در گفت‌وگو با رئیس هیات‌مدیره تک نان جنوب بررسی شد
پاشنه آشیل توسعه نان صنعتی
در مقابل در ایران شرایط برعکس بوده و دولت اهتمام خود را روی نان سنتی قرار می‌دهد و در مقابل از تولیدکنندگان نان صنعتی حمایت چندانی نمی‌کند. در نتیجه هزینه تمام‌شده نان صنعتی در ایران بالا است و با توجه به پایین بودن قدرت خرید در جامعه ایرانی، نان صنعتی نتوانسته جایگاه مناسبی را پیدا کند.
رئیس هیات‌مدیره تک نان جنوب در این رابطه با اشاره به اینکه مساله اصلی در کشور به خصوص در حوزه نان صنعتی، فرهنگ استفاده از این نوع نان در کنار قدرت خرید پایین افراد جامعه است، می‌گوید: تولید نان صنعتی نیازمند رعایت پروتکل‌های بهداشتی خاص و استفاده از دستگاه‌های پیشرفته و نیروی انسانی است که در مقایسه با نان سنتی هزینه تمام‌شده تولید را افزایش می‌دهد و این در حالی است که قیمت آرد تخصیصی برای تولید این نوع نان ۵۰درصد از آرد نان سنتی بالاتر است و همه این موضوعات باعث می‌شوند توسعه فرهنگ استفاده از نان صنعتی تحت تاثیر قرار بگیرد و این صنعت نتواند رشدی را که از آن انتظار می‌رود محقق کند.
پایین بودن ضریب نفوذ نان صنعتی
مرتضی میثمی‌فرد با اشاره به تجربه کشورهای اروپایی معتقد است: توسعه نان صنعتی در این کشورها با توجه به اینکه هیچ یارانه‌ای در این کشورها به صنعت نان تعلق نمی‌گیرد و رقابت در این صنایع حرف اول و آخر را می‌زند، تحت تاثیر دامنه نفوذ شرکت‌های تولیدکننده در بازار است. ایجاد شعبه در سراسر کشور و دسترسی به نان صنعتی در کنار قیمت‌ها و کیفیت رقابتی باعث شده فرهنگ استفاده از این نان در این کشورها افزایش یابد، اما در ایران شرکت‌های بزرگ در چند استان محدود دارای شعبه‌هایی هستند که این مساله نمی‌تواند ضریب نفوذ نان صنعتی را بالا ببرد.
میثمی‌فرد با اشاره به اینکه متاسفانه در ایران حمایت‌هایی که باید از نان صنعتی و توسعه فرهنگ استفاده از آن می‌شد صورت نگرفته‌است، افزود: طبق مصوبات سال ۸۶ قرار بود تعداد نانوایی‌های سنتی ۲۰ هزار واحد کاهش یابد، اما نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه طبق آمارهای اخیر، این تعداد حتی با حدود ۸هزار واحد افزایش به حدود ۹۳هزار واحد سنتی رسیده است که حجم بسیار زیادی از مصرف آرد یارانه‌ای را در کشور سبب شده است.
نان صنعتی و مزیت‌های ناشناخته
وی ادامه داد: اینکه شرکت‌های تولیدکننده نان صنعتی به دلیل تیراژ پایین تولید نمی‌توانند قیمت‌های مناسبی را برای محصول خود در نظر بگیرند نیز دقیقا به دلیل آن است که جامعه به مصرف نان سنتی گرایش دارد که ارزان‌تر است، اما بسیاری از مزیت‌های یک نان صنعتی را ندارد. به عنوان مثال نان صنعتی بهداشتی و بدون دخالت دست تولید می‌شود و به علاوه دورریز هم ندارد و این مزیت‌ها باعث توجیه‌پذیری قیمت این محصول می‌شوند؛ اما جامعه از نظر روانی به این موضوعات دقت نمی‌کند و تنها به فاکتور قیمت می‌نگرد.
به عقیده وی نهادهایی مانند صدا و سیما چندان که باید فرهنگ استفاده از نان صنعتی را ترویج نمی‌کنند و از آنجا که درآمدهای این صنایع آنقدر بالا نیست که بتواند هزینه‌های تبلیغات را پوشش دهد، نیاز است در حوزه فرهنگ‌سازی از این محصولات حمایت شود، اما در عوض کارشناسانی که نظرات دقیقی هم ندارند، با اظهار نظرهای خود گاهی علیه این صنعت اقدام می‌کنند و بر این اساس لازم است صدا و سیما از نظرات فعالان این حوزه استفاده کند و با برگزاری جلسات و مشاوره‌ها توسط این گروه، فرهنگ استفاده از نان صنعتی را در کشور ایجاد کند.
