در گفت‌وگو با مدیرعامل مرکز نوآوری دیجی‌کالا بررسی شد
ورود هوش مصنوعی به صنعت؛ انقلابی در کسب‌وکار‌ها
امیر صالحی، مدیرعامل دیجی‌نکست بازوی نوآوری دیجی‌کالا که با محوریت پشتیبانی از استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی فعالیت می‌کند، در رابطه با گستردگی این حوزه به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: علتی که در این حوزه متمرکز شدیم این است که در دنیای امروز هوش مصنوعی با هر حوزه‌ای از کشاورزی و حمل‌ونقل و لجستیک گرفته تا آموزش و بازی و سرگرمی گره می‌خورد و هم‌راستای آن می‌تواند تحولات گسترده‌ای در صنایع مختلف ایجاد کند و مشاغل جدیدی را با استفاده کاربردی از علم، به وجود آورد.هوش مصنوعی یا به اختصار AI، هوشی است که از طریق راه‌حل‌های الگوریتمی‌یادگیری مداوم و داده‌های یک سیستم به ماشین‌ها اضافه می‌شود تا آنها بتوانند به شکل خودکار و بدون خستگی، مثل انسان فکر و از رفتار انسان تقلید کنند. دیجی‌نکست، مرکز نوآوری دیجی‌کالا با تمرکز بر هوش مصنوعی حضور استارت‌آپ‌های متخصص این حوزه در صنایع مختلف را ممکن کرده است.
هوش مصنوعی بازیگر توانای صنعت
مدیرعامل دیجی‌نکست در خصوص نقش تکنولوژی هوش مصنوعی در صنایع، تشریح می‌کند: به طور کلی در صنایع مختلف دنیا تقریبا دیگر هیچ کارخانه‌ای نیست که از هوش مصنوعی در خط تولید خود استفاده نکند. به طور مثال اگر قطعه‌ای در یکی از کارخانه‌های کشور خراب شود، آن را تعویض می‌کنند. این در حالی است که در سایر کشورها؛ ماشین، زمان تعویض قطعه را از قبل با استفاده از داده‌ها و تکنولوژی الگوریتم‌های هوش مصنوعی ارسال می‌کند و زمان تعویض را اطلاع می‌دهد. همچنین کارخانه‌هایی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، ماشین‌ها را به سیستم سفارش‌گذاری قطعات شرکت متصل می‌کنند تا در زمان مشخص تعویض قطعه، شرکت بتواند آنها را سفارش داده و به موقع به آن دسترسی پیدا کنند تا خللی در خط تولید ایجاد نشود. همچنین این فناوری می‌تواند نقش پررنگی در صنعت کشاورزی داشته باشد، به طور مثال پردازش تصویر دیجیتال از طریق هوش مصنوعی برای مرتب‌سازی و بهینه‌سازی الگوریتم‌ها در صنعت کشاورزی بسیار کارآمد است و مجموعه ما نیز محصولاتی در این زمینه دارد که می‌تواند مورد توجه صاحبان کسب‌وکار متخصص در این صنایع قرار گیرد. به علاوه این تکنولوژی می‌تواند به حیطه پیش‌بینی تقاضا بازار نیز وارد شود. به این ترتیب که اکثرا پیش می‌آید صاحبان کسب‌وکار بیشتر از سفارش و فروش خود، کالاها را عرضه کنند یا برعکس آن مشابه دردسر کمیاب شدن کره که مدتی پیش در بازار ایجاد شد. صاحب کسب‌وکار با ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا از طریق هوش مصنوعی می‌تواند به تعدادی که نیاز بازار است، تولید کند. تناسب میزان تولید با مصرف به خصوص در کالاهای بی‌دوام و تند مصرف شدیدا به کار می‌آید و همین حالا هم استارت‌آپی که با الگوریتم‌های هوش مصنوعی به چنین محصولی دست یافته باشد، وجود دارد.
