کلید گمشده صنعت طیور
مصرف انرژی به‌دلیل پایین بودن قیمت حامل‌های انرژی در کشور، به‌طور معناداری از میانگین جهانی بالاتر است، مسائل زیست محیطی صنعت همواره یکی از موانع توسعه آن بوده است و در نهایت به اهمیت اتوماسیون، به‌دلیل ارزانی نیروی کار پرداخته نشده است، اما دنیای رقابتی امروز هرگز به ما اجازه ادامه روند موجود را نمی‌دهد و با جهانی شدن تجارت، رقابت فقط به مرزهای کشور محدود نخواهد شد. دیر یا زود قیمت حامل‌های انرژی واقعی خواهد شد، مشکلات زیست‌محیطی گریبان ما را خواهد گرفت و با توجه به موج صنعتی شدن کشور با کمبود نیروی کارگری و افزایش سهم حقوق آنان در بهای تمام شده محصول تولیدی روبه‌رو خواهیم شد. در کنار همه این موارد باید به این نکته اشاره کرد که بهره‌مندی موقت این صنعت از ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی نباید چشم ما را بر این حقیقت ببندد که حذف این ارز که زمزمه آن این روزها بیش از پیش شنیده می‌شود، باعث افزایش شدید قیمت محصولات تولیدی صنعت می‌شود و اگر صاحبان صنعت از هم‌اکنون فکری برای کاهش بهای تمام شده خود از طریق افزایش بهره‌وری و شیوه‌های نوآورانه نکنند، با بحران تقاضا روبه‌رو خواهند شد. بررسی همه این موارد نشان می‌دهد که ریشه بخش زیادی از این مشکلات در کمبود تحقیق و توسعه است. آنچه که می‌تواند موتور صنعت در ارتقای بهره‌وری، کاهش بهای تمام شده و رقابت حتی در بخش تجارت خارجی باشد، تحقیق و توسعه است. هر کدام از اجزای زنجیره این صنعت می‌توانند با ارائه محصولات، خدمات و فرآیندهای نوآورانه سرمنشا ارزش افزوده جدی برای خود یا سایر اجزای زنجیره باشند، اما آنچه که امروز دیده می‌شود تلاش‌های از هم گسیخته و نافرجامی است که خروجی آن، محصول، خدمت یا فرآیند تجاری موثری برای صنعت نیست.
برای رفع این مشکل، از یکسو اگرچه دولت تلاش است با فعالیت‌های آموزشی و ترویجی، بخشی از این کمبود را جبران کند، اما درگیری فعالان این حوزه با مشکلات و مصائب روزمره، آنها از هرگونه فعالیت نوآورانه و توسعه‌ای دور می‌کند. اگرچه دولت طی سالیان اخیر به روش‌های مختلف به حمایت از نوآوری پرداخته است، اما وضعیت موجود نشان دهنده آن است که حمایت‌های انجام شده حداقل در این صنعت به خروجی‌های مورد انتظار منجر نشده است. از سوی دیگر ساختار خرده‌مالکی این صنعت با حضور بیش از ۲۷ هزار بازیگر در قالب کارخانه‌های دان، مرغداران مادر و گوشتی، کارخانه‌های جوجه‌کشی، کشتارگاه‌ها و توزیع‌کنندگان، مانعی بر ایجاد امکان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تحقیق و توسعه است. در حقیقت تحقیق و توسعه در مقیاس شرکت‌های بزرگ و زنجیره‌ای معنا می‌یابد، چرا که اولا حجم سرمایه‌گذاری لازم در این حوزه در توان شرکت‌های کوچک نیست و ثانیا توجیه اقتصادی و بازگشت سرمایه در تحقیق و توسعه، ممکن است در بلندمدت و در سایر اجزای زنجیره تولید اتفاق افتد.
دانشگاه‌ها نیز اگرچه در تربیت و پرورش فارغ‌التحصیلان تلاش می‌کنند، اما از یکسو به دلیل نبود ارتباط جدی و مستقیم با صنعت، دانش فارغ‌التحصیلان متناسب با نیاز صنعت نیست، از سوی دیگر این فارغ‌التحصیلان به جز آن دسته خود به دنبال کارآفرینی و راه‌اندازی کسب و کار می‌روند، به‌دلیل عدم توانمندی و علاقه مندی مجموعه‌های کوچک به سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، جایگاهی در صنعت ندارند. مشاوران و شرکت‌های خارجی نیز که از دیر باز نقش بسزایی در آموزش و رشد و پیشرفت این صنعت و ارائه آخرین دستاوردها و تکنولوژی‌ها به صاحبان صنعت طیور ایران داشته‌اند، به دلیل تحریم‌های ظالمانه از همکاری و ارائه خدمات و سرویس‌های جدید خود، خودداری می‌کنند. از این رو به نظر می‌رسد نسخه شفابخش در این حوزه، توجه به شرکت‌های بزرگ و زنجیره‌های تولید یکپارچه (اینتگریشین) است که می‌توانند ضمن سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه، با به‌کارگیری فارغ‌التحصیلان به تجاری‌سازی نتایج، دست پیدا کنند. دولت نیز می‌تواند با پشتیبانی و ارائه مشوق‌ها و تسهیلات، این نوآوری‌ها را تسهیل کند و در کنار آن، با ابزارهای خود، تلاش کند تا مشاوران و شرکت‌های خارجی، حضور خود را پررنگ‌تر کنند. سرریز این دانش تجاری‌سازی شده، در قالب گردش متخصصان، ارائه محصول و خدمات نوآورانه، به مجموعه‌های کوچک‌تر نیز کمک می‌کند تا عملکرد خود را ارتقا داده و در نهایت به رشد و ارتقای کل صنعت منجر می‌شود. شرکت سپیدماکیان به عنوان بزرگ‌ترین زنجیره تولید و توزیع گوشت مرغ کشور، کوشیده است تا با راه‌اندازی واحد تحقیق و توسعه، ایجاد ارتباط با دانشگاه و نیز به‌کارگیری فارغ‌التحصیلان برتر این حوزه، تلفیق دانش و تجربه، بهره‌وری و کیفیت را در محصولات خود ارتقا دهد و با ارائه محصولات و به‌کارگیری فرآیندهای نوآورانه، شاخص‌های عملکردی خود را به استانداردهای جهانی برساند.
