اگرچه تحلیلگران اقتصادی معتقدند این موضوع که دولت تعهد داده بدون محدودیت به همه نیازهای ارزی در گروه اول (کالاهای اساسی) و دوم کالایی (مواد اولیه و کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای) با نرخ رسمی پاسخ دهد، از یکسو عطش برای واردات را افزایش داده و از سوی دیگر کلیه ثبت‌سفارش‌ها نیز منجر به واردات نشده و تنها روند ثبت آنها در سامانه نیما رخ داده است. چالش‌های به‌وجودآمده باعث شد متولیان صنعت و تجارت کشور دو گام برای رفع این دست‌اندازها در دستور کار قرار دهند. گام نخست تشکیل ستاد راستی‌آزمایی ثبت‌سفارش‌ کالا در بدنه وزارت صنعت، معدن و تجارت بود. به‌گفته متولیان بخش صنعت، سازوکار و ماموریت این ستاد این‌گونه‌ است که ثبت‌سفارش‌ها را بررسی و چنانچه واحد تولیدی برای تامین مواد اولیه مشکل داشته باشد، به‌سرعت شناسایی و نسبت به رفع مشکل آن اقدام می‌شود. اما در گام دوم چالش‌برانداز، متولیان صنعت کشور ضوابط جدیدی برای جلوگیری از امکان سوء‌استفاده و تقلب در ثبت‌سفارش کالاها را در چارت برنامه‌های خود قرار دادند. چندی پیش بود که پس از محرز شدن تخلفات صورت‌گرفته در ثبت‌سفارش واردات کالا، وزیر صنعت، معدن و تجارت علاوه بر اینکه دستور تعلیق ثبت‌سفارش‌هایی را که هنوز تامین ارز نشده‌اند صادر کرد، در ابلاغیه‌ای به سازمان توسعه تجارت هم ماموریت داد، خدمات الکترونیکی ثبت‌سفارش‌ها به‌طور دائم از سوی یک کارشناس فنی رصد شود تا هرگونه حفره امنیتی، امکان تقلب و سوءاستفاده از این طریق از میان برداشته شود.

داغ‌ترین آمار میزان ثبت‌سفارش‌ کالاها از سوی محمد شریعتمداری اعلام شده است. براساس آماری که وزیر صنعت، معدن و تجارت در مشهد اعلام کرده از ابتدای سال ۹۷ تا پایان تیرماه جاری، ۴۴ میلیارد دلار تقاضای ورود محصولات مختلف در سامانه نیما ثبت شده است که عمده این میزان تقاضا در قالب محصولات واسطه‌ای و سرمایه‌ای بوده است. شریعتمداری همچنین با اشاره به برخی آمار مبادلات تجاری در کشور، در مراسم آغاز عملیات اجرایی مجتمع فولاد تربت حیدریه گفت: ۸۵ درصد واردات کشور کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای و ۱۵ درصد کالاهای مصرفی و نهایی است که با ۷ یا ۸ درصد فاصله میزان واردات مطابق با سال گذشته است. به‌گفته شریعتمداری در ماه‌های ابتدایی امسال، افزایش بیش از ۲۰ درصدی صادرات در کشور رقم خورده است.

مکانیسم اولویت‌بندی‌ها

آمار ثبت‌سفارش‌ها در حالی رو به افزایش است و نشان از عطش واردات با دلار ۴۲۰۰ تومانی دارد که معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز درمورد برخی از چالش‌های به‌وجودآمده برای تامین مواد اولیه سخن به میان آورده است. ماجرای چالش تامین مواد اولیه هم از آنجا آغاز شد که برخی واردکنندگان با وجود ثبت سفارش‌هایی که از سه‌ماه پیش در نیما انجام داده بودند، هنوز در صف دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی قرار دارند. این انتظار برای دریافت دلار رسمی باعث شده است که آنان برای تامین مواد اولیه فعالیت‌های خود با مشکلات و دست‌اندازهای بسیاری در تولید مواجه شوند. حال منصور معظمی با بیان اینکه تمهیدات لازم برای فعالیت واحدهای تولیدی گرفته شده، گفت: اولویت‌بندی ثبت‌سفارش‌ها انجام و اعتبارات تخصیص داده شده و به محض ورود مواد اولیه التهاب خفیفی که در برخی از واحدهای تولیدی وجود دارد، برطرف خواهد شد. وی با اشاره به اینکه مشکلاتی برای برخی از واحدهای تولیدی در پی رفتارهای غیراخلاقی و قلدرمآبانه سردمداران آمریکا به وجود آمده است، اظهار کرد: دولت تدابیر لازم را برای پاسخگویی به نیازهای واحدهای تولیدی و مقابله با اقدام آمریکا اندیشیده است. وی افزود: یکی از تصمیمات گرفته شده این است که بخشی از درآمدهای ارزی به کالای راهبردی اختصاص داده شده و با ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی تحت هر شرایطی تحویل خواهد شد و در این راستا سفارش‌های لازم داده شده که بخش از آن رسیده و بخش دیگر آن براساس فرآیندهای وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت در حال ورود است. معظمی گفت: پیش‌بینی‌های لازم حتی با آغاز جدی تحریم‌ها انجام شده که مردم با مشکل  مواجه نشوند و کالاهای راهبردی با ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی تامین شده است و هیچ‌گونه محدودیتی در تهیه آن نیست.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه امسال صادرات غیرنفتی نسبت به سال گذشته افزایش داشته است، گفت: گروه دوم تامین ارز از محل صادرات غیرنفتی است که ۸۰ درصد ارز به دست آمده از ناحیه فروش محصولات پتروشیمی، میعانات گازی، مواد معدنی و فولادی باید با قیمت چهار هزار و ۲۰۰ تومان و ۲۰ درصد دیگر هم توافقی مورد استفاده واحدهای تولیدی قرار گیرد. وی با اشاره به ممنوعیت ورود ۱۵۰۰ قلم کالا به کشور، اظهار کرد: این فرصت خوبی برای واحدهای تولیدی است که محصولات‌شان را وارد بازار کنند. معظمی با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهد وضعیت تولید در سه ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است، افزود: تولید در نفت خام، پتروشیمی، خودرو و کالاهای راهبردی کاملا افزایش داشته است. وی درباره ادامه فعالیت شرکت‌های خارجی در ایران با توجه به فرصت داده شده از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: رفتارهای واقعی شرکت‌ها با رفتار اجتماعی‌شان بعضا یکی نیست و هیچ کدام از شرکت‌هایی که با ایران قرارداد دارند مایل به ترک ایران به‌دلیل وجود بازار خوب و جذاب نیستند؛ اما، به دنبال آن هستند که برای آمریکا هم حساسیت ایجاد نکنند. وی افزود: برخی ازاین شرکت‌ها به دنبال گرفتن مجوزهای موردنیاز هستند.