صدور فله‌ای مجوز کسب‌وکار
با توجه به اهمیت این مساله می‌توان چنین بیان کرد که عوامل متعددی از قبیل متغیرهای پولی، مالی، سیاسی و ساختاری می‌توانند در میزان دسترسی بنگاه‌های اقتصادی دولتی و غیردولتی به تسهیلات نقدی (سرمایه مالی) سیستم بانکی و فرآیند تغییرات سرمایهگذاری و تولید تاثیر داشته باشند. با توجه به نیاز بخش صنعتی به تامین منابع مالی برای بلندمدت، بازارهای مالی به‌ویژه بازار سرمایه می‌تواند نقش اساسی برای افزایش تولیدات صنعتی بر عهده داشته باشد. مالکیت بخش دولتی و گستره فعالیت‌های این بخش موضوع مهم اثرگذار بر بازارهای مالی ایران و شکل‌گیری بخش صنعتی است. منابع سرمایهگذاری بخش صنعتی ارتباط مستقیمی با بازارهای مالی تامین‌کننده وجوه مورد نیاز سرمایهگذاری دارد. ارتباط بین بخش صنعت و بازارهای مالی شامل ارتباط متقابل محیط مالی و بخش صنعت است. محیط مالی اثرگذاری متغیرهای کلان مالی را نشان می‌دهد که علاوه بر اثرپذیری از متغیرهای کلان اقتصادی مانند نرخ تورم، نرخ ارز، سیاست‌های پولی و مالی تحت‌تاثیر خط‌مشی عمومی، قوانین و مقررات مربوط به تامین مالی کشور است. اما در ایران تمرکز چگونگی تامین مالی بنگاه‌ها، بیشتر معطوف بانک‌ها شده است؛ تمرکزی که تاکنون دست‌اندازهای بسیاری را در مسیر صاحبان کسب‌وکار به وجود آورده است. درحال‌حاضر یکی از ریشه‌ای‌ترین چالش‌های بخش صنعت کشور این است که صدور مجوز برای فعالیت‌های صنعتی به‌صورت فله‌ای انجام می‌شود. مطابق با ارزیابی‌ها، ارگان‌های مختلفی اقدام به صدور مجوز می‌کنند که به هیچ‌عنوان روی این مجوزها مطالعه نشده است. به این معنا که یکسری از افراد صرف اینکه فکر می‌کنند به‌واسطه دریافت جواز، وام و تسهیلات دریافت کنند، اقدام به تهیه طرح صنعتی و دریافت مجوز فعالیت می‌کنند. این اقدام بدون مطالعه، باعث می‌شود سرمایه چنین افرادی و از طرف دیگر سرمایه مملکت در نهایت هدر رود. اما اشکال این کار از دو مجرا قابل رویت و بررسی است.
اشکال نخست از سمت افرادی است که قبل از اینکه بازار فروش، شرایط تولید و به‌طور کلی صفر تا صد پروسه تولید را مورد ارزیابی قرار دهند، بدون مطالعه و تخصص وارد کارزار تولید و صنعت می‌شوند. اشکال دوم از سمت سیاست‌گذار بروز پیدا می‌کند. بسیاری از طرح‌های صنعتی از سمت متولیان و وزارتخانه‌های مربوطه گزینش نمی‌شود و مشخص نیست این پروژه‌ها به کجا می‌رسند. حتی یک حساب سرانگشتی از موجودی فردی که برای مجوز فعالیت اقدام می‌کند صورت نمی‌گیرد. اکثر تولیدکنندگانی که در کشور فعالیت دارند، به این موضوع می‌اندیشند که کار را به هر نحو آغاز کنند و بعد با دریافت تسهیلات تازه ببینند کسب‌وکارشان به چه سمت‌وسویی هدایت خواهد شد. این در حالی است که فردی که می‌خواهد در تولید موفق باشد، به هیچ‌عنوان نباید به وام‌گیری وابسته باشد. زیرا نرخ سودهای بانکی آن‌قدر بالاست، که با توجه به بالا بودن هزینه‌های تولید این روند به‌هیچ عنوان قابل ادامه نیست. از سوی دیگر، استفاده از سایر ابزارهای تامین مالی مانند بازار سرمایه به‌دلایل مختلف برای صاحبان کسب‌وکار امکان‌پذیر نیست. در نهایت این افراد نامتخصص، زمانی که وارد پروسه تولید می‌شوند با برخی مشکلات مواجه می‌شوند. در گام نخست، رقابت در بازار چنین تولیدکنندگانی را از چرخه خارج می‌کند. زیرا یک عده از تولیدکنندگان به‌دلیل مشکلات می‌خواهند جنس خود را پایین‌تر از نرخ بازار بفروشند. عده دیگری هم هستند که مجبورند جنس خود را ارزان‌تر بفروشند تا نقدینگی به‌دست آورند و امور روزانه خود و بنگاه‌هایشان را سپری کنند. برای عده‌ای هم که با امید یک فعالیت کاری را شروع کرده‌اند، مخاطراتی شکل می‌گیرد. در نهایت همه با یکدیگر به گل می‌نشینند. این سرفصل‌ها گفته شد تا مشخص شود موضوع سرمایه و سرمایهگذاری در فعالیت‌های صنعتی از اهمیت بسزایی برخوردار است. اگر فردی واقعا می‌خواهد سرمایهگذاری کند، باید بداند که مسیر رسیدن به تولید سخت و طاقت‌فرساست و نمی‌توان به راحتی از پس آن برآمد. به این چالش‌ها، دست‌اندازهای ایجاد شده بر سر راه صادرات محصولات را هم اضافه کنید. دلیل سختی صادرات هم این است که دست فعالان اقتصادی باز نیست. مثلا در صنعت کنسرو زمانی که می‌خواهید محصول را صادر کنید، چهار کشور حاشیه خلیج‌فارس که جمعیت بسیار محدودی هم دارند، در دسترس صادرکنندگان این صنعت هستند.
تصویر چالش‌های تامین سرمایه بنگاه‌ها درحالی در یک نگاه کلی آورده شد که می‌توان راه‌حل‌هایی را برای خروج از این بحران ارائه کرد. دولت اگر می‌خواهد معضل بانک‌ها را حل کند، باید انقلابی در حوزه بانکی کشور ایجاد شود تا سود بانکی کاهش یابد. در مجموع مشکلات تولیدی را در چند بخش می‌توان جمع‌بندی کرد:
۱- عدم تخصص و آگاهی اکثریت علاقه‌مندان تولید
۲- سود بالای بانکی
۳- عدم زیرساخت مناسب در شهرک‌های صنعتی
۴- نبود مشاوران متخصص به‌منظور راهنمایی علاقه‌مندان تولید
۵- پایین بودن ارزش پولی کشور که موجب ناتوانی واردات دستگاه‌های مناسب و مطابق صنعت روز دنیا و همچنین بالا رفتن هزینه مواد اولیه ساخت دستگاه‌های داخلی و توجیه نداشتن تولید برخی محصولات می‌شود.
ارسال نظر