رفتار توده‌‌وار سرمایه‌‌گذاران

دیروز با اینکه شاهد افت ۱۱۰ تومانی نرخ دلار (تا لحظه تنظیم این‌‌ گزارش) نسبت به روز ماقبل معاملاتی بودیم اما بررسی‌‌ها حاکی از آن است که برخی از بورس‌‌بازان بدون توجه به الگو‌‌های معاملاتی بیشتر ترجیح می‌دهند که در نقش فروشنده حاضر شوند. بی‌توجهی به سیگنال‌‌های جهانی (بازار کالاهای اساسی) و صعود و نزول نرخ دلار نشان از حرکت توده‌‌وار سرمایه‌‌گذاران دارد. سهامدارانی که غالبا دنبال سود‌‌های باد‌آورده هستند و بدون‌توجه به صورت‌های مالی شرکت‌‌ها، میزان اثر‌‌‌گذاری قیمت کامودیتی‌‌ها که اتفاقا از وضعیت معقولی‌‌ هم در بازار‌‌های جهانی برخوردارند اقدام به عرضه سهام می‌کنند. در حقیقت تداعی‌کننده روز‌‌های اوج نیمه نخست سال گذشته (ابتدای سال‌۱۳۹۹ تا ۱۹‌مردادماه) است.  سرمایه‌‌گذارانی که با پول‌‌های داغ به‌دنبال کسب بازدهی زودهنگام وارد بازار سهام شدند و در نتیجه حرکت‌‌های توده‌‌وار، قوانین محدودکننده ابرنوسان سهام را رقم زدند. هرچند سهامدار خرد در مقایسه با معامله‌‌گر عمده از منابع به مراتب محدود‌‌تری برخوردار است اما هجوم این قبیل از سرمایه‌‌گذاران چه در طرف تقاضا و چه در سمت عرضه خسارات جبران‌ناپذیری را به بدنه بازار سهام وارد می‌کند به‌طوری که معامله‌‌گران عمده و حتی بازیگران اصلی که عهده‌‌دار بازارگردانی در سهام شرکت‌های بزرگ هستند، از پس چنین رفتاری برنمی‌‌آیند. پیامد هجوم سرمایه‌های مستقیم به بازار بدون آگاهی از شرایط معاملاتی و پشتوانه تحلیلی در سال گذشته منجر به وضعیت فعلی در بورس تهران شده است. وضعیتی که به دلیل مشخص‌نبودن استراتژی معامله‌‌گران (در حوزه خرید و فروش) موجب جولان سفته‌‌بازان در تالار شیشه‌‌ای سعادت‌آباد شده است. مثبت و منفی‌‌‌هایی که مشخصا منطبق با واقعیات و وضعیت بنیادی شرکت‌ها نبوده و فقط جنبه نوسان‌‌گیری از وضعیت مبهم موجود اقتصادی کشور دارد.

   افت حجم و ارزش معاملات

در بازار دیروز شاخص‌‌کل هم‌وزن که از تمام شرکت‌ها به یک میزان اثر می‌‌پذیرد وضعیت شفاف‌‌تری را نسبت به شاخص‌‌کل به تصویر کشید. به‌رغم رنگ سبزی که دماسنج اصلی تالار در میانه‌های معاملات به خود گرفت با تشدید فشار فروش در سهام اغلب شرکت‌های بورسی افت ۳۶۳۲‌واحدی را به نمایش گذاشت. در پی سومین شکست بورس تهران از مرز ۴/ ۱میلیون واحدی طی روز ماقبل، دیروز هم سرمایه‌‌گذاران با احتیاط به تحرکات خود پرداختند. خالص فروش حقیقی‌‌ها در چهارم آبان‌ماه سال۱۴۰۰ نسبت به روز دوشنبه کاهش ۱۲۳میلیارد تومانی را تجربه کرد و به ۳۸۲میلیارد تومان سهم رسید.  در این میان تنها سه صنعت در لیست خرید حقیقی‌‌ها جای گرفتند و بیشترین میزان اقبال این دسته از معامله‌‌گران به صنعت رایانه با رقمی بیش از ۲۰ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد. با این حال سرمایه‌‌گذاران خرد تداوم عرضه سهام در گروه‌های لیدر بازار را همچنان در دستور کار معاملاتی خود داشتند به‌طوری که محصولات شیمیایی با خالص  فروش ۹۰‌میلیارد تومانی حقیقی‌ها، بانک و فلزات اساسی هم هرکدام خروج  بیش از ۶۰میلیارد تومان سرمایه خرد را در کارنامه کاری روز گذشته خود لحاظ کردند. بررسی تحرکات حقوقی‌‌های بازار حاکی از آن است که معامله‌‌گران عمده در شرایط فعلی که سهامداران خرد استراتژی فروش را در پیش گرفتند، غالبا ترجیح می‌دهند که ترکیبی از سهام ریالی و دلاری را در پرتفوی خود جای دهند. در عین حال کاهش ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق‌تقدم) نیز نکته حائزاهمیت دادوستد‌‌های دیروز بورس اوراق بهادار تهران محسوب می‌شود. این سنجه مهم دیروز با عقب‌‌نشینی نسبت به سطح روز ماقبل معاملاتی خود توانست پایان معاملات در نهایت رقم ۲۵۴۹‌میلیارد تومانی را به خود اختصاص دهد. داد و ستد ۷۰‌درصد شرکت‌های فعال بورس و ۷۲‌درصد نماد‌‌های معاملاتی فرابورس در سطوح منفی قیمتی به وضوح نمایانگر وضعیت بلاتلکیفی معامله‌‌گران است.

   دریچه آمار

در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با رشد ۰۲/ ۰درصدی مواجه شد، از ۳۴۵ نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۹۶ سهم (۲۸ درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۴۰‌سهم (۷۰‌درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۱۶ نماد (۵ درصد) صف‌خریدی به ارزش ۲۰۸ میلیارد تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌‌گیری صف فروش در ۷۱ نماد بورسی (۲۱درصد) به ارزش ۱۹۷ میلیارد تومان بودیم. در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس افت ۰۳/ ۰‌درصدی را ثبت کرد، ۱۴۱‌نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۳۸ سهم (۲۷درصد) مثبت و ۱۰۲‌سهم (۷۲‌درصد) منفی بود. در این بازار ۷ نماد (۵ درصد) صف خریدی به ارزش ۷۳ میلیارد تومان تشکیل دادند اما ۴۱ نماد (۲۹درصد) نیز با صف فروشی به میزان ۷۳ میلیارد تومان مواجه شدند. بازار پایه نیز دیروز میزبان دادوستد ۱۲۱ نماد بود. در این میان ۲۷ سهم (۲۲درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۹۰سهم (۷۴ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۲۲ نماد (۱۸‌درصد) صف خریدی به ارزش ۸۴ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به ۶۸ نماد (۵۶ درصد) با ارزشی بالغ بر ۲۶۵ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.