مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران تبیین کرد
ترسیم نقشه راه تولید و امنیت غذایی
علاوه بر قانون‌اساسی که سنگ زیربنای کلیه سیاست‌های کلان و بخشی است، تمامی شش برنامه توسعه ملی ایران،امنیت غذایی یکی از اهداف مهم برشمرده شده است. درحال‌حاضر که کشور درگیر یک جنگ تمام عیار اقتصادی با ایالات‌متحده آمریکا است و تقریبا تمامی کشورهای جهان به اختیار یا اجبار از این باج‌خواهی تبعیت می‌کنند، تامین حداکثری نیاز غذایی مردم در بالاترین ظرفیت‌های ممکن در داخل کشور نه یک اختیار و انتخاب که یک وظیفه و اجبار ملی است. در بسیاری از کشورهای جهان و در شرایط عادی تجارت یعنی واردات و صادرات مواد غذایی و مواد اولیه تولید محصولات غذایی یکی از ابزارهای تامین امنیت غذایی است که در کشور ما نیز همواره مورد استفاده قرار گرفته است. گرچه به‌رغم غیرقانونی بودن جلوگیری از تجارت غذا و دارو تحریم‌های موجود به راه‌های غیرمستقیم از جمله مشکلات بانکی و انتقال ارز این فرصت را برای کشور بسیار محدود کرده است، ولی باید آگاهی حداکثری از وضعیت تولید و تجارت غذا و مواد اولیه تولید آن در جهان آمادگی کشور را برای مقابله با ترفندهای خصمانه دشمن در ضرورت‌های احتمالی به حد بیشینه ارتقا داد.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) برای کمک به کشورهای عضو هر سال گزارشی با عنوان چشم‌انداز غذا منتشر می‌کند که حاوی اطلاعاتی از تولید، قیمت و عرضه و تقاضای بین‌المللی و بین کشوری است. این گزارش علاوه بر نشان دادن چشم‌انداز تولید و تجارت غذا در جهان سیاست‌های اعمال شده توسط کشورهای گوناگون را نیز به اجمال توضیح می‌دهد و تا حد امکان به رویدادهای عمده جهانی از قبیل تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر تولید غذا می‌پردازد.
اطلاعات موجود در این گزارش می‌تواند در ترسیم نقشه راه تولید غذا و امنیت غذایی با استفاده هم زمان از ظرفیت‌های داخلی و خارجی کمکی موثر باشد. گزارش چشم‌انداز غذای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد شامل بررسی وضعیت تولید،تجارت، مصرف و ذخیره محصولات گندم، غلات دانه درشت، برنج، دانه‌های روغنی،شکر، گوشت و فرآورده‌های آن، شیر و فرآورده‌های آن و ماهی و فرآورده‌های آن است. در انتهای گزارش نیز اطلاعات ارزشمندی از تحولات عمده غلات، برنج دانه‌های روغنی، گوشت و لبنیات ارائه شده که سیاست‌های تجاری کشورمان نیز در انتهای گزارش اضافه شده است.
گندم
پیش‌بینی بهبود عرضه جهانی گندم ۲۰۲۰-۲۰۱۹ تاکنون تایید شده است، به‌طوری که این تایید در قیمت‌های بین‌المللی پایدار از ابتدای امسال نیز نشان داده شده است. آخرین پیش‌بینی فائو برای تولید گندم در جهان در سال ۲۰۱۹ در حدود ۷۶۵ میلیون تن بود که پیش‌بینی قبلی مبنی بر رسیدن به یک رکورد بالاتر نسبت به سال ۲۰۱۸ را تایید می‌کند. بخش عمده‌ای از افزایش سالانه تولید گندم جهان به‌دلیل بهبود تولید در اتحادیه اروپا است. با این حال برداشت بسیار بیشتر نسبت به سال گذشته در سایر کشورهای عمده تولیدکننده از جمله فدراسیون روسیه، اوکراین و ایالات‌متحده نیز پیش‌بینی شده است.
غلات دانه درشت
بازار جهانی غلات دانه درشت در سال ۲۰۲۰- ۲۰۱۹ با وجود پیش‌بینی جبران کاهش تولید در سال ۲۰۱۸ برای دومین فصل متوالی با کاهش مواجه شده است. بر اساس پیش‌بینی مجموع تولید غلات دانه درشت در سال ۲۰۱۹ به ۱۴۲۵ میلیون تن رسیده است. افزایش تولید جو به میزان ۴/ ۱۳ میلیون یکی از دلایل دستیابی به این رتبه است. افزایش قابل‌توجه تولید ذرت و رسیدن به رکورد جدید در کشورهای آرژانتین و برزیل تولید نامناسب در ایالات‌متحده را جبران کرده و حتی تولید ذرت در سطح جهان افزایش یافته است.
