«دنیای‌اقتصاد» اوضاع تولید خودروسازان در سایت‌های خارج از تهران را بررسی کرد
ماجرای دپوی خودرو در شهرستان‌ها
بر این اساس، گفته می‌شود بخشی از قطعات مربوط به خطوط تولید، سهم تکمیل و تجاری‌سازی محصولات به اصطلاح ناقص (طبق ادعای خودروسازان) شده و به همین دلیل، تولید کاهش یافته و این موضوع دامان سایت‌های شهرستانی را نیز گرفته است. با توجه به تیراژ ۱۱ ماهه سایت‌های موردنظر، سهم کل شهرستانی‌ها از تولید خودروهای داخلی طی بازه زمانی مورد بررسی، حدودا ۲۵ درصد است. در این بین، بیشترین سهم را سایت کاشان سایپا (سایپا-سیتروئن) در اختیار دارد و کمترین سهم نیز نصیب سمنانی‌ها شده است.
احتکار خودرو در شهرستان‌ها؟
سایت‌های شهرستانی خودروسازان هرچند معمولا حاشیه خاصی ندارند، اما طی چند وقت گذشته مساله خودروهای دپویی سبب شد نام برخی از آنها بر سر زبان بیفتد.
در این بین، سایت فارس ایرانخودرو با حاشیه‌ای بزرگ مواجه شد، به نحوی که سخنگوی قوه قضائیه از احتکار خودرو در پارکینگ‌های آن خبر داد. طی بیش از سه سال و نیمی که از تحریم خودروسازی کشور می‌گذرد، دپوی خودروها بارها حاشیه‌ساز شده، به نحوی که انتشار تصاویری از پارکینگ‌های پر از خودرو، شائبه احتکار را ایجاد کرده است. از دید بسیاری از شهروندان و همچنین برخی نهادهای نظارتی مانند سازمان بازرسی کل کشور، خودروهای دپویی حکم احتکار را دارند، اما خودروسازان می‌گویند محصولات موردنظر ناقص بوده و امکان تجاری‌سازی (تا وقتی کسری قطعه‌شان رفع نشود) نیست. در این اوضاع و احوال حالا این موضوع بر سر زبان‌ها افتاده که سایت‌های شهرستانی خودروسازان به محل احتکار محصولات تبدیل شده‌اند، هرچند خودروسازان این ادعا را رد می‌کنند.
خودروی فارس توانسته تعهدات تولید امسال خود را محقق کند
در این مورد، مدیرعامل ایران خودروی فارس در گفت و گو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: این خودروساز توانسته تعهدات تولید امسال خود را محقق کند، به نحوی که تیراژ ما در حال حاضر به ۱۹ هزار دستگاه رسیده است. با این حال به درخواست مدیریت ارشد گروه، تولید طی چند روز باقی‌مانده تا پایان هفته همچنان ادامه خواهد داشت.
عبدالرضا ملاکی در پاسخ به این پرسش که ظرفیت تولید سایت ایران خودروی فارس چقدر است، می‌گوید: ما ساعتی ۱۰ دستگاه ظرفیت تولید داریم که اگر در سه شیفت کار کنیم، امکان تولید ۲۲۵ دستگاه خودرو را در هر روز خواهیم داشت. به گفته وی، سایت فارس تا ۶۰ هزار دستگاه نیز ظرفیت اسمی تولید دارد، بنابراین اگر مشکلات موجود به خصوص تحریم و کمبود نقدینگی حل شوند، می‌توان تولید این سایت را در سال آینده به بالای ۵۰ هزار دستگاه رساند. وی در مورد اوضاع این روزهای سایت ایران خودروی فارس می‌گوید: ما در حال حاضر یک شیفت بلند یا به اصطلاح خودروسازان لانگ شیفت داریم. در بحث خودروهای دپویی نیز در حال حاضر هیچ محصول ناقصی در پارکینگ‌های شرکت وجود ندارد.
ملاکی درباره حواشی ایجاد شده برای سایت ایران خودروی فارس مبنی بر دپوی خودرو می‌گوید: آنچه مهم است این است که در حال حاضر هیچ خودرویی در پارکینگ‌های ایران‌خودروی فارس وجود ندارد؛ از طرفی، تولیدات این سایت در حال حاضر به صورت کامل است و دیگر محصول دارای کسری قطعه تولید نمی‌کنیم.
ملاکی اما در پاسخ به این پرسش که آیا خودروهای دپویی واقعا ناقص بوده یا احتکار شده بودند، می‌گوید: ما چیزی به عنوان خودروی احتکاری نداریم؛ اتفاقاتی که در سایت‌های شهرستانی می‌افتد منوط به تصمیم مدیریت ارشد گروه صنعتی ایرانخودرو است و اینکه در حال حاضر تکمیل و تجاری‌سازی خودروهای ناقص در اولویت قرار گرفته، طبق تصمیم ایران‌خودروی مرکزی است.