انتظار ما از دولت چیست
وی افزود: یکی از موضوعاتی که فعالان این صنعت از دولت انتظار دارند آن است که قیمت آرد برای همه تولیدکنندگان نان اعم از سنتی و صنعتی یکسان شود. دولت در گذشته حدود ۱۲هزار میلیارد تومان یارانه آرد را متحمل می‌شد، اما با افزایش قیمت گندم، این رقم اکنون به ۳۵ تا ۴۰هزار میلیارد تومان رسیده است. دولت گندم را از کشاورز به قیمت هر کیلو ۵ هزار و ۵۰۰ تومان می‌خرد و آرد را با قیمت ۸۰۰ تومان در اختیار نانوا می‌گذارد؛ درحالی‌که هزینه‌های دیگری مانند حمل و نقل، انبارداری و ... را نیز متقبل می‌شود و همه این موارد بار مالی زیادی روی دست دولت گذاشته است.رئیس هیات‌مدیره تک نان جنوب می‌گوید: علاوه بر آن افزایش هزینه‌های نان روی قدرت خرید جامعه اثر منفی بر جای می‌گذارد و متاسفانه دولت نتوانسته توازن لازم را در قیمت آرد و نان ایجاد کند؛ درصورتی که دولت می‌توانست با در نظر گرفتن نرخ تورم سالانه قیمت نان را واقعی کند؛ درحالی‌که اگر اکنون به آزادسازی قیمت نان اقدام کند تبعات زیادی به همراه خواهد داشت.
این فعال حوزه نان صنعتی معتقد است کارشناسان دولتی به موضوع نان نگاه اقتصادی ندارند و تنها به این موضوع دقت نظر دارند که جامعه قدرت خرید نان را در قیمت‌های بالاتر ندارد. این در حالی است که اگر دولت از سال‌ها پیش که تصمیم به آزادسازی قیمت نان گرفت، به تصمیم خود عمل می‌کرد و این پروسه را متوقف نمی‌کرد، با اتخاذ سیاست‌های درست و اقتصادی، از بار یارانه‌ها کاسته بود و از سوی دیگر هم از بعد کیفیت و هم از بعد قیمت، امروز شاهد یک شرایط رقابتی در حوزه نان بودیم که این پروسه متوقف شد و نتیجه آن نیز شکاف بزرگ در تولید نان صنعتی در کشور و رشد یارانه‌های حوزه نان است.
دولت از موضوع نان کنار برود
به گفته وی متاسفانه دولت‌ها نگاه اقتصادی ندارند و از گذشته‌های دور مکاتب اقتصادی بر این نکته که دولت تاجر خوبی نیست، تاکید داشته‌اند. در نقطه مقابل این بخش خصوصی است که به دنبال حداکثر کردن منافع است و با نگاهی کاملا اقتصادی می‌تواند تصمیمات درست و مقتضی بگیرد. به همین دلیل است که در همه جای دنیا دولت‌ها وظایف و اختیارات خود را واگذار کرده‌اند، اما در ایران هنوز موضوعات مختلف – حتی تعیین قیمت نان – توسط دولت انجام می‌شود.
میثمی‌فرد با تاکید بر اینکه دولت باید قوانین مختلفی را که نشان از تسلط دولت بر بازارهای مختلف و بخش‌های گوناگون دارد کنار بگذارد گفت: در غیر این صورت آش همان خواهد بود و کاسه همان؛ به‌طوری‌که امروز در حوزه گندم با ۵میلیون تن کسری روبه‌رو هستیم که قیمت‌های نامناسب و تغییر برنامه‌های کشت توسط کشاورزان و ... از جمله دلایل این کسری هستند که زنگ خطری جدی برای این بخش است.
تفاوت بین یک دولت اقتصادمحور و یک دولت مبتنی بر نگرش‌های غیراقتصادی آن است که بسیاری از نهادها و سازمان‌های غیرمرتبط در امر تولید مداخله می‌کنند. در کشور ما حدود ۵۶ نهاد و سازمان مزاحم تولید وجود دارند که باید کنار گذاشته شوند. حتی با وجود ده‌ها انجمن و اتحادیه در حوزه‌های مختلف، متاسفانه همدلی و اتحاد برای نیل به نتیجه واحد وجود ندارد. تا زمانی که دولت پایش را از حیطه بخش خصوصی بیرون نکشد و تصمیمات اقتصادمحور نباشند و به علاوه فرهنگ مصرف به واسطه تقویت قدرت خرید تقویت نشود، مشکلات فعلی به قوت خود باقی خواهند بود.
قیمت ثابت نمی‌ماند
وی در ادامه با اشاره به اینکه در سه سال گذشته قیمت دولتی نان تغییری نکرده‌است گفت: این درحالی است که در جامعه قیمت نان افزایشی است. نانوایی‌های سنتی با فروش آزاد آرد یا روش‌های دیگر تلاش می‌کنند از تعطیلی واحدهای خود جلوگیری کنند و تولیدکنندگان نان صنعتی نیز با توافق قیمت را تغییر می‌دهند. با این حال قدرت خرید جامعه به گونه‌ای نیست که بتوان قیمت‌هایی را تعیین کرد که پوشش‌دهنده هزینه‌های تولید باشد.
در این بین زیرساخت‌ها نیز نیاز به اصلاح دارند. متاسفانه هنوز در کشور ما شهرها و شهرستان‌هایی هستند که از امکان راه‌آهن بی‌بهره‌اند و حمل‌ونقل جاده‌ای نیز با مشکلات متعددی روبه‌رو است و تمام این مشکلات به دلیل آن است که دولت‌ها هیچ گاه نگاه اقتصادی نداشته‌اند و همین امر باعث شده مشکلات ریشه‌ای اقتصادی زیادی را شاهد باشیم.
