مروری بر مراودات کشاورزی ایران و روسیه با نگاهی به آینده
در سال ۲۰۱۸ میزان واردات اتحادیه اوراسیا ۳۱۸ میلیارد دلار بود که از این میزان سهم واردات از ایران ۹۱۵ میلیون دلار است یعنی ۳/ ۰درصد کل واردات اتحادیه اوراسیا سهم ایران است. سهم تولیدات کشاورزی از صادرات غیر نفتی ایران به اتحادیه اوراسیا ۴۶۰ میلیون دلار است و ۲۳۸ میلیارد دلار از کل واردات اوراسیا مربوط به واردات روسیه است و از طرفی ۵۳۳ میلیون دلار از کل صادرات ایران به اوراسیا صادرات به روسیه است و سهم ایران در بازار روسیه ۲/ ۰ درصد است.روسیه کشوری با حدود ۱۴۶ میلیون نفر جمعیت و یازدهمین اقتصاد جهانی از نظر شاخص تولید ناخالص داخلی و ششمین اقتصاد جهانی با درآمد سرانه ۲۹ هزار و ۳۲ دلار از نظر قدرت برابری خرید است؛ اگر میخواهیم بازرگانان ما وارد بازار روسیه شوند، باید نهادسازی در ایران شکل بگیرد و به زنجیرههای اصلی خردهفروشی روسیه وصل و به صورت بلندمدت برای حضور در بازار روسیه برنامهریزی کرد و از ظرفیت بازاریابی روسیه استفاده و به شرایط محیطی بازار این کشور بهویژه در قیمت و کیفیت کالا توجه کنیم.
کل واردات اتحادیه اوراسیا از جهان در سال ۲۰۱۸ به میزان ۳۱۸ میلیارد دلار بود که از این میزان سهم واردات کشاورزی و غذا به میزان ۵۸/ ۳۴ میلیارد دلار بود. بیشترین حجم واردات اوراسیا از جهان مربوط به کشور روسیه است بهطوریکه واردات روسیه در این سال ۲۳۸ میلیارد دلار بوده ازاین میزان سهم واردات کشاورزی و غذا به ۶۳/ ۲۹ میلیارد دلار بوده است. کل صادرات اتحادیه اوراسیا به جهان در سال ۲۰۱۸ به میزان ۵۴۸ میلیارد دلار بود که از این میزان سهم صادرات بخش کشاورزی و غذا به میزان ۸۹/ ۳۳ میلیارد دلار بود. بیشترین حجم صادرات اوراسیا با جهان هم مربوط به کشور روسیه است بهطوریکه صادرات روسیه در این سال ۴۵۰ میلیارد دلار بوده که از این میزان صادرات بخش کشاورزی و غذا به میزان ۸۸/ ۲۴ میلیارد دلار بوده است.
واردات اتحادیه اوراسیا از ایران در سال ۲۰۱۸ به میزان ۹۲۰ میلیون دلار یعنی ۳/ ۰درصد کل واردات اتحادیه اوراسیا بوده است که از این میزان واردات سهم بخش کشاورزی و غذا به میزان ۴۶۵ میلیون دلار بود. بیشترین حجم واردات اوراسیا از ایران هم مربوط به کشور روسیه است بهطوریکه واردات روسیه از ایران در این سال ۵۳۳ میلیون دلار بوده که سهم واردات بخش کشاورزی و غذا به میزان ۳۹۵ میلیون دلار بوده است. کل صادرات اتحادیه اوراسیا به ایران در سال ۲۰۱۸ به میزان ۱۷۷۵ میلیون دلار بود که از این میزان سهم صادرات بخش کشاورزی و غذا به میزان ۱۱۵۲ میلیون دلار بود. بیشترین حجم صادرات اوراسیا به ایران هم مربوط به کشور روسیه است بهطوریکه صادرات روسیه در این سال ۱۲۰۸ میلیون دلار بوده که سهم صادرات بخش کشاورزی و غذا به میزان ۷۹۳ میلیون دلار بوده است.
در کشور روسیه، تقریبا ۶/ ۱۰درصد از سبد غذایی، به میوه و ترهبار اختصاص دارد. هر خانواده بهطور متوسط در مسکو در حدود ۱۱۴ دلار و در سایر شهرها با جمعیت زیر ۵۰۰ هزار نفر، ۸۹ دلار در هفته به محصولات غذایی اختصاص میدهد.
روسیه به شدت به واردات میوه و ترهبار وابسته است. واردات میوه روسیه در تابستان در پایینترین سطح خود قرار میگیرد. در تابستان صادرات محصولات کشاورزی به این کشور بهخصوص صادرات میوه و تره بار، از بازارهای منطقه و خاورمیانه که بدون شک یکی از این کشورها، ایران است، انجام میشود. علاوه بر این، برخی از محصولات نوار شمالی کشور نظیر گوجه فرنگی، خیار و مرکبات، در لیست میوه و ترهباری هستند که کشور روسیه آنها را وارد میکند. در نتیجه با استفاده از یک برنامهریزی دقیق و حساب شده میتوان بخشی از بازار میوه و ترهبار روسیه را از آن خود کرد و سود صادرات میوه از این محل را برای کشورمان تامین کرد.
از طرفی، صادرات خشکبار به روسیه وضعیت بهتری نسبت به صادرات میوه و تره بار به این کشور دارد. خشکبارهایی نظیر پسته، خرما، کشمش و زعفران جزو کالاهایی به حساب میآیند که بیشترین سهم بازار جهانی را ایران به خود اختصاص داده است. اما با بررسی آمارهای سال ۲۰۱۸ صادرات خشکبار به روسیه، علاوه بر ایران، کشور چین نیز در حال افزایش سهم بازار پسته در روسیه است که به نوبه خود میتواند زنگ خطری برای تاجران پسته ایرانی باشد.حجم عمدهای از مصرف میوه خشک در روسیه از طریق واردات این محصول تامین میشود و صادرات میوه خشک به روسیه پتانسیل اقتصادی ویژهای دارد. در سالهای اخیر بازرگانان ایران نیز گامهای خوبی در زمینه صادرات میوه خشک به روسیه برداشتهاند که از مهمترین آنها صادرات انواع خرما، پسته و کشمش به این کشور است. در جداول زیر وضع و جایگاه کشور روسیه در واردات بازار جهانی بعضی محصولات کشاورزی نشان داده شده است.