کاتالیزور فرانچایز برای توسعه صنعت پخش
در این میان اهمیت و جایگاه صنعت پخش بیش از همیشه مشهود است و به عنوان بازوی تولید در تنظیم بازار نقش آفرینی جدی بر عهده دارد و این در حالی است که بخش مهمی از اشتغال نیز بر عهده این صنعت است. انبارداری، بارگیری، حمل و نقل، مکانیزم‌های تعمیر و نگهداری، بسته‌بندی و... همگی از رده‌های اشتغال‌آفرین در صنعت پخش هستند. در سال‌های گذشته شرکت‌های پخش بسیاری در ایران پا گرفتند، اما بسیاری از آنها به دلایل اقتصادی و فنی نتوانستند جایگاه مناسب و سهم خوبی از حوزه بازار را به خود اختصاص دهند که دلایل متعددی از پایین بودن مارجین‌ها و افزایش شدید هزینه‌های حمل و‌نقل و بسته‌بندی و... گرفته تا دستوری بودن کارمزدهای پخش و موارد دیگر را می‌توان در توضیح این رکود برشمرد. آن دسته از کسب‌وکارهایی نیز که باقی مانده‌اند به عنوان بخشی از هلدینگ‌های تولیدی بزرگ توانسته‌اند با استفاده از منابع مالی شرکت‌های تولیدکننده به فعالیت خود ادامه دهند و متاسفانه همه این موارد باعث شده یکی از استراتژیک‌ترین صنایع که می‌تواند سهم بالایی از اشتغال را بر عهده بگیرد در وضعیتی پیچیده و نگران‌کننده قرار بگیرد.
در چنین شرایطی اهمیت تامین مواد اولیه و کالا بر هیچ‌کس پوشیده نیست و این در حالی است که می‌توان با استفاده از ابزارهای روز دنیا هم جایگاه صنعت پخش را به رتبه واقعی خود بازگرداند و هم زمینه توسعه اشتغال از این کانال را فراهم کرد. صنعت فرانچایز با نقش موثری که در شتاب دهی به کسب‌وکارها به همراه دارد توان بالایی در این مهم بر عهده خواهد داشت. البته واضح است که چالش‌های زیرساختی این حوزه نیز باید به صورت همزمان مورد توجه قرار گیرد تا سودآوری فعالیت اقتصادی توزیع و پخش تضمین شود و برای این منظور اهمیت دارد تا انجمن‌های فرانچایز ایران و انجمن صنعت پخش با هم‌اندیشی و اتخاذ راهکارهای مناسب بتوانند چالش‌های موجود در این مسیر را ارزیابی و با رایزنی با دولت نسبت به رفع همزمان موانع این حوزه و ارتقای ظرفیت‌های آن با اهرم فرانچایز اقدام شود.
تجربه‌های جهانی چه می‌گویند؟
امروزه کسب‌‌‌‌وکارهای موفقی مانند اکسان، کوکاکولا و فورد همگی از مدل فرانچایز توزیع استفاده کرده‌‌‌‌اند که درصد بیشتری از فروش خرده‌‌‌‌فروشی را نسبت به فرمت تجاری سنتی به خود اختصاص میدهد. فرانچایز توزیع به فرانچایز‌دهندگان امکان دسترسی به یک بازار محلی تثبیت شده را میدهد و بر اساس آن فرانچایزی‌های موفق بر اساس رقابت محدود، خدمات سفارشی شده و تمرکز بر توزیع محصول، فروش خود را افزایش می‌دهند. فرانچایز توزیع قراردادی است که در آن یک امتیاز دهنده به گیرنده امتیاز این حق را میدهد که یک محصول خاص را از طرف خود توزیع کند یا بفروشد.