برنج
شروع بارش‌های نامنظم بهاری و تابستانی در نیم کره شاملی در ماه مه چشم‌انداز تولید جهانی برنج را بدتر کرده است و این مساله لزوم حمایت از قیمت‌های بین‌المللی برنج را نسبت به سایر کالاها که با بازار مناسبی روبه‌رو هستند ایجاد می‌کند. بر اساس آخرین پیش‌بینی‌ها تولید جهانی برنج در سال ۲۰۱۹ به میزان ۸/ ۰ درصد کمتر از سال ۲۰۱۸ خواهد بود. انتظار می‌رود بیشتر این کاهش که عمدتا به‌دلیل آب و هوای نامطلوب صورت گرفته خارج از منطقه آسیا به‌ویژه در استرالیا، برزیل، نیجریه و آمریکا حادث شده و با کاهش تولید همراه خواهد بود. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد با وجود پیش‌بینی صورت گرفته در مورد کمبود بارش در چین و کاهش اندک تولید در هند بخش عمده‌ای از این کاهش با بهبود تولید در سایر نقاط آسیا جبران شده و در مجموع آسیا برداشت عمده دیگری در پیش داشته باشد.
دانه‌های روغنی
پیش‌بینی‌های اولیه فائو برای فصل اول ۲۰۲۰-۲۰۱۹ نشان از بازار نسبتا متعادل برای دانه‌های روغنی و مشتقات آن دارد. بعد از اینکه طی دوره ۲۰۱۹-۲۰۱۸ همواره میزان تولیدات دانه‌های روغنی در مقادیر بالایی بود، پیش‌بینی می‌شود که برای اولین‌بار بعد از سال ۲۰۱۶-۲۰۱۵ شاهد کاهش قابل‌توجه در تولیدات کلزا و سویا باشیم که به‌نظر بیشتر از کاهش تولید سایر دانه‌های روغنی خواهد بود. البته ممکن است تولید سویا کمتر از مقدار تولید فصل گذشته کاهش یابد که این مساله ناشی از عملکرد پایین آن در ایالات‌متحده، کاهش سطح زیر کشت، عدم جذابیت کشت برای کشاورزان و شرایط نامناسب آب و هوایی است. درحالی‌که محصول کلزا با عدم حتمیت صادرات کلزا در کانادا و هم زمانی برداشت کلزای اتحادیه اروپا و استرالیا با خشکی‌های طولانی مدت هوا مواجه شده است.
شکر
در بازارهای بین‌المللی شکر در فصل خرید و فروش سال ۲۰۲۰-۲۰۱۹ شاهد روند انقباضی هستیم، زیرا پیش‌بینی می‌شود تولید جهانی شکر کمتر از مقدار فصل قبلی باشد. این درحالی است که انتظار می‌رود مصرف جهانی شکر افزایش یافته و در نتیجه موجودی شکر در سال ۲۰۲۰- ۲۰۱۹ کاهش یابد. انتظار بر این است که میزان مصرف جهانی شکر در سال ۲۰۲۰-۲۰۱۹ رقم ۴/ ۱ درصد افزایش یابد که نسبت به رشد مصرف سال گذشته یک رشد متوسط محسوب می‌شود اما هنوز هم پایین تر از روند بلندمدت مصرف شکر است و این نشان‌دهنده نگرانی‌های رو به رشد مصرف‌کننده در مورد مصرف شکر اضافی است. پیش‌بینی می‌شود که مصرف شکر به‌طور ویژه در آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین و کارائیب با افزایش درآمد سرانه و پایین آمدن قیمت شکر افزایش یابد.
گوشت و فرآورده‌های آن
پیش‌بینی میزان تولید گوشت در سطح جهان در سال ۲۰۱۹ برابر ۳۳۵ میلیون تن است که نسبت به سال ۲۰۱۸ یک درصد کاهش یافته است. روند کاهش تولید حاکی از انحراف تولید نسبت به روند فزاینده در طول دو دهه گذشته است و بیانگر کاهش شدیدتر نسبت به مقدار پیش‌بینی شده در ماه می‌است. کاهش شدید تولید به‌دلیل اثر شدید تب خوکی آفریقایی در چین و گسترش آن به سایر کشورهای شرق آسیا بوده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تولید گوشت در چین با کاهشی ۸درصدی مواجه خواهد شد.
شیر و فرآورده‌های آن
تولید جهانی شیر در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۸۵۲ میلیون تن پیش‌بینی شده است که نسبت به سال ۲۰۱۸ به میزان ۴/ ۱ درصد افزایش داشته است. بخش عمده پیش‌بینی افزایش تولید مربوط به هند، پاکستان،چین،اتحادیه اروپا و برزیل است که کاهش در تولید در برخی کشورها از جمله استرالیا، کلمبیا و آرژانتین را جبران می‌کند.
