باید توجه داشته باشیم حمایت از کالای ایرانی، تنها در «خرید» خلاصه نمی‌شود! بلکه مانند یک مکعب دارای اضلاع مختلفی است و هر پارامتر به پارامتری دیگر مرتبط است. در این مقاله به بررسی محورهای تاثیرگذار حمایت از کالای داخلی می‌پردازیم.

۱-تقویت و ارتقای فرهنگ مصرف کالای ایرانی: یکی از چالش‌های حمایت از کالای ایرانی، فرهنگ‌سازی این امر در بین اقشار مختلف جامعه است. در این زمینه طی سال‌های اخیر تلاش‌هایی به‌ویژه برای «برندسازی» و «تبلیغات» به‌وسیله رسانه‌های مختلف صورت گرفته، اما چون ابتکار عمل در آن وجود نداشته، همچنین از شکل «مردمی» به حالت «دولتی» تغییر وضعیت داده است، در بسیاری از موارد به جای تبلیغ، تبدیل به ضدتبلیغ شده است. در زمینه فرهنگ‌سازی برای استفاده از کالای ایرانی، نباید از نقش «گروه‌های مردم نهاد» غافل شویم. بدون شک فعالیت با برنامه گروه‌های مردمی به‌ویژه تشکل‌های دانشجویی و دانش‌آموزی در پیشبرد اهداف، بسیار موثر خواهد بود. همچنین نکته بعدی که در مورد مبحث فرهنگ‌سازی خرید کالای داخلی تامل برانگیز است، احیا و تقویت بازارهای محلی است. متاسفانه امروزه بازارهای محلی مانند جمعه بازار و... به محلی برای فروش کالاهای بی‌کیفیت خارجی تبدیل شده‌اند!

۲-ارتقای همه جانبه عوامل تولید با توجه به نیاز مصرف‌کننده: سوالی که همواره در ذهن افکار عمومی ایجاد می‌شود این است که«آیا کالای داخلی کیفیت لازم را دارد؟» برای پاسخ به چنین پرسشی، باید واقعیت را بپذیریم و صادقانه بگوییم، همه اجناس داخلی دارای کیفیت مطلوب نیستند. یکی از برنامه‌های اساسی وزیر صنعت، معدن و تجارت، بهبود فضای کسب و کار و ارتقای کیفیت محصولات داخلی است که این امر به کمک تاسیس کلینیک‌های تخصصی برای ارائه خدمات فنی، مهندسی و مشاوره‌ای، میسر خواهد بود. از جمله عوامل تاثیرگذار دیگر که در ارتقای همه‌جانبه عوامل تولید نقش دارد، می‌توان به نحوه «توزیع کالای داخلی» و «قیمت تمام شده» اشاره کرد که همواره در ردیف چالش‌های اصلی قرار دارند و با تدوین برنامه‌ای جامع و مدیریت مقتدر، ظرفیت بهبود یافتن را دارا هستند.

۳-هدفمندسازی تولید با نگرش توسعه صادرات غیرنفتی به‌ویژه در کشورهای همسایه: کشور ما با ۱۵ کشور، همسایه است و چه از طریق زمینی و چه از طریق دریا، مرز مشترک دارد. یکی از راهکارهای ترویج استفاده از کالای ایرانی، برنامه ریزی هدفمند برای بازارهای مورد نظر در کشورهای همسایه با در نظر گرفتن «کنسرسیوم‌های صادراتی» است که این امر خود به خود موجب تقویت مراکز مبادله‌ای بین ایران و کشورهای همسایه می‌شود. در واقع تحقق حضور هدفمند در بازار کشورهای همسایه، ضمن تقویت روابط «دیپلماسی بازرگانی»، روی «عدم کیفیت» که یکی از چالش‌های برخی از کالاهای ساخت داخل است با ایجاد فضای رقابتی بین تولیدکنندگان، تاثیر مثبتی دارد و در نهایت این فرآیند منجر به «تحریک بازار» می‌شود. ذکر این نکته ضروری است که توجه هر چه بیشتر به «رایزن‌های بازرگانی» می‌تواند روی حضور مستمر کالای ایرانی در بازار کشورهای همسایه، تاثیرگذار باشد.

۴-بهبود مستمر فضای کسب و کار و تقویت ساختار رقابتی و رقابت پذیری بازارها: عمده‌ترین چالش تولیدکنندگان داخلی در شرایط فعلی را در دو عنوان «مشکلات مالیاتی» و «مشکلات ناشی از سود بانکی» می‌توان خلاصه کرد که در این زمینه امیدواریم تدابیر لازم توسط وزارت اقتصاد اندیشیده شود. علاوه بر موارد مذکور که تاثیر مستقیمی در بهبود فضای کسب و کار دارد، اجرای بسته ویژه بیمه صنایع مخصوصا صنایع کوچک در کنار توجه به مراکز لجستیک، تقویت استارت آپ ها، پیش بینی تسهیلات جهت خرید کالای ایرانی، تامین نیازهای عمومی صنعتگران و ارائه خدمات الکترونیک؛ می‌تواند در بهبود فضای کسب و کار نقش مهمی داشته باشد.

۵-هماهنگی و بسیج همه پتانسیل‌های داخلی بویژه قوای سه گانه و سازمان‌های مردم نهاد: باید قبول کنیم حمایت از کالای ایرانی با بسیج همه ارگان‌ها و عزم ملی امکان پذیر است، چرا که در این راه موانع و مشکلات زیادی وجود دارد که برطرف کردن آنها بدون هماهنگی بین قوای سه‌گانه کشور میسر نخواهد بود. یکی از چالش‌های حل نشدنی در زمینه حمایت از کالای داخلی «قاچاق کالا» است؛ به‌طوری که جنس قاچاق با قیمتی کمتر از قیمت کالای داخلی، فضای رقابت در بازار را مسموم می‌کند و متاسفانه هنوز به راه حل اساسی برای برطرف کردن مشکل قاچاق نرسیدیم. در کنار رفع معضل قاچاق، اصلاح قوانین و برطرف کردن موانع جهت تسهیل کار تولیدکننده داخلی نیز یکی از موارد مهمی است که باید با اراده قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضائیه صورت گیرد. یکی از موانع پیش روی تولید‌کننده داخلی، برخی از قوانین فرسایشی است و تا زمانی که این قوانین اصلاح و بروزرسانی نشود، حمایت از کالای داخلی که در واقع حمایت از تولیدکننده ملی است، تحقق پیدا نمی‌کند.