دیجی‌نکست پذیرای همکاری با همه صاحبان صنایع
مدیرعامل این مجموعه درباره رابطه دیجی‌نکست و دیجی‌کالا و فعالیت‌های این مرکز نوآوری، چنین می‌گوید: همکاری با دیجی‌کالا، برای ما فرصت و کمکی بود که استارت‌آپ‌هایی را در این زمینه ایجاد کنیم. مجموعه ما توانست با تمرکز بر حوزه هوش مصنوعی، تفاوت بنیادینی با سایر شتاب دهنده‌ها، مراکز نوآوری و حتی سرمایه‌گذاران خطرپذیر ایجاد کند. دیجی‌نکست با هدف استعدادیابی، استفاده از نیرو و دانش متخصصان علوم کامپیوتر، تولید دانش از طریق ایجاد هم‌افزایی در بین متخصصان و حمایت مالی و معنوی آنها تشکیل شده و درواقع بازوی نوآوری دیجی‌کالا به شمار می‌آید. با این وجود خود را محدود به دیجی‌کالا نکرده و با همه صنایع و شرکت‌های بزرگ در حال مذاکره است. در حال حاضر در دیجی‌نکست توانسته‌ایم مذاکراتی با اپراتورهای همراه در صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیک و همچنین لجستیک، با شرکتی فعال در زمینه واگن‌سازی صنعت ریل و راه‌آهن و همین‌طور با شرکایی از صنعت کشاورزی برای وارد کردن هوش مصنوعی به این صنعت داشته باشیم. همواره به همکاری با هر هلدینگ و مجموعه‌ای متمایل هستیم و امیدواریم بتوانیم همکاری‌های بیشتری شکل دهیم.
وی ضمن اشاره به حمایت دیجی‌نکست از استارت‌آپ‌های «آپ‌تایم» متخصص در حوزه لجستیک و هوش مصنوعی و «کوونتا» استارت‌آپی که به منظور افزایش سرعت پشتیبانی ایجاد شده، ادامه می‌دهد: استارتآپ آپ‌تایم که از آن در دیجی‌نکست پشتیبانی می‌کنیم در حوزه هوش مصنوعی و حمل و نقل تا حدود زیادی می‌تواند مصرف سوخت را کاهش دهد، هزینه‌ها را به شدت کم و بهره‌وری را بالا ببرد و از دریچه هوش مصنوعی تحویل بسته‌های به موقع را ممکن کند و در مقیاس‌های بزرگ نیز نتیجه خیلی خوبی را می‌تواند با خود به همراه بیاورد. در حال حاضر نیز تیم آپ تایم، با بازیگران این صنعت مذاکره می‌کند و امکان استفاده از اکانت تست را برای آنها فراهم کرده است. همچنین چت‌بات استارتآپ کوونتا با استفاده از هوش مصنوعی، جایگزین مرکز تماس‌ها می‌شود و می‌تواند تا ۸۰ درصد از حجم کار مراکز تماس را کاهش دهد.
هموار شدن راه مغزهای نوآور در کمپ‌های استارت‌آپی
دیجی‌نکست چند سالی است که کمپ‌هایی استارت‌آپی برای متخصصان علوم کامپیوتر و رشته‌های مرتبط برپا می‌کند. امسال نیز چهارمین کمپ استارت‌آپی هوش مصنوعی را از ۲۰ دی ماه، آغاز کرده و تا امروز تیم‌سازی گروه‌های شرکت‌کننده در این کمپ را با همکاری شتاب‌دهنده بانا انجام داده است. مدیرعامل این مرکز نوآوری در خصوص برنامه‌های این کمپ اضافه می‌کند: پس از تیم‌سازی، جلسات مربیگری به صورت روزانه و با درخواست تیم‌ها انجام می‌شود. در پایان نیز تمامی تیم‌های راه‌یافته به مرحله نهایی برای روز ارائه در برابر سرمایه‌گذاران بالقوه و شروع فعالیت خود به‌عنوان استارتآپ آماده می‌شوند. وی ادامه می‌دهد: همچنین دیجی‌نکست در زمینه‌های مختلفی از جمله پیگیری دارایی
(asset tracking)، پروژه‌های تحقیقاتی دارد و در کمپ‌ها و واحد تحقیقات دو واحد ایجاد نوآوری و واحد سرمایه‌گذاری ایجاد کرده است. به علاوه آکادمی دیجی‌نکست، امکان آشنایی و آموزش، تیم‌سازی و پرورش مهارتها برای کسانی که به اندازه کافی با هوش مصنوعی آشنا نیستند، فراهم می‌کند و سپس از این افراد متخصص می‌سازد. تیم دیجی‌نکست تلاش دارد از طریق این دوره‌ها اکوسیستمی با تمرکز بر نیروی انسانی و تکنولوژی ایجاد کند. ما تا امروز هم در حد خوبی موفق بوده‌ایم و تاکنون حدود ۱۰ استارت آپ ایجاد که در حال توسعه محصول هستند، ایجاد شده‌اند.
