ ارزیابی کرده که با توجه به آغاز فصل تابستان و فروش بیشتر پوشاک و منسوجات دیگر در این فصل طی ماههای آتی، این عدد قابل انتظار بوده است.
میزان بالای استفاده از حامل‌‌‌های انرژی از دیدگاه مدیران این صنایع، احتمال قطعی زیاد برق را دور از انتظار می‌کند. هرچند فروش محصولات در این صنعت با ارزیابی‌‌‌های مدیران در عدد ۵۰ و منطقه ثابت باقی مانده است؛ اما رشد قابل‌توجه موجودی انبار و کاهش موجودی مواد اولیه با توجه به اعداد اظهارشده که به ترتیب ۶۷/ ۶۶ و ۷۸/ ۲۷ هستند، آمارهای کیفی حاکی از برنامه‌ریزی این صنایع برای فروش بیشتر در ماههای آتی است.
رشد ادامه‌دار ماشینسازی و لوازم‌خانگی
در بخش ماشینسازی و لوازم‌خانگی، برآورد مدیران خرید از شامخ کل، عدد ۴/ ۶۴ بوده و با توجه به صعودی بودن اکثر آمارهای کیفی به‌جز موجودی انبار، این صنعت در وضعیت خوبی به سر می‌‌‌برد. جالب اینکه ماشینسازی و لوازم‌خانگی، سریع‌ترین فرآیند انجام و تحویل سفارش را نسبت به دیگر صنایع از دیدگاه مدیرانش دارد و این صنعت نسبت به همه صنایع، مصرف بالایی را در بعد حامل‌‌‌های انرژی در خود داشته است. انتظارات تولید مدیران این بخش در ماه بعد نیز عدد ۰۵/ ۶۹ بوده که بعد از صنایع نساجی و صنایع کانی غیرفلزی، این بالاترین انتظار تولید مدیران یک صنعت برای ماه بعد است.
رشد سرسامآور قیمت مواد اولیه کانی‌‌‌ها
در حالی که شامخ کل گروه صنایع کانی غیرفلزی عدد ۷۷/ ۶۰ بوده است و میزان تولید براساس آمارهای کیفی به‌دست آمده از نظرات مدیران این بخش نیز روی عدد ۵۴/ ۶۱ قرار گرفته، رشد سرسامآور قیمت مواد اولیه براساس اظهارات مدیران صنایع کانی غیرفلزی و اعلام عدد ۴۶/ ۸۸، باید انتظار داشت که در ماههای جاری، این صنعت با تولید کمتری مواجه باشد. اما مدیران این صنعت معتقدند که انتظارات تولید برای ماه آینده، عدد ۲۳/ ۶۹ خواهد بود.
زنگ خطر پولادین
براساس اطلاعات منتشرشده، شامخ کل صنایع فلزی کشور عدد ۴۰/ ۴۶ بوده است که برای یکی از صنایع بزرگ کشور که برخی از بزرگ‌ترین مجموعه‌‌‌های صنعتی کشور را در خود جای داده، عددی قابل تامل و زنگ خطرگونه است. این درحالی است که به دلیل رشد قیمت مواد اولیه در ماه پیش، انتظار می‌‌‌رفت شاخص تولید این صنعت در ماه خرداد، رکودی باشد و عدد کیفی زیر ۵۰ را به ثبت برساند که همین هم شد و تولید در این‌ماه در عدد ۸۴/ ۴۸ قرار گرفت. البته کاهش میزان سفارش‌ها نیز باعث شد موجودی انبار در این بخش مانند صنایع غیرفلزی افزایش یابد. حال باید دید مدیران این صنایع برای ماههای آتی چه برنامه‌‌‌ای دارند تا از وضعیت رکودی این ماه خود رهایی یابند. هرچند آنها برای ماه بعد، شاخص انتظارات تولید را در عدد ۸۱/ ۵۵ پیش‌بینی کردهاند.
رشد بیشتر سفارش‌های غذایی از تولید
شامخ کل گروه صنایع غذایی در خردادماه، در عدد ۹۷/ ۶۰ به ثبت رسید و نکته جالب اینکه براساس اظهارات مدیران این بخش، میزان سفارش‌های مشتریان رشدی بیشتر نسبت به میزان تولیدات داشته است. با توجه به رشد روزافزون این صنعت در کشور، میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در این بخش به اعتقاد مدیرانش، رو به رشد است و عدد ۲۹/ ۶۱ در این زمینه به ثبت رسیده است.
جالب اینکه مقدار تولید محصولات در این بخش، آمار کیفی ۶۸/ ۵۹ را داشته و مقدار فروش محصولات نیز همین بوده است. در نتیجه میتوان انتظار داشت در ماه آینده، میزان موجودی انبار این بخش تغییر خاصی نکند. ضمنا مدیران خرید این صنایع انتظارات خود از تولید برای ماه آینده را عدد ۹۰/ ۶۲ اظهار کردهاند.