به این ترتیب، امتیازگیرنده، توزیع‌کننده انحصاری یا نیمه انحصاری محصول فرانچایز دهنده می‌شود. فرانچایز دهنده به دارنده امتیاز حق استفاده از علامت تجاری، آرم و نام تجاری خود را میدهد. امروزه در کشورهای بزرگ دنیا حق امتیاز کالاهای مختلف از انواع خودرو گرفته تا کامپیوتر و کالاهای دیجیتال و لوازم خانگی و مواد غذایی و آرایشی و بهداشتی و سایر کالاها به افراد اعطا می‌شود و برای دو طرف یک کسب‌وکار ایده‌آل با منافع بسیار است. این نوع فرانچایز می‌تواند فروش را به دلایل زیر افزایش دهد:
1-رقابت محدود: یک امتیاز توزیع معمولا حق امتیاز یک کسب‌وکار را به یک منطقه انحصاری برای تجارت اختصاص میدهد. قلمرو انحصاری یک منطقه جغرافیایی محدود است که در آن یک امتیاز دهنده متعهد می‌شود که امتیاز دیگری را ایجاد نکند که کالاها و خدمات مشابهی را ارائه میدهد. شرایط قلمرو فرانچایز دهنده در سند افشای حق رای آنها مشخص شده است. به این ترتیب رقابت برای محصولات فرانچایز دهنده در این زمینه محدود می‌شود و امتیاز گیرنده را قادر می سازد فروش محصول خود را افزایش دهد.
2-خدمات سفارشی در بازارهای محلی: تحت امتیاز توزیع، اگرچه یک امتیازگیرنده علامت تجاری، لوگو و نام تجاری فرانچایز دهنده را می پذیرد، اما همچنان هویت محلی خود را حفظ می‌کند که به آنها انعطاف‌پذیری با خدمات سفارشی برای مشتریان محلی می دهد. علاوه بر این، در صورت نیاز، امتیاز گیرنده خدمات پیش فروش و پس از فروش را برای محصولات فرانچایز دهنده ارائه می دهد. بنابراین اگرچه فرانچایز گیرنده تصویر فرانچایز دهنده را نشان می دهد، اما هنوز هم تا حد زیادی مسوول سیستمی است که از طریق آن تجارت خود را اداره می کند، درنتیجه پایگاه مشتری خود را افزایش می دهد و در نتیجه فروش را بهبود می بخشد.
3-تمرکز بر توزیع محصول: فرانچایز توزیع درصد بیشتری از فروش «خرده فروشی» را نسبت به فرمت تجاری به خود اختصاص می دهد. این به این دلیل است که تمرکز اصلی یک فرانچایز توزیع بر فروش محصولات فرانچایزر است نه خرید و فروش صرف کالای یک برند در یک منطقه خاص و به نوعی منافع فرانچایزر در گرو فروش بیشتر فرانچایزی است. این تمرکز، فرانچایزی را قادر میسازد تا فروش سریع‌‌‌‌تری داشته باشد. از طرفی هرچه فرانچایزی توزیع فروش بیشتری داشته باشد، این امر سهم فرانچایزر را افزایش میدهد.
توسعه دانش در صنعت پخش از کانال فرانچایز
استفاه از ابزار فرانچایز در صنعت پخش تجربه عمیق برندهای حوزه توزیع را با دانش فنی کسب‌وکار ترکیب می‌کند و با استفاده از تیم‌های باتجربه و انتقال این دانش به جامعه شرایط را برای توسعه این صنعت فراهم میسازد. این موضوع به تخصصی شدن حوزه توزیع و در عین حال بازاریابی کمک شایانی می‌کند و خلأ دانش در این حوزه را پر خواهد کرد. در خلال سال‌های اخیر صنعت پخش تلاش کرده تا دانش توزیع را گسترش دهد و برای این منظور ایجاد بسترهای دانش در دانشگاه‌های کشور و ارائه واحدهای دانشگاهی در این حوزه را در دستور کار خود قرار داده و این در حالی است که استفاده از ابزار فرانچایز قادر است این مسیر را تسهیل و سرعت نفوذ دانش در صنعت پخش را افزایش دهد.