ذهنیت سنتی، وبال گردن اکوسیستم استارت‌آپی ایران
این فعال حوزه هوش مصنوعی بزرگ‌ترین چالش کل اکوسیستم استارت‌آپی کشور را ذهنیت سنتی حاکم در همه سطوح می‌داند و می‌افزاید: فرآیندهای ثبت شرکت، فرآیندهای بوروکراتیکی که استارت‌آپی نشده‌اند و قوانین و مقررات تجارت الکترونیک ما با فضای استارت‌آپ‌ها نمی‌خواند. همچنین یکی از چالش‌های ما در خصوص مبحث «داده» این است که مدیران شرکت‌های بزرگ غالبا با یک ذهنیت سنتی قصد دارند راه‌حل‌های هوش مصنوعی را به فضای درون سازمانی خود، محدود کنند. این در حالی است که تمام بحث هوش مصنوعی یادگیری ماشینی وابسته به اینترنت است که از طریق رفت‌وآمد داده همزمان معنا دارد.
به علاوه در دنیا بحث نرم‌افزار به مثابه سرویس(saas)، که بسیار کاربردی است، مطرح است و همه جای دنیا هم محصولات saas بسیاری تولید شده‌اند، اما ذهن محدود برخی مدیران ما، saasها را مجبور به فروش نرم‌افزار‌ها به صورت درون سازمانی و محدود به حیطه یک سازمان خاص کرده و تعداد شرکت‌هایی که آماده استفاده از نرم‌افزاری بر بستر ابر و تحت وب باشند، کم است، چرا که شرکت‌ها در برابر ارائه داده و ایجاد دسترسی آزاد به آن، مقاومت می‌کنند و البته خودشان هم از قابلیت داده‌ها اکثرا استفاده نمی‌کنند. این ذهنیت با قوانین محدودکننده ترکیب شده و به طور مثال داده‌های اپراتورها بستر مناسبی برای فعالیت‌ها و ایجاد محصول نوآورانه است اما قوانین از این دست نوآوری‌ها حمایت نمی‌کند. او در ادامه به نقش دیجی‌کالا در فراهم کردن بستر مناسب برای فعالیت دیجی‌نکست می‌پردازد و می‌گوید: اولین گامی که دیجی‌کالا در این زمینه برداشت این بود که بخشی از داده‌های خود را به شکل برنامه داده باز، در اختیار گذاشت. حالا هر دانشجو و فردی از بیرون می‌تواند به این داده دسترسی پیدا کند و آن را برای استفاده غیرتجاری، به کار بگیرد. این اقدام دیجی‌کالا منجر به نوشته شدن پایان‌نامه‌های زیادی روی این داده‌ها شد. در استارت‌آپ‌های ما هم داده‌های دیجی‌کالا و برنامه‌های مشاوره خیلی کمک‌کننده بود. اما یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های همیشگی برای اینکه باب چنین همکاری‌هایی برای شرکت‌های دیگر نیز باز شود، این است که ذهنیت سنتی که داده‌ها را محدود به سرور‌های درون سازمانی شرکت‌ها می‌کند، باید از بین برود و قاعدتا نیز از بین خواهد رفت. شرکت‌هایی که دیرتر از این ذهنیت فاصله بگیرند طبعا دیرتر صاحب هوش مصنوعی در کسب و کار خود می‌شوند، ولی شرکتی که زودتر بتواند آغوش خود را به روی نوآوری باز کند، فناوری نو و تکنولوژی هوش مصنوعی را زودتر در سیستم خود خواهد داشت.