افزایش موجودی انبار صنایع شیمیایی
شامخ کل گروه صنایع شیمیایی در خردادماه براساس اظهارات مدیران خرید این بخش، در عدد ۸۸/ ۵۴ قرار گرفته است و با توجه به ثبت عدد ۹۸/ ۵۶ در بخش تولید و قرارگیری عدد سفارش‌ها روی عدد ۵۰ و همچنین کاهش فروش محصولات، موجودی انبار این صنعت در‌ماه جاری که رشد کوچکی داشته است، ماه بعدی را با رشدی بالاتر سپری کند. با وجود تغییر نکردن میزان سفارش‌ها، انتظارات مدیران از تولید در ماه آینده عدد ۶۰/ ۶۸ بوده است که به معنای رشد روزافزون موجودی انبار این صنعت است.
سبقت سفارش‌های چوب، کاغذ و مبلمان از تولید؟
شامخ کل گروه صنایع چوب، کاغذ و مبلمان در خردادماه، در عدد ۵۵ به ثبت رسید و نکته جالب اینکه براساس اظهارات مدیران این بخش، میزان سفارش‌ها رشد بیشتری داشته؛ اما تولید ثابت مانده و عدد ۵۰ را ثبت کرده است. بنابراین با توجه به رشد نداشتن میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی و همچنین میزان فروش محصولات در این بخش، موجودی انبار این صنعت احتمالا با کاهش در ماه آتی روبه‌رو خواهد بود و عددی کاهشی و زیر ۵۰ را ثبت خواهد کرد.
البته انتظارات مدیران خرید کشور برای میزان تولیدات در ماه آتی برای این صنعت، عدد ۵۵ است.
الگوبرداری صنایع پوشاک و چرم از نساجی
صنعت پوشاک و چرم مانند صنعت بالادستی خود یعنی نساجی، شامخ کل بالایی را به ثبت رسانده و از دیدگاه مدیران این بخش، عدد شامخ کل، ۲۹/ ۶۴ بوده است. تولید در این بخش عدد قابل قبول ۲۹/ ۶۴ را به ثبت رسانده و این صنعت مانند ماشینسازی و لوازم‌خانگی، بالاترین سرعت تحویل و انجام سفارش‌ها را داراست.
اگرچه موجودی مواد اولیه در این صنعت برآوردی ثابت داشته است و عدد ۵۰ را به خود می‌‌‌بیند؛ اما این صنعت، براساس آمار و اظهارات مدیرانش، در بعد و چارچوب خود، کارآفرین‌ترین صنعت بوده و بیشترین استفاده را از نیروی انسانی با ثبت عدد ۴۳/ ۷۱ داشته است. هرچند عملکرد این صنعت در بخش فروش محصولات و به‌ویژه صادرات محصولات، اعداد ناامیدکننده ۸۶/ ۴۲ و ۵۷/ ۲۸ را به همراه داشته است؛ اما با توجه به اینکه پوشاک و چرم نیز مانند نساجی بیشترین افزایش را نسبت به خودشان در موجودی انبار داشتهاند، میتوان انتظار داشت که تولید آنها نیز سطح متعادلی را در ماه آتی به خود ببیند و فروش نیز در ماههای آتی دچار رشد شود؛ عددی که معقولانه به ثبت رسیده و براساس انتظارات مدیران این بخش، عدد ۱۴/ ۵۷، میزان انتظارات برای تولید در ماه آتی این صنایع است.
«سایر صنایع» در وضعیت ناامیدکننده
بدترین و رکودی‌ترین وضعیت در میان تمامی گروههای بررسی‌شده در شاخص مدیران خرید، شامخ کل «سایر صنایع» است که عدد ۵/ ۳۶ در آن به ثبت رسیده است و عدد ثبت‌شده ۲۰ در میزان سفارش‌های جدید و میزان فروش محصولات این بخش، حاکی از عدم‌رغبت مردم و خریداران یا شاید نبود نقدینگی کافی برای استقبال از این بخش میان خریداران بوده است. جالب اینکه قیمت محصولات تولیدشده نیز روی عدد ۵۰ قرار گرفته و وضعیت تقریبا ثابت قیمت‌ها نیز موجب افزایش خرید از این صنایع نشده است.
درمجموع به نظر می‌رسد با توجه به اینکه بسیاری از شرکت‌ها همچنان با مشکل فقدان تامین ارز موردنیاز برای واردات مواد اولیه مواجه هستند و در عین حال عدم‌تعادل در بازار ارز و نوسانات شدید قیمتی باعث رکود و کاهش فروش در بازار شده است و بسیاری از خریداران و تامین‌کنندگان مواد اولیه تمایلی به فعالیت در چنین بازار نابسامانی ندارند، انتظاراتی که مدیران در برآوردهای خود برای تولید در ماه آتی داشتهاند کمی غیرمعقول به نظر برسد.