وی اما در مورد میزان اشتغال ایجاد‌شده در سایت فارس ایران خودرو می‌گوید: زیر ۲۰۰ نفر نیروی انسانی در ایران خودروی فارس وجود دارد، با این حال این کارخانه به نوعی به کانون اشتغال تبدیل شده است. ملاکی می‌افزاید: البته با توجه به کمبود تولید، زیر ظرفیت نگرانی‌هایی وجود دارد که امیدواریم سال آینده با رفع مشکلات و چالش‌ها، ضمن افزایش تولید، محصولات جدیدی نیز بسازیم. به گفته مدیرعامل ایران خودروی فارس، این سایت از ظرفیت لازم برای تولید محصولات جدید برخوردار است، به نحوی که در گذشته مسوولان شرکت مشترک ایران خودرو و پژو یا همان ایکاپ، در جریان بازدید از سایت فارس، صلاحیت آن را برای تولید پژوهای جدید تایید کردند. این گفته ملاکی البته در حالی است که با توجه به عدم حضور پژو در ایران، ایکاپ نیز فعلا فعالیت خاصی ندارد، اما شاید اگر روزی پژو به ایران برگردد، ممکن است سایت فارس یکی از گزینه‌ها برای تولید محصولات جدید باشد.
مدیرعامل ایران خودروی فارس اما در مورد چالش‌های این سایت می‌گوید: یکی از چالش‌های اصلی ما دوری از مرکز است که به هر حال هزینه‌های تولید و لجستیک را افزایش داده است. به هر حال ما برای نقل و انتقال قطعات و البته تحویل خودروهای تولیدی، باید هزینه‌های لجستیکی لازم را پرداخت کنیم و هرچه از این هزینه‌ها کاهش پیدا کند، درآمد این شرکت بیشتر خواهد شد. وی در پاسخ به این پرسش که چرا ایران‌خودروی فارس به هاب تامین پارس‌های موردنیاز مشتریان جنوب کشور تبدیل نمی‌شود، می‌گوید: سایت فارس به نوعی به تامین‌کننده تقاضا برای پژوپارس در استان‌های همجوار تبدیل شده است. با این حال گاهی به دیگر مناطق کشور نیز خودرو ارسال می‌کنیم که این موضوع به نظر مدیریت ارشد گروه بستگی دارد. ملاکی اما با بیان اینکه اخیرا پارس آپشنال به عنوان محصولی جدید برای ایران خودروی فارس در نظر گرفته شده، تاکید می‌کند: برای تحقق این موضوع البته باید سرمایه‌گذاری و پشتیبانی لازم برای تولید صورت گیرد.
ملاکی همچنین با بیان اینکه بهره‌وری در سایت ایران خودروی فارس بالا است، می‌گوید: این شرکت نیروی مازاد ندارد و حتی با کمبود نیروی متخصص مواجه است. البته همین تعداد نیروی متخصصی که در سایت فعالیت می‌کنند نیز کارشان را خوب بلدند.
مدیرعامل سایت فارس ایران خودرو در نهایت با بیان اینکه در استان قطعه‌سازان زیادی وجود ندارد، می‌افزاید: به همین دلیل مجبوریم از دیگر استان‌ها به خصوص اصفهان تامین قطعه را انجام دهیم که این موضوع هزینه‌های لجستیکی را بالا می‌برد.
افت و خیز تولید در سایت‌های شهرستانی
اما نگاهی بیندازیم به افت و خیز تولید در سایت‌های شهرستانی خودروسازان طی ۱۱ماه امسال و ابتدا از سایت سایپا-سیتروئن شروع کنیم. طبق آمار، سایپا-سیتروئن پرتیراژترین سایت شهرستانی خودروسازان طی امسال بوده است. بنابر گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت، جمع تولید سایپا-سیتروئن در ۱۱ماه امسال ۱۰۴ هزار و ۵۴۸ دستگاه بوده که نسبت به ۱۱ ماه سال گذشته افزایش تنها ۲۲۸دستگاهی را نشان می‌دهد. در این سایت، تیبا و ساینا در دو مدل دستی و آپشنال تولید می‌شود که سهم اعظم به تیبا اختصاص دارد. در ۱۱ ماه امسال، در مجموع ۴۹ هزار و ۷۷۳ دستگاه ساینا در سایت سیتروئن-سایپا تولید شده که بیش از ۱۱ درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. بیشتر سایناهای تولیدی دنده دستی بوده‌اند.
