پخش‌کالا در ایران پیشرفت مناسبی نکرده است
جمال رازقی، مدیرعامل «ب‌آ» معتقد است: ایران ۴ میلیون واحد صنفی دارد که باید همه هزینه‌های این واحدها اعم از اجاره، نیروی انسانی و... تامین شود؛ این امر باعث می‌شود حاشیه سود پایین آمده و حتی زیانی را ایجاد می‌کند که متوجه فعالان این حوزه است. این درحالی است که اگر هدفمندی یارانه‌ها با محوریت تولید و توزیع اجرا می‌شد حلال مشکلات کشور بود؛ اگر کامیون در نظام توزیع فرسوده است یا تعداد کافی موجود نیست یا شرکت‌های پخش قوی که بتوانند یک سبد کامل محصول ارائه کنند نداریم همگی به دلیل آن است که عملا بعد از انقلاب و به‌رغم اهمیت یافتن موضوع پخش، اما شاهد توسعه این بخش از اقتصاد نبوده و نیستیم.
به گفته مدیر این شرکت تولیدکننده و توزیع‌کننده کالا، شرکت‌های پخش در ایران هنوز به سختی می‌توانند به صورت مستقل فعالیت کنند؛ به این معنی که شرکت‌های موفق شرکت‌هایی هستند که به یک شرکت تولیدی مشخص متصل هستند و به نظر می‌رسد موفقیتی برای فعالیت مستقل و توام با سود برای این شرکت‌ها وجود ندارد.
نظام عرضه سنتی، سیستم توزیع مدرن
به گفته رازقی، موضوع تعدد برند باعث شده توزیع با مشکل روبه‌رو شود. در دنیا این میزان تعدد برند در حوزه کالاهای صنایع غذایی دیده نمی‌شود، ولی در ایران ده‌ها برند در هر محصول غذایی مشغول فعالیت هستند که این موضوع سیستم توزیع را نیز تحت تاثیر قرار داده است. مدیرعامل «ب آ» می‌گوید: از یکسو سیستمی بودن نظام عرضه در کشور و رشد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سال‌های اخیر که نتوانسته‌اند بیش از ۲۰ درصد نیازهای کشور را تامین کنند و از سوی دیگر حاشیه سودی که از تولیدکننده می‌خواهند از توان تولیدکننده خارج است که معلول تعدد برندها است؛ زیرا فروشگاه زنجیره‌ای قصد دارد جای شرکت پخش را بگیرد، بنابراین یک حاشیه بزرگ سود را برای یک برند گمنام در نظر می‌گیرد. این قانون به برندهای اصیل هم تعمیم داده می‌شود و این موضوعات روی پخش کشور اثرات منفی بر جای گذاشته است.
متاسفانه نظام عرضه در کشور ما سنتی است با این حال در حوزه پخش امروزه با توجه به پیشرفت‌هایی که در حوزه برنامه‌نویسی و استفاده از امکانات روز برای سفارش‌گیری، صدور فاکتور، تعیین موجودی و... اتفاق افتاده است که این تناقض بین نظام عرضه و سیستم توزیع باعث بروز چالش می‌شود.
اقتصاد دستوری بلای جان تولید و پخش
متاسفانه نرخ‌های کارمزد در پخش دستوری و غلط است. به گفته رازقی، در کشور ما یک سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده ایجاد کرده‌ایم که برچیده شدن آن یقینا به تولید و مصرف کمک شایانی خواهد کرد، زیرا قیمت را عرضه و تقاضا کنترل می‌کند. این سازمان موفق نبوده، اما دست از اقدامات خود برنمی‌دارد، در حالی‌که نتیجه چنین سیستمی فقط سوءاستفاده واسطه‌ها بوده، به‌طوری‌که یا تولیدکننده یا مصرف‌کننده یا ناظر در حال سوءاستفاده از این سیستم غلط است. مدیرعامل «ب آ» با بیان اینکه سازمان حمایت در هیچ کشوری که قیمت‌ها در آن ثابت باقی می‌ماند وجود ندارد می‌گوید: نظام صحیح عرضه و تقاضا به سادگی می‌تواند این تعادل را ایجاد کند. این سازمان برای آنکه حضور داشته باشد برای مغازه‌دار، تولیدکننده، عمده فروش، شرکت پخش و... حاشیه سود تعیین می‌کند که اصولا همه این حاشیه سودها ناصحیح است و این در حالی است که از سوی دیگر برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای عملا هیچ ضابطه‌ای ندارد. حاشیه سود برای این شرکت‌ها نیز بالا است و این در حالی است که ۲۰ درصد از نیاز مردم را تامین می‌کنند و البته با گذر زمان و رقابت بین این فروشگاه‌ها در نهایت سود تولیدکننده و مصرف کننده تامین خواهد شد.