در گروه تیبا نیز آمار تولید ۱۱ ماه امسال سایت سایپا-سیتروئن، ۵۴ هزار و ۷۷۵ دستگاه بوده که نسبت به بازه زمانی مشابه سال قبل حدود ۱۱ درصد افزایش نشان می‌دهد. کاشانی‌ها قبلا تیبای دوگانه‌سوز نیز تولید می‌کردند، اما امسال حتی یک دستگاه نیز از این مدل خودرو تولید نشده است. با توجه به آمار تولید کل سایپا (تقریبا ۳۷۹ هزار دستگاه)، ۲۸ درصد از این تیراژ سهم سایت کاشان این گروه خودروسازی در ۱۱ ماه امسال بوده است. همچنین سهم سایت موردنظر در تولید کل خودروسازی کشور طی ۱۱ ماه امسال کمی بیش از ۱۱ درصد بوده است.
از سایت خراسان ایران خودرو که به لحاظ تیراژ دومین پایگاه شهرستانی تولید خودرو در کشور به شمار می‌رود، خبر می‌رسد تیراژ ۱۱ ماهه آن کاهشی بیش از ۱۶ درصد داشته است. این سایت تا پایان بهمن امسال ۸۳ هزار و ۶۴۹ دستگاه تولید داشته که سهم اعظم آن به پژو پارس مربوط می‌شود. خراسانی‌ها ۷۲ هزار و ۱۹۹ دستگاه پژو پارس در بازه زمانی تحت بررسی تولید کرده‌اند که در مقایسه با سال گذشته حدود ۴۰ درصد رشد نشان می‌دهد. محصول اصلی این سایت در گذشته پژو ۴۰۵ بود، خودرویی که در ۱۱ ماه امسال تنها چهار هزار و ۳۵۳ دستگاه از آن در سایت خراسان به تولید رسیده است. قرار است پژو ۴۰۵ در سال آینده حذف شود.
اما دیگر محصولات تولیدی در ایران خودروی خراسان، هایما در مدل‌های S۵ و S۷ بوده است. خراسانی‌ها در مجموع هفت هزار و ۱۳۷ دستگاه هایما تولید کرده‌اند که نسبت به ۱۱ ماه سال گذشته رشد ۴۴ درصدی را نشان می‌دهد. با توجه به تیراژ ۴۴۱ هزار و ۵۸۲ دستگاهی ایرانخودرو، سهم سایت خراسان از کل تولید این شرکت تا پایان بهمن امسال، کمی بیش از ۱۹ درصد بوده است. از کل تولید خودروهای داخلی نیز خراسانی‌ها سهمی بیش از ۹ درصد را به خود اختصاص داده‌اند.
اما در سایت تبریز ایران خودرو، تولید ۱۱ ماهه به ۵۶ هزار ۴۷۱ دستگاه رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۴ درصد کاهش نشان می‌دهد. تمام خودروهای تولیدی در سایت تبریز، سمند بوده‌اند که در مدل‌های ال‌ایکس، EF۷ و ELX تولید شده‌اند. سهم سایت تبریز از کل تولید ایران خودرو طی ۱۱ ماه امسال، کمتر از ۱۳ درصد بوده است. از کل تولید خودرو نیز سهم سایت تبریز به ۶ درصد می‌رسد.
از تبریز به مازندران برویم، دیگر سایت شهرستانی ایران خودرو که تیراژی ۳۳ هزار و ۷۳۴ دستگاهی را از خود به جا گذاشته است. محصول اصلی این سایت پژوپارس است، اما تعداد کمی سمند هم در آن تولید شده است. سهم سایت تبریز از تولید ۱۱ ماه ایران خودرو، بیش از ۷ درصد و از کل تولید خودروهای داخلی نیز کمتر از ۴ درصد بوده است.
ایران خودرویی‌ها اما در سایت کرمانشاه خود نیز ۳۳ هزار و ۷۶۰ دستگاه پارس به تولید رسانده‌اند تا در مقایسه با سال گذشته حدود ۷ درصد افزایش تولید نصیب‌شان شود. سهم کرمانشاهی‌ها از کل تولید ایران خودرو طی ۱۱ ماه امسال، ۵/ ۷ درصد بوده است. از کل تولید خودروسازی کشور طی ۱۱ ماه امسال نیز سهم سایت کرمانشاه به کمتر از۴ درصد می‌رسد. دیگر سایت شهرستانی ایران خودرو در استان فارس قرار دارد که تیراژی ۱۸ هزار و ۶۷۴ دستگاهی در ۱۱ ماه امسال از خود به جا گذاشته است. این شرکت تنها پژوپارس تولید می‌کند و سهم آن از کل تیراژ ایران خودرو ۴ درصد بوده است. از کل تولید خودروهای داخلی نیز سهم سایت فارس ایران خودرو به ۲ درصد می‌رسد.