توزیع آنلاین اهمیت دارد
رازقی با اشاره به موضوع کرونا و اثری که روی فروش آنلاین گذاشته معتقد است: باید مشکلات در حوزه آنلاین برطرف شوند. این سوال مهمی است که قرار است فروش آنلاین منافع را عاید چه گروهی از مصرف‌کنندگان کند؟ به عنوان مثال اگر فروش آنلاین منافع را متوجه مصرف‌کننده نهایی می‌کند در حوزه صنایع غذایی توجیه زیادی ندارد، اما اگر این اقدام از طریق شرکت‌های توزیع معتبر صورت گیرد، این موضوع می‌تواند مقرون به صرفه باشد، بنابراین باید واسطه برای توجیه فروش آنلاین وجود داشته باشد. وی معتقد است: شرکت‌های پخش حلقه‌ای از زنجیره تولید هستند و عدم ثبات در اقتصاد به تولید لطمه وارد کرده است بنابراین هر نوع نابسامانی باعث می‌شود تولید و توزیع لطمه ببیند. به عقیده وی به‌رغم پیچیدگی‌هایی که شرکت‌های پخش در ایران به واسطه نظام توزیع غلط درگیر آن هستند و باید به ۴ میلیون واحد صنفی کالا برسانند با آن که در دنیا نرم‌افزار مهمی‌که بتواند چنین کاری را انجام دهد وجود ندارد، اما در ایران ضرورت‌ها باعث شده با توجه به شرایط نامناسب موجود، شرکت‌های پخش بتوانند خوب عمل کنند و سیستم مکانیزه و نرم‌افزاری، سفارش‌گیری‌های آنلاین و... برای تطبیق این شرکت‌ها با وضعیت اقتصادی ایجاد شوند.
پوشش بیشتر در دستور کار آتی
رازقی می‌گوید: مهم‌ترین برنامه توسعه ما پوشش بیشتر محصولات و مشتریان است، زیرا در شرکت‌های پخش پوشش مناسب و کامل مشتری‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد. وی معتقد است: در شرکت‌های پخش چند عامل موثر وجود دارد؛ اول اینکه شرکت پخش چند درصد از مشتریان بالقوه خود را چگونه و با چه نظمی تحت پوشش قرار داده و بر این اساس درصد پوشش، ساعات سفارش‌گیری، ساعات خدمات رسانی و تحویل کالا و... از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر تولید محصولات غذایی، اکنون پخش «ب آ» توسط شرکت ستاره ون گستر صورت می‌گیرد که این شرکت در حقیقت تامین‌کننده نیروی انسانی مورد نیاز پخش «ب‌آ» است. عمر مجموعه توزیع در این شرکت به اندازه عمر بهره‌برداری تولید در شرکت است که تقریبا از سال ۱۳۸۸ آغاز شده و در ابتدا توزیع با فروش کالاها به کترینگ‌ها آغاز شد و سپس به سمت فروش گسترده و فروشگاهی حرکت کرد.این شرکت حدود هزار نیروی انسانی در اختیار دارد که حدود ۶۰ نوع محصول را توزیع می‌کند. پخش «ب آ»، به لحاظ وزنی در حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد رشد فروش را در سال ۹۹ در مقایسه با ۹۸ تجربه کرده است.